برچسب: چسبندگی رحم

دردهای لگنی، دردهای شایع زنانه
می گویند خانم ها نازک نارنجی اند. کسی که این عبارت را باب کرده، مطمئنا از دردهای شایعی که خانم ها در طول زندگی خود- البته جدا از درد زایمان- متحمل می شوند، کاملا بی خبر بوده است. این دردها جدی و طاقت فرسایند و به علل گوناگونی ایجاد می شوند. خیال تان جمع باشد، در پایان این مطلب به قدرت و صبوری زنانه خود می بالید.
دردهای لگنی از علائم بسیار دشواری هستند که پزشک با آنها رو به رو است. این دردها می توانند به صورت حاد، سیکلیک (دوره ای) یا مزمن باشند. علل ناشی از دستگاه تناسلی این دردها بسیار متنوع هستند.

۱- درد حاد:
درد شدیدی است با شروع ناگهانی و کوتاه مدت. بیشتر همراه باعلائم دیگری همچون تهوع، استفراغ، تعریق، اضطراب و گاهی با علائم عفونت مثل تب همراه است. در حالی که بیشتر این علائم همراه در درد مزمن لگن وجود ندارند.
شایع ترین عوامل درد حاد:
عوارض حاملکی: مثل حاملگی خارج از رحم، سقط جنین.
عفونت های حاد: این عفونت ها می توانند در رحم یا لوله های رحمی باشند.
اختلالات تخمدان: مثلا کیست های تخمدانی که خونریزی کرده اند، پیچ خوردگی تخمدان، پاره شدن کیست های تخمدان.

میتل اشمرس: دردهایی که میان سیکل به وجود می آیند و مربوط به زمان تخمک گذاری (آزادشدن تخمک) هستند. دردهای حاد لگن می توانند منشائی جز دستگاه تناسلی هم داشته باشند، مثل دردهای ناشی از دستگاه گوارش (آپاندیسیت، انسداد رود، سندروم روده تحریک پذیر و…) عفونت ها و سنگ های سیستم ادراری، دردهای ناشی از دیواره شکم مثل فتق جداره شکم.

۲- درد سیکلیک:
شایع ترین این دردها دیسمنوره یا قاعدگی دردناک است که حدود ۵۰ درصد خانم ها به آن دچارند. دیسمنوره به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می شود. درد قاعدگی در دیسمنوره اولیه بدون بیماری لگنی است در حالی که در دیسمنوره ثانویه درد لگنی همراه با بیماری زمینه ای در لگن هستند.
دیسمنوره اولیه: معمولا ۱-۲سال بعد از بلوغ و شروع قاعدگی ها ظاهر می شود و معمولا در خانم های جوان تر دیده می شود اما گاهی تا دهه پنجم زندگی خانم باقی می ماند.
علت: افزایش تولید ماده پروستوگلاتدین در اندومتر (دیواره داخلی رحم) سبب افزایش فشار داخل رحم و انقباضات شدید رحمی می شود که به دنبال آن درد یا دیسمنوره ایجاد می شود.

علائم: درد ناشی از دیسمنوره اولیه معمولا چند ساعت قبل یا درست بعد از شروع خونریزی (شروع سیکل قاعدگی) بروز می کند و ممکن است ۴۸-۷۲ ساعت طول بکشد. این درد تقریبا شبیه درد زایمان است، اما بسیار خفیف تر و گاهی ممکن است همراه با درد کمر و پاها، تهوع، استفراغ، اسهال و به ندرت حملات سنکوپ باشد. این درد معمولا با ماساژ شکم، فشار یا حرکت بدن بهتر می شود.

درمان دارویی:  درمان دارویی باید در چند روز اول خونریزی قاعدگی صورت گیرد و برای اطلاع از پاسخ مثبت بیمار به دارو باید دوره ۴-۶ ماهه درمان برای او درنظر گرفته شود. در درمان این درد معمولا از داروها ضدالتهابی غیراستروئیدی استفاده می شود، مثل مفنامیک اسید یا بروفن اما این داروها باید قبل یا هنگام شروع درد تجویز شوند و به طور مداوم هر ۶-۸ ساعت مصرف شوند. در بیمارانی که تمایل به جلوگیری از بارداری دارند، قرص های ضدبارداری خوراکی هم بسیار مفید است. اگر بیمار به این رژیم پاسخ ندهد، می توان کدئین را به مدت ۲-۳ روز در ماه به روند درمان اضافه کرد.

