دسته‌ها
زندگینامه شعرا و دانشمندان

۵ شهریور؛ روز بزرگداشت محمدبن زکریای رازی و روز داروساز

محمدبن زکریای رازی در سال ۲۵۱ هجری قمری در شهر ری متولد شد. در جوانی به فراگیری علم کیمیا و شیمی پرداخت و در اثر بخار و دود ناشی از زرگری، چشم‏هایش وَرَم کرد و برای معالجه، نزد طبیبی رفت. آن طبیب پانصد اشرفی طلا به عنوان حق معالجه از او گرفت و به رازی گفت:

کیمیا همین است نه عملیات تو. محمدبن زکریا، از آن پس ترک کیمیاگری کرد و در سن چهل‏ سالگی به تحصیل طب پرداخت تا آن‌‏که مرجع تمامی اطبای زمان خود شد. شهرت او در میان همگان به حدی رسید که عرب‏‌ها او را طبیب‌المسلمین و به مناسبت این‏که کتاب‏‌های او به زبان عربی است، جالینوس‌العرب، خوانده‌‏اند. رازی بعدها به سرپرستی بیمارستان‏‌های معروف عصر خود از قبیل بیمارستان بغداد و ری برگزیده شد.

برای محمدبن زکریای رازی، ۵۶ کتاب در طب، ۳۳ کتاب در علوم طبیعی، ۱۷ کتاب در فلسفه، ۱۴ کتاب در الهیات، ۲۲ کتاب در کیمیا و ده‌‏ها اثر دیگر در علوم مختلف ذکر کرده‌‏اند که تا ۱۸۴ عنوان برشمرده شده است. محمد زکریای رازی به عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است. به گفته جرج سارتن، پدر تاریخ علم، زکریای رازی بزرگ‌ترین پزشک اسلام و قرون وسطی بود.
سرانجام این دانشمند بزرگ مسلمان در ۶۰ سالگی درگذشت و در ری مدفون شد. سالروز تولد این پزشک مشهور مسلمان و ایرانی، برابر با پنجم شهریور، به پاسداشت مقام علم و دانش و گرامی‌داشت فرزانگان ایران زمین در جمهوری اسلامی ایران به عنوان روز داروسازی نام‌‏گذاری شده است.
زکریای رازی
بی‌گمان یکی از شاخه‌های بسیار مهم دانش پزشکی زمان ما دانش داروشناسی و داروسازی است و هیچ‌کدام از دست‌اندرکاران رشته‌های پزشکی از این دانش بی‌نیاز نیستند. پزشک، داروساز، دندان‌پزشک، پرستار، ماما و دیگر وابستگان این رشته اگر داروشناس نباشند در کار خود موفق نخواهند بود.
استفاده از دارو به قبل از تاریخ مکتوب می‌رسد به عنوان مثال: تسکین درد زخم‌های بدن از طریق قرار دادن عضو در آب سرد و یا استفاده از برگ تازه درختان و یا گل آلود کردن عضو. از هنگام تهیه و جمع آوری مواد دارویی دانش داروسازی آغاز شد و به این ترتیب در اثر بروز بیماری‌های مختلف و غریزه بقا در طول اعصار متمادی داروهای مختلف کشف شدند.
در قرن هفتم قبل از میلاد ASKLEPIOS به عنوان بزرگ ترین خدایان تندرستی مورد اعتقاد یونانیان بود و در آن زمان بیمار می‌بایست دست یا عصای آسک لپیوس و یا زبان مار مقدس را می‌بوسید تا مورد رحمت خدا قرار می‌گرفت. عصای آسک لپیوس و مار مقدس که دور آن حلقه زده بود به عنوان نشانه رسمی پزشکی در دنیا شناخته شد. در سمت راست آسک لپیوس دخترش HYGIA می‌ایستاد که در دستش یک جام از شربت شفابخش برای بیمار قرار داشت و مار مقدس نیز بر بازویش حلقه زده بود. از آن به بعد جام و مار نیز به عنوان نشانه داروسازی در جهان شناخته شد.
علامت داروسازی
تعداد زیادی لوح و طومار و آثار دارو پزشکی کشف و تفسیر شده است که قدمت آن‌ها به سه هزار سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. ایرانیان باستان جزو اولین کسانی بودند که دارو را می‌شناختند. در زند اوستا قسمتی به نام وندیدا به امور درمان اختصاص دارد. اوستا دو نسخه داشت یک نسخه آن در تخت جمشید در آتش‌سوزان اسکندر از بین رفت ولی دیگری که در آتشکده آذرگشسب نگهداری می‌شد به دست یونانیان افتاد و دانشمندانی نظیر جالینوس از آن بهره گرفتند.
در سال ۱۲۲۹ شمسی جهت پیشرفت علوم با تلاش امیرکبیر دارالفنون تأسیس شد که در قسمت پزشکی یک معلم داروساز ایتالیایی داشت. در سال ۱۲۹۷ کلاس طب جدا شد و مدرسه عالی طب نام گرفت و در سال ۱۳۰۱ مدرسه دواسازی تاسیس شد. در سال ۱۳۱۱ دوره داروسازی ۵ سال بود و دانشجویان به جز ساعات درس باید در یکی از داروخـانه‌های تحت نظر یک داروسـاز مجرب و معروف مشغول آمـوزش عملیات داروسازی می شدند.
در سال ۱۳۱۳ که دانشگاه تهران تاسیس شد،مدرسه دواسازی به دانشکده تبدیل شد. اولین داروخانه با داروهای گیاهی در سال ۱۲۲۷ شمسی در مریض‌خانه دولتی که توسط امیرکبیر تأسیس شد، دایر شد و اولین داروخانه به سبک جدید توسط شوربن آلمانی معلم داروسازی دارالفنون در خیابان ناصرخسرو تاسیس شد. از نخستین ایرانیانی که داروخانه تاسیس کردند، آقای دکتر «هوشنگ نظامی» بودند که داروخانه نظامی را در خیابان چراغ برق افتتاح کردند.