دفعات غذای کمکی در پایان ۶ ماهگی از یک بار در روز شروع و کم کم به دو بار و سپس در اواخر ماه هفتم و طی ماه هشتم به سه بار در روز می‌رسد. در صورت نیاز می‌توان یک یا دو میان وعده هم اضافه نمود. با افزایش سن کودک، دفعات تغذیه و مقدار غذای کمکی بیشتر می‌شود به طوری که در سنین ۹ تا ۱۲ ماهگی وعده‌‌های اصلی غذاهای کمکی ۳ تا ۴ وعده در روز و اگر کودک میل داشت با ۱ تا ۲ میان وعده هم همراه است. به این ترتیب شیرخوار به تدریج مهارت بیشتری در غذا خوردن پیدا می‌کند و از مزه‌‌های جدید هم لذت می‌برد.
مقدار غذای کمکی که کودک در ۲۴ ساعت دریافت می‌کند به سه عامل مهم بستگی دارد:
میل و اشتهای کودک (نه میل و اجبار اطرافیان)
تراکم انرژی (انرژی دانسیتی) غذای کمکی
میزان دریافت شیر مادر که غذای اصلی او است.
در مورد تراکم انرژی غذای کمکی شیرخوار لازم است یادآوری نمود که:
هر گرم غذا باید ۸/۰ تا یک کیلوکالری انرژی داشته باشد. در شرایطی که غذای کمکی غلظت کافی را نداشته و حاوی مواد مغذی کمتری باشد مثلاً تراکم انرژی آن ۶/۰ کیلوکالری باشد، یا باید مقدار غذای کمکی را بیشتر کرد و یا دفعات آن را افزایش داد.
بنابراین با در نظر گرفتن مقدار دریافت غذا، تراکم انرژی مطلوب غذا و براساس منحنی رشد شیرخوار، سه حالت ممکن است اتفاق بیفتد:
۱ـ وزن شیرخوار بدون تناسب با قد او، بیش از حد انتظار است و به طرف اضافه وزن پیش می‌رود در این صورت ضمن مشورت با پزشک اقدامات زیر انجام شود:
علت یابی رشد زیاد
ادامه تغذیه با شیر مادر تا دو سال تمام و بیشتر
ارائه غذاهای کمکی مغذی با همان اصول و دفعات تغذیه
اجتناب از دادن غذاهای چرب و شیرین و عدم افزودن چربی و شکر به غذای کمکی شیرخوار
عدم اصرار به خوردن غذای کمکی
توجه: در این کودکان به هیچ وجه نباید دریافت شیرمادر کم یا قطع شود.
۲ـ منحنی رشد، مناسب است. در این صورت:
تغذیه تکمیلی با همان مقادیر و دفعات توصیه شده شروع و ادامه می‌یابد.
۳ـ منحنی رشد کند است. در این مورد اقدامات زیر ضروری است.
علت یابی کندی رشد (مقدار غذا؟ دفعات تغذیه؟ توسط چه کسی و در چه شرایطی به کودک غذا داده می‌شود؟)
تغذیه مکرر شیرخوار با شیر مادر و بر حسب میل او.
تهیه غذاهای مغذی و با کالری بیشتر برای کودک (مثلاً به سوپ او، شیر یا کره و به فرنی، پودر گردو یا بادام اضافه شود).
افزایش دفعات تغذیه یا مقدار غذا
مراقبت، محبت و توجه بیشتر به کودک
تشویق و ترغیب کودک به خوردن غذاهای کمکی (حتماً سالم و بهداشتی و در منزل تهیه شود تا احتمال بیمار شدن شیرخوار کمتر باشد).
نباید فراموش کرد همان قدر که کمبود وزن کودک باعث نگرانی است، چاقی هم می‌تواند نگران کننده و مشکل آفرین باشد.
دکتر سلطان زاده