درمان غیردارویی: طب سوزنی و تحریک الکتریکی عصب ها از روی پوست می توانند تا حدی برای بیمار مفید باشند.

دیسمنوره ثانویه: این درد معمولا در رابطه با اختلالات زمینه ای لگن رخ می دهد و معمولا سال ها بعد از بلوغ و شروع قاعدگی شروع می شود و تا چند روز بعد از قطع خونریزی ادامه پیدا می کند و در مقایسه با دیسمنوره اولیه زمان بسیار طولانی تری دارد. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مفنامیک اسید و بروفن) و قرص های جلوگیری از بارداری نسبت به دیسمنوره اولیه تاثیر کمتری در تسکین این درد دارند.

شایع ترین علل دیسمنوره ثانویه:
آندومتریوز: وجود بافت آندومتر به صورت نابجا در مناطق خارج از رحم. در این حالت علاوه بر دیسمنوره در بیشتر اوقات، درد هنگان نزدیکی و درد هنگام دفع مدفوع و حرکات روده هم وجود دارد.

آندومیوز: بافت اندومتر به صورت نابجا در لایه داخلی تر رحم (میومتر) وجود دارد. سن متوسط این بیماران معمولا چهل سال یا بیشتر است و افزایش تعداد حاملگی ها ممکن است یکی از عوامل خطر باشد. در این حالت ممکن است بیمار علاوه بر دیسمنوره، احساس درد هنگام نزدیکی، درد هنگام دفع مدفوع با خونریزی شدید و طولانی مدت دوره قاعدگی داشته باشد. علائم اندومتریوز معمولا یک هفته بعد از شروع قاعدگی ایجاد می شود و تا قطع خونریزی برطرف نمی شوند. معمولا در این حالت اندازه رحم از حد طبیعی بزرگ تر است.

۳- درد مزمن:
منظور دردهایی هستند که بیش تر از ۶ ماه طول می کشند، محدود به لگن هستند و به حدی شدیدند که باعث ناتوانی عملکرد شخص می شود یا شخص نیاز به درمان طبی پیدا می کند.

درد مزمن لگن یک تشخیص عمومی است و مشمول بسیاری از علل می شود. معمولا بیماران مضطرب و افسرده اند و گاهی وضعیت زناشویی، اجتماعی و شغلی آنها تا حدودی مختل می شود. این بیماران اغلب به شیوه های معمول و مرسوم درمان های طبی جواب نداده اند و ممکن است سابقه ای از جراحی ناموفق برای درمان درد را هم ذکر کنند. حدود ۶۰-۸۰ درصد بیمارانی که به دلیل درد مزمن لگن تحت عمل لاپاروسکوپی قرار می گیرند، فاقد هرگونه بیماری زمینه ای در ناحیه لگن هستند.

از علل شایع درد مزمن لگن که غالبا نادیده گرفته می شود، می توان به علل خارج از دستگاه تناسلی اشاره کرد، مثل سندروم روده تحریک پذیر، التهاب مثانه، بیماری های عصبی- عضلانی کف لگن و دیواره شکم.

شایع ترین علل درد مزمن لگن به دستگاه تناسلی مربوط می شود:
آندومتریوز: یعنی وجود بافت اندومتر به صورت نابجا در خارج از رحم (کاشته های اندونومتریوتیک) که در هرکجا به وجود آید، موجب واکنش های التهابی خفیف شده و بعد از مدتی باعث چسبندگی آن منطقه و احشای مجاور می شود. باید دانست شدت درد با شدت ضایعات اندومتریوز ارتباطی ندارد، یعنی ممکن است ضایعه ای خفیف درد بسیار شدید داشته باشد و برعکس.
چسبندگی ها: از شکایات شایع بیماران دردهای غیردوره ای شکم است که گاهی با نزدیکی جنسی یا با فعالیت افزایش می یابد. احتمالا درد مزمنی که در اثر چسبندگی ها ایجاد می شود به دلیل محدودیت حرکات روده و به دنبال آن اتساع روده است، به علاوه گاهی این چسبندگی ها می توانند باعث انسداد روده هم بشوند. اکثر خانم هایی که چسبندگی دارند، قبلا تحت یک یا چند مورد عمل جراحی شکمی قرار گرفته اند. تشخیص این بیماران تنها با لاپاروسکوپی انجام می شود که در حین این عمل، چسبندگی ها هم تخریب می شوند.
سندروم احتقان لگن: وریدهای تخلیه کننده خون تخمدان ها و رحم احتقان می یابند. علت این پدیده نامشخص است اما گفته می شود ممکن است استرس های عصبی و به دنبال آن اختلال عملکرد سیستم عصبی عامل آن باشد.

علائم: درد دوطرفه پشت و قسمت تحتانی شکم، دیسمنوره ثانویه، نزدیکی دردناک، خونریزی غیرطبیعی رحم، خستگی مزمن و علائم سندروم روده تحریک پذیر.
درد این خانم ها معمولا با زمان تخمک گذاری یعنی میانه سیکل آغاز می شود و تا انتهای خونریزی قاعدگی ادامه می یابد. رحم معمولا بزرگ تر از حد عادی است و تخمدان ها معمولا بزرگ تر و حاوی کیست های متعددی هستند.

عفونت تحت حاد لوله های رحمی و تخمدان ها: اگر عفونت حادی وجود نداشته باشد که کامل درمان نشود یا عفونت از ابتدا با میکروب های خاصی مانند کلامیدیا یا مایکوپلاسما باشد، عفونت حادی ایجاد می شود. در این حالت علاوه بر درد لگن، حساسیت شکم و تخمدان ها هنگام معاینه هم وجود دارد.

سندروم بقایای تخمدان: بیمارانی که به هر دلیل تحت عمل جراحی خارج کردن لوله و تخمدان قرار گرفته اند ممکن است قسمتی از بافت قشری تخمدان شان باقی بماند. این بافت ممکن است داخل چسبندگی های متعاقبی که ایجاد می شود، گیر کرده و کیست های دردناکی را ایجاد کند. علائم آن معمولا به صورت درد قسمت جانبی لگن (محل تخمدان) که اغلب به همراه تخمک گذاری این درد ایجاد می شود و نیز به صورت درد تیز، خنجری، مداوم و مبهم است و احتمالا بیمار به خاطر چسبندگی های موجود مشکلات گوارشی یا ادراری هم دارد. این علائم معمولات ۲- ۵ سال بعد از جراحی اولیه بروز می کنند.

علل درد مزمن لگنی که مربوط به دستگاه تناسلی نیستند:
علل گوارشی: از مهم ترین علل می توان به سندروم روده تحریک پذیر اشاره کرد که در حدود ۳۵ درصد بیماران دیده می شود و علت بروز آن نامشخص است اما افزایش حساسیت روده نسبت به استاع می تواند عامل شروع درد باشد، یعنی با حجم های کمتری از اتساع روده، درد شکم و لگن ایجاد می شود.
علامت اصلی آن دردش کم است، اما علائم دیگری مثل استاع شکم، نفخ بیش از حد، اسهال و یبوست های متناوب، افزایش درد قبل از دفع مدفوع، کاهش درد بعد از دفع مدفوع و تشدید درد در اثر افزایش حرکات دستگاه گوارش (مثلا صرف غذای پرچرب، استرس، اضطراب، افسردگی و خون ریزی های قاعدگی) هم برای این درد مشاهده شده است. این درد معمولا متناوب است و بیشتر در ربع تحتانی ناحیه چپ شکم ایجاد می شود.

