روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی | ناجی بزرگ زبان پارسی

تقویم ورق می خورد و روزها و ماه ها و سال ها مثل باد می گذرند. خیلی چیزها در این میان رنگ کهنه‌گی می گیرند و شاید در میان غبار فراموشی گم شوند؛ اما از کنار برخی از همین کهنه‌گی ها نمی شود به راحتی گذشت و نادیده شان گرفت.

وقت آن است که برای لحظاتی نگاهی به تقویم مان بیاندازیم و یکی از مهم ترین رویدادهای سال را به یاد آوریم. شاید برخی از ما حتا تقویم رومیزی مان را ورق نزده ایم و بی تفاوت از کنار روزها گذشته باشیم؛ اما امروز را باید تا ابد به خاطر بسپاریم و سال ها با غرور و افتخار از آن سخن بگوییم. بیست و پنجم اردیبهشت ماه، روز بزرگداشت مردی است که عمر گرانبهایش را صرف فرهنگ و ادب این سرزمین کهن کرد و برای جاویدان نگاه داشتن زبان پارسی تک تک لحظات زندگی اش را گذاشت.

با نگاهی به تقویم نامش به چشم تان می خورد و عبارت “ روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی” در قاب چشمان تان حک می شود. شاعری که توجه جهانیان را به خود جلب کرده و زبان شان را به تحسین اثر جاودانه اش، شاهنامه، واداشته است.

امروز می خواهیم برای تان از این شاعر بزرگ و شاهنامه اش سخن بگوییم و بیشتر او را بشناسیم.

فردوسی | نام جاویدان ادبیات فارسی

ابوالقاسم فردوسی توسی، شاعر بزرگ ایران زمین در سال ۳۲۹ هجری قمری در توس خراسان چشم به جهان گشود. از دوران کودکی و نوجوانی وی اثری در دست نیست؛ اما همه می دانند که او دهقان و دهقان زاده بود و دوره آغازین زندگی خود را در زمان سامانیان و همزمان با جنبش استقلال خواهی و هویت طلبی در میان ایرانیان پشت سر گذاشت.

بیشتر کارشناسان بر این عقیده اند او از سی سالگی سرودن اثر جاوید خود، شاهنامه را آغاز کرد و موفق شد در سی سال آن را به پایان برساند.

امروزه به دلیل این اثر ارزشمند از وی به عنوان بزرگترین سراینده پارسی‌گو یاد می کنند و به او حکیم سخن، حکیم توس و استاد سخن نیز می گویند. البته به جز شاهنامه، آثار دیگری را نیز به این شاعر نسبت می دهند که از جمله آنها می توان به مثنوی یوسف و زلیخا و هجونامه ای در نکوهش سلطان محمود غزنوی اشاره کرد که هنوز درباره اینکه فردوسی آنها را سروده است یا نه اتفاق نظری وجود ندارد.

وی در سال ۴۱۶ هجری قمری دیده از جهان فرو بست و پیکرش در باغی در توس به خاک سپرده شد. بعدها در فراز و نشیب تاریخ آرامگاه هایی برای وی احداث کردند تا اینکه امروز شاهد بنایی با معماری هخامنشی و ایرانی بر فراز مزار او هستیم که سالانه هزاران نفر به بازدید آن می روند.

شاهنامه | اثری بی مانند در تاریخ ادب ایران زمین

فردوسی در طول زندگی‌اش اثری بی مانند را از خود بر جای گذاشت؛ شاهنامه اثری حماسی و منظوم مشتمل بر ۶۰۰۰۰ بیت است که امروز برای ما ارزش بسیاری دارد. این اثر، داستان هایی را از آغاز تا حمله اعراب به ایران در بر دارد و روزگار را در زمان چهار دودمان پادشاهی شامل پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان به تصویر می کشد.

سه بخش در این اثر وجود دارد:

۱- اسطوره‌ای: از روزگار کیومرث تا پادشاهی فریدون

۲- پهلوانی: از خیزش کاوه آهنگر تا مرگ رستم

۳- تاریخی: از پادشاهی بهمن و پیدایش اسکندر تا گشایش ایران به دست اعراب

برای اولین بار این کتاب توسط بنداری اصفهانی در سال ۶۰۱ خورشیدی به عربی ترجمه شد و پس از آن افراد دیگری آن را به زبان های دیگر برگرداندند از جمله ژول مل که ترجمه فرانسوی آن را ارایه کرد. امروز شاهنامه بزرگ‌ترین کتاب پارسی است که در همه جای جهان مورد توجه قرار گرفته و به اکثر زبان های دنیا ترجمه شده است.

اگر شاهنامه نبود…

تصور کنید که در ایران زبان عربی حکمفرما شود و عده ای کمر به نابودی زبان فارسی ببندند. مدام به دنبال راهی می گردید که جلوی این اتفاق شوم را بگیرید و از خود می پرسید ” چه می توانم بکنم ؟”

شاید این همان سوالی باشد که فردوسی در زمانی که زبانِ دانش و ادبیات در ایران، عربی بود، از خودش پرسید. او نتوانست بنشیند و با چشمان خودش زوال ادبیات فارسی را ببیند و کاری نکند. پس دست به کار شد و با تمام توان برای سرودن ابیاتی تاثیرگذار همت گماشت تا بتواند زبان پارسی را زنده و پایدار کند. او به سراغ شاهنامه ابومنصوری رفت که به نثر بود و به تاریخ پیش از اسلام می پرداخت و در سال ۳۴۶ هجری قمری به دست ابومنصور معمری نگاشته شده بود. او این کتاب را الگو قرار داد و توانست شاهنامه را خلق کند تا زبان پارسی برای همیشه جاوید شود. همین الان و در همین لحظه وجود آنچه که به عنوان زبان پارسی برای برقراری ارتباط از آن استفاده می کنیم را مدیون این اثر ارزشمند هستیم…

در باب اهمیت شاهنامه برای ایران یکی از تاریخ دانان و مصرشناسان چنین می گوید:

زبان قبطی و ادبیات کهن مصر در یورش عرب ها به این سرزمین از بین رفت و به فراموشی سپرده شد و امروزه زبان رسمی کشور مصر، عربی است، چون مصریان کسی مانند فردوسی ایرانی را نداشتند. مصر با یورش اعراب تمدن، تاریخ، فرهنگ و زبانش را از دست داد، ما نمی‌توانیم درباره فرهنگ مصریان گفتگو کنیم چون امروزه کسانی با آن فرهنگ در آن جا حضور ندارند. فردوسی فرهنگ، زبان و تاریخ حماسه‌ای ایرانیان را با شاهنامه جاودانه کرد.

  ۲۵ اردیبهشت | روزی که باید به خاطر بسپاریم

این روز به افتخار سراینده شاهنامه و به پاس زحماتی که برای فرهنگ و ادب فارسی کشیده، به نام روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نامگذاری شده است. همه ساله در این روز مراسم های ویژه ای برگزار و یاد این شاعر بزرگ زنده نگه داشته می شود. شاید همیشه باید این تلنگر را به خودمان بزنیم و هیچ وقت نباید از خاطرمان پاک شود که این فردوسی بود که باعث شد زبان فارسی به ما برسد و همچون میراثی ارزشمند برای آیندگان باقی بماند…

پیش از این، به مناسبت این روز سری به مقبره این شاعر بزرگ زدیم و گزارشی تصویری را در مطلب زیر به شما تقدیم کردیم: