فلسفه سیزده بدر چیست؟
سیزده را همه عالم به در امروز از شهر /من خود آن سیزدهم کز همه عالم به درم
تا به دیوار و درش تازه کنم عهد قدیم /گاهی از کوچه معشوقه خود می‌گذرم
سیزده بدر و اعتقاد به نحسی آن آنچنان در فرهنگ و رسوم مردمان ایران زمین ریشه دوانیده است که شهریار شاعر پر آوازه کشورمان نیز در وصف آن شعری سروده است. طبیعت گردی، سپردن سبزه عید به آب روان، گره زدن سبزه و… از رسوماتی است که در این روز برای از بین بردن بدیمنی و نامیمونی آن انجام می‌گردد. آیا به راستی عدد ۱۳ نحس است یا خرافه‌ای بیش نیست؟
نحسی سیزده از کجا ریشه گرفته است؟
در واقع فلسفه عدد ۱۳ به طرز قرار گیری ستاره‌ها و منظومه خورشیدی بر می‌گردد؛ جمعی از دانشمندان بر این باورند که اجسام خیلی بزرگ (مانند ماه، یا حتی کوه) نوعی فرکانس از خود منتشر می‌کنند که بر بازده و عملکرد مغز جانوران خصوصاً انسان مستقیماً تأثیر (خوب یا بد) دارد. این مسئله پایه و اساس خیلی از عقاید را ثابت می‌کند.
تاریخ شناسان در تحلیلی برای سیزدهمین روز فروردین بیان می‌کنند که اعتقاد به عمر ۱۲هزار ساله جهان نزد زرتشتیان، تحت تأثیر نجوم بین‌النهرین است که معتقد بودند هر‌یک از دوازده اختر که خود به یکی از برج‌های دوازده گانه حاکم است، هزار سال به جهان حکومت خواهد کرد. بدین روی عمر جهان دوازده هزار سال است و در پایان دوازده هزار سال، آسمان و زمین درهم خواهد شد.
بنابراین اصل اعتقاد به دوازده هزار سال و دوازده ماه سال تأثیر معتقدات بابلی است. پس از دوازده هزار سال، آشفتگی آغازین باز می‌گردد پس جشن‌های دوازده روز در فروردین آغازسال با سال دوازه ماهه و دوره دوازده هزار ساله عمر جهان مربوط است. انسان آنچه را در این دوازده روز پیش می‌آمد، سرنوشت سال خود می‌انگاشت. از پیش از نوروز انواع دانه‌ها را می‌کاشتند و هر دانه‌‌ای که در طی این دوازده روزه بهتر و بیشتر رشد می‌کرد آن دانه را برای کاشت آن سال به‌کار می‌بردند و گمان داشتند اگر روزهای نوروزی به اندوه بگذرد همه سال به اندوه خواهد گذشت.
در ادامه آمده است ۱۲روز فروردین نماد همه سال بود و چون پس از ۱۲هزار سال عمر، آشفتگی نخستین باری دیگر باز می‌گشت پس در پایان دوازده روز نیز یک روز نشان آشفتگی نهایی و پایان سال را بر خود داشت.
کشته شدن ایرانیان در سیزدهمین روز از بهار
در روایاتی که از دوران پادشاهی خشایارشاه ذکر شده است در روز سیزده فروردین بر اساس توطئه یهودیان و دختری به نام استر نزدیک به ۷۷۰۰۰ نفر از ایرانیان اصیل و وزیر دانای خشایارشا به نام هامان در آن روز در سراسر کشور کشته شده و از بین رفتند. به همین دلیل ایرانیان این روز را نحس دانسته و از منازل خود خارج می‌شوند.
آیا سیزده بدر روز شادی است؟
گروهی چنین بیان می‌دارند که روز سیزده بسیار روز خجسته و مبارکی است. سیزدهم هر ماه شمسی که تیر روز نامیده می‌شود مربوط به فرشتهً بزرگ و ارجمندی است که “تیر” نام دارد و در پهلوی آن را تیشتر می‌گویند. فرشتهً مقدس تیر در کیش مزدیستی مقام بلند و داستان شیرینی دارد. ایرانیان قدیم پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده ایست به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و در حقیقت با این ترتیب رسمی بودن دورهً نوروز را به پایان می‌رسانیدند.
سنت گره زنی در سیزده بدر
بر اساس منابع و کتب پهلوی پسر و دختر دوقلوی کیومرث بودند روز سیزده فروردین برای اولین بار در جهان با هم ازدواج نمودند. در آن زمان چون عقد و نکاحی شناخته شده نبود آن دو به وسیله گره زدن دو شاخه پایهً ازدواج خود را بنا نهادند. این مراسم را بویژه دختران و پسران دم بخت انجام می‌دادند و امروز هم دختران و پسران برای بستن پیمان زناشویی نیت می‌کنند و علف گره می‌زنند. این رسم از زمان کیانیان تقریباً متروک شد ولی در زمان هخامنشیان دوباره شروع شده و تا امروز باقی مانده است.
بیاید از روز طبیعت لذت ببریم
سیزده فروردین روزی است که نوروز را بدرقه کرده تا سالی پر از خوشی جایگزین آن گردد. روزی که می‌توان با رفتن به طبیعت همراه با لذت بردن از آن درس مهربانی و همدلی را به یکدیگر یاد داد. پس با توجه به رسومات نیاکانمان بیایید در این خاطر همدیگر را آزرده نکنیم.
سیزده را می‌ستایم چون که او روز خداست/ نیست فرقش با دگر ایام، روز سبزه‌هاست
گر شنیدی نحس باشد، روز شیرین خدای / بر حذر می باش جانا، چونکه فکرت بر خطاست
شاعر: فرهنگ باریکانی
