حسینقلی خان صدر السلطنه، معروف به «حاجی واشنگتن» در سال ۱۸۸۸ میلادی به دستور «ناصر الدین شاه قاجار» در مقام سفیر ایران در کشور «آمریکا» منصوب و مشغول انجام وظیفه شد. وی در سال ۱۹۳۶ میلادی دیده از جهان فرو بست.
نکته جالب توجهی از او به نظر رسید که در نامه محرمانه اش در آمریکا به «ناصر الدین شاه قاجار» در تاریخ ۱۳۰۶ قمری نهفته است و آن «پیشگویی از سفر به کره ماه توسط فرنگی ها» در بیش از ۱۳۰ سال پیش به تاریخ امروز است که از ظاهر این نامه محرمانه برداشت می شود، او در بخشی از آن نوشته است: «… طلب و اشتهای فرنگی‌ها بسیار است و این ممالک کفایت نیل مقصود ایشان را ندارد. البته شخصی که با مکنت شد همیشه در فکر خرید و تصرف خانه همسایه است. این‌ها به اعتقاد بنده به تسخیر «کره ارض» هم قانع نمی‌شوند اراضی که سهل است «کره ماه» را هم می‌خواهند بلکه هَل مِن مَزیدَه می‌گویند.» [۱]
نگاه حاجی واشنگتن به فرنگی ها و به طور کل غربی ها آن هم در زمانی که در منصب سفیر ایران در آمریکا بوده کاملا درست و بجا بوده است. هنگامی که در دوران تاریک و ننگین سلاطین قاجاریه، جامعه علمی ما دچار رکود شدید در دانش ها و فناوری های روز و به طور کل علوم تجربی شده بود و حتی تأسف بارتر آن سلاطین عُرضه و شایستگی حفظ اراضی میهن را از نظر سیاسی نیز نداشتند و هر نوع جهش و پیشرفت علمی در ایران به جهت بی تدبیری، بی بصیرتی و هوسرانی ایشان و کارگزاران بی کفایت تر آن ها محکوم به فنا و زوال بود، تصور تسخیر ماه توسط غربی هایِ سلطه گر با توجه به روحیات بلند پروازانه آن ها از سوی حاجی واشنگتن پیشگویی و پیش بینی بسیار هوشمندانه ای بوده است.
گفتنی است که اولین فضانورد جهان «یوری گاگارین» اهل شوروی سابق بود که موفق شد در سال ۱۹۶۱ میلادی به خارج از مدار زمین سفر کند و چند سال بعد برای نخستین بار آمریکایی ها در سال ۱۹۶۹ میلادی قدم بر «کره ماه» نهادند. حاجی واشنگتن هشتاد سال قبل از تسخیر کره ماه توسط فرنگی ها و آمریکایی ها -که در اصل همان مهاجران اروپایی و فرنگی به ینگه دنیا بودند- بر اساس خلق و خوی آن ها، به شکلی که این مطلب را اغراق یا مبالغه در کلام او نیز می توان نامید، این امر را به نوعی پیشگویی و پیش بینی نموده است.
پی نوشت
[۱] ر.ک:دلدم، اسکندر، حاجی واشنگتن، نشر دی، تهران ـ ایران، چاپ اول، ۱۳۶۷ ش.،ص۱۰۴٫
نویسنده و محقق: سید مرتضی میرسراجی
