رودخان یکی از قلعه‌هایی است که بازدید از آن شکوه را در دل بیننده می‌آفریند. این قلعه‌ی تاریخی با عبور از روزگاران همچنان سالم است. بازدید از قلعه رودخان سفری است رویایی و فراموش نشدنی. در این مطلب با رسانه ۷ همراه شوید تا به گیلان سفر کنیم.
قلعه رودخان ، میراث ساسانیان
در خصوص تاریخ بنای این قلعه نظرات متفاوتی وجود دارد. عده‌ای معتقدند که رودخان در روزگار ساسانیان بنا شده است. در دوره‌های بعد این بنا مرمت شده، روزگار سلجوقیان ، اوج شکوه این قلعه بوده است. با وجود این نظریات می‌توان گفت این قلعه شباهت بسیار زیادی به آثار مغولی دارد. این بنا با مصالحی کاملا طبیعی ساخته شده است. تمام اجزای به کار رفته در بنا از محیط اطراف گرفته شده. این سازه‌ی ارزشمند در ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ خورشیدی، به شماره ۳/۱۵۴۹ در فهرست آثار تاریخی و ملی ثبت شد.
رودخان ، نامی بلند آوازه
نام این قلعه در روزگاران اوج خود لرزه‌ای بر اندام دشمنان می‌انداخته. قلعه‌ای با شکوه و با دسترسی بسیار سخت که همچون رازی به‌نظر می‌آمد. این بنا در طی تاریخ نام‌های مختلفی داشته است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به: قلعه هزار پله، حسامی، سکسار، سگسار و سگسال اشاره کرد.
اما ماندگارترین نام قلعه، رودخان است که به دلیل وجود رودی‌ست به همین نام در همسایگی قلعه . این قلعه رفت و آمدهای تاریخی بسیاری به خود دیده. گفته شده این بنا روزگاری پایگاه اسماعیلیان بوده. مدتی هم میرزا کوچک خان در این قلعه حضورداشته است.مسیر جنگلی، شیب قلعه و رودخانه‌ی توفنده‌ی رودخان که دشمنان را به کام خود می‌کشید از علل مقاومت این قلعه است.
قلعه رودخان، یک کشف لهستانی
با گذشت سال‌ها این قلعه در میان جنگل‌های گیلان به خواب فرو رفته بود. تا اینکه محققی لهستانی به نام آلکساندر شودزکو خچکو در سال ۱۸۳۰ میلادی، قلعه را دید و درباره‌ی ان چنین نوشت: «دژی است بر بالای کوهی در قسمت علیای رودخانه ای به همین نام، بام آن سنگی است و طرفین ورودی دارای دو برج دفاعی مستحکم است و بر کتیبه سردر ورودی آن حک شده است که این قلعه برای نخستین بار در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هـ.ق برای سلطان حسام الدین امیردباج بن امیر علاءالدین اسحق تجدید بنا شده است»
نمای ۳۶۰ درجه قلعه رودخان
قلعه و تاریخی پر فراز و نشیب
این بنا به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ی خود از انتخاب‌های ویژه‌ی پادشاهان و فرمانده‌ها بوده است. قلعه با هزار پله و شیبی لغزنده رویایی بود که به سختی می‌شد به آن دسترسی داشت. رودخان در ابتدا توسط ساسانیان بنا شد. در آن دوران از نفوذ لشکرکشی اعراب جلوگیری می‌کرد. پس از آن با حضور سلجوقیان در ایران، بنا مرمت شد. سازه‌ی جدید محلی برای دفاع از پادشاه و خانواده‌اش بود. بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه که در موزه گنجینه رشت قرار دارد، نوشته شده که این قلعه در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام الدین، تجدید بنا شده است. امیره حسام الدین دباج فومنی (مظفرالسلطان)، فرمانروای بیه پس بود که به عنوان اولین قدرت منطقه‌ای که از دستورات صفویان سرپیچی کرد، از وی یاد می‌شود. او به بازسازی قلعه رودخان پرداخت. اما در نهایت مقاومت او بی نتیجه ماند و در تبریز دستگیر و اعدام شد.
معماری قلعه رودخان
این بنا به‌روی دو قله قرار گرفته است. کل ساختمان قلعه به سه قسمت میانی، شرقی و غربی تقسیم می‌شود. از این بخشها یکی به ارگ اختصاص داشته و دیگری قورخانه بود. ارگ محل زندگی پادشاه، حرمسرا، شاه نشین و ساختمان‌هایی مسکونی بوده است. قورخانه نیز بخش امنیتی و دفاعی قلعه محسوب می‌شده. این بنا در ارتفاعی حدود ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا قرار دارد، ۲.۶ هکتار مساحت دارد، دارای برج و باروهایی به بلندی ۱۵۰۰ متر است. طول قلعه حدود ۵۰۰ متر است و در نقاط مختلف عرضی متفاوت دارد.
در جای جای قلعه برج‌ها دیده‌بانی بسیاری به چشم می‌خورد. تعداد این برج‌ها ۴۲ عدد است. اگر به آن‌ها دقت کنید می‌بینید که بخش پایینی آن‌ها پر و راس آن‌ها خالی است. اتاق‌های این برج‌ها هشت ضلعی است و روی آن‌ها طاق گنبدی قرار گرفته. سراسر دیوارها روزنه‌هایی دارد که به‌نظر می‌رسد برای تخلیه‌ی مواد مذاب و تیراندازی در نظر گرفته است. از دیگر ویژگی‌های این برج‌ها وجود دودکش و اجاق برای مقابله با سرما زمستان است.
جزئیات بخش‌های مختلف قلعه
بخش شرقی: این بخش با یک در از سایر بخشها جدا می‌شود. قسمت شرقی روی تپه‌ای به ارتفاع ۶۷۰ متر قرار دارد. بناهای این قسمت نظامی هستند. دروازه‌‌ی ورودی، زندان، در اضطراری و تعدادی واحد مسکونی و دو برج بزرگ در این بخش از بنا قرار دارند.
بخش مرکزی: این بخش در ارتفاعی کمتر از سایر بخش‌های بنا قرار دارد. در اصلی قلعه در این مکان قرار گرفته است.
بخش غربی: بخش غربی قلعه از پر شیب‌ترین قسمت‌های بنا است. این بخش محل زندگی پادشاه بوده. آب انبار، آبریزگاه، سردخانه، شاه نشین و تعدادی واحدهای مسکونی در این بخش قلعه هستند. این قسمت مهم‌ترین بخش قلعه است و معماری متفاوتی دارد. یکی از زیباترین جزئیات شاه نشین، وجود چشمه‌ی آب در آن است. این چشمه تا پیش از خشک شدن منبع اصلی آبرسانی قلعه بوده.
گشت و گذار در قلعه رودخان
بازدید از این قلعه یکی از بهترین انتخاب‌های برای روزهای پیش رو است. در این ایام جنگل در زیباترین حالت خود قرار دارد و نشاط طبیعت شما را فرا می‌خواند. این قلعه به گفته‌ی دکتر منوچهر ستوده سومین بنا از عجایب هفتگانه گیلان است.
شما با عبور از روستاهای گشت، کردمحله، گشت رودخان، سیاه کش، گوراب پس، ملسکام، سعیدآباد به روستای قلعه رودخان می‌رسید. با گذر از حیدرآلات و طی کردن سه کیلومتر جاده‌ی خاکی به زمین‌ها قلعه رودخان وارد می‌شوید و مسیر باقیمانده تا صعود به قلعه را باید از پله‌های آن که عدد آن‌ها به ۱۰۰۰ می‌رسدبالا بروید. این مسیر ممکن است شما را خسته کند اما طبیعت زیبا و حضور مردم محلی که محصولات خود را برای فروش عرضه می‌کنند این خستگی را به هیجان بدل می‌کند. در نهایت دیدن شکوه قلعه چنان شما را در برمی‌گیرد که تنها زیبایی محض همسفر شما است.
اقامت در قلعه رودخان
اگر قصد ماندن در منطقه را دارید، انتخاب‌ها متفاوتی برای اسکان پیش روی شما است. اجاره سوئیت و ویلا یکی از این انتخاب‌ها است. اما انتخاب هیجان انگیز دیگر برپایی چادر و کمپینگ است. اگر وسایل لازم را همراه خود دارید برای عملی کردن این پیشنهاد درنگ نکنید.
بهترین زمان سفر به قلعه رودخان
بهار و تابستان اوج زیبایی جنگل است و این بهترین تصویری است که در ذهن شما می‌ماند. اما پاییز با تن نارنجی جنگل مانند قابی فراموش نشدنی است. البته فراموش نکنید که در پاییز به دلیل بارندگی این مسیر لغزنده و خطرناک است. زمستانها قلعه رودخان مانند خوابی آرام است که به شما پیشنهاد می‌کنیم اجازه بدهید این خواب به آرامی سپری شود. چرا که مسیر برفی و سرمای منطقه ممکن است خاطرات بدی را به یادگار بگذارد.
در این سفر کفش و لباس مناسب، خوراکی‌های کم حجم و مقوی، کرم ضدآفتاب ، باتوم یا چوب دستی را فراموش نکنید. لطفا در طول مسیر خود از آسیب زدن به طبیعت یا حرکت‌های تند و سریع به‌روی پله‌ها یا در بنای قلعه بپرهیزید.