علل سیستم ادراری: شایع ترین نوع آن سندروم پیشاب راهی است که علاوه بر درد شکم، بیمار علائم سیستم ادراری را هم ذکر می کند مثل سوزش و تکرر ادرار، احساس فوریت دفع ادرار و اغلب نزدیکی دردناک. علت این مورد هم ناشناخته است اما گفته می شود عفونت ها و انسداد پیشاب راه و حتی عوامل روحی و روانی در آن نقش داشته باشند.

علل عصبی عضلانی: آسیب دیدگی و به دام افتادن اعصاب دیواره شکم ممکن است خود به خود یا در عرض هفته ها یا سال ها بعد از برش های پوستی جراحی رخ دهد. یعنی ممکن است عصبی که در مسیر برش است آسیب ببیند یا هنگام دوختن جدار شکم، در جدار شکم محبوس شود. معمولا درد تیز، سوزشی و مبهم است و بیمار می تواند با نوک انگشتان درد را در نقطه ای نشان دهد. خم کردن پاها، ورزش و فعالیت بدنی باعث تشدید درد می شوند.

علل میوفاسیال: شایع ترین نوع آن فیبرومیالژی است که سه نشانه اصلی دارد: درد منتشر، خستگی و خواب غیرنیروبر. در چهار ربع شکم نقاط حساس و تحریک پذیری به نام نقاط تریگر وجود دارند که با فشار نوک انگشت، درد موضعی آغاز می شود.
به دلیل اینکه علل بسیار متنوعی در مورد دردهای لگنی موجود است، روش های ارزیابی و تشخیصی آنها متفاوت هستند و بسته به علت یافت شده برای درد لگنی، درمان مناسب توسط پزشک باید انجام گیرد. در بیمارانی که منشا مشخصی برای دردشان پیدا نشده است، معمولا درمان باید چندبعدی باشد؛ ویزیت های منظم توسط پزشک، روان درمانی، آموزش تکنیک های ریلکسیشن، کنترل استرس، مشاوره جنسی و زناشویی و همچنین طب سوزنی.

علل و راهکارهای درمان چسبندگی رحم

زنان به دلیل ساختار بدنی خاصی که دارند،باید بیشتر مراقب سلامت خود باشند. ناراحتی‌های زنان از شایع‌ترین مشکلاتی است که می‌تواند جسم زن را آزرده کند بنابراین باید نسبت به علائم هرچند کوچک حساس بود و به موقع نسبت به رفع آنها اقدام کرد.

رحم به‌عنوان یکی از اجزای مهم دستگاه تناسلی زنانه که تخمدان‌ها را دربر گرفته، نقش مهمی در باروری زنان ایفا می‌کند و کوچک‌ترین نقصانی در این اندام، احتمال ناباروری را برای آنها به‌بار می‌آورد. ایجاد هر گونه آسیب، زخم یا عفونتی در داخل دیواره رحم می‌تواند بهانه‌ای برای آغاز چسبندگی رحمی باشد. به عبارتی، چسبندگی رحم به موقعیتی اطلاق می‌شود که در بافت دیواره پوششی رحم زخم‌هایی ایجاد می‌شود.
علائم این حالت روی حفره رحمی تاثیر گذاشته و معاینات دقیق پزشکی لازم است تا هرچه سریع‌تر پزشکان بتوانند بیماری را تشخیص داده و اقدامات درمانی را آغاز کنند. از شایع‌ترین علائم چسبندگی رحمی می‌توان به ناباروری، نامنظمی سیکل ماهیانه مانند کاهش خونریزی‌ها یا قطع ناگهانی سیکل‌های قاعدگی، درد دوره‌ای در ناحیه لگن و سقط‌های مکرر جنین اشاره کرد.

عوارضی که ناخواسته پدید می‌آید
ناباروری شایع‌ترین پیامد چسبندگی رحم به شمار می‌رود و به عبارتی، ۴۳ درصد از زنان مبتلا به چسبندگی‌های رحمی از ناباروری رنج می‌برند. بی‌نظمی‌های قاعدگی نیز بین زنانی که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، به وفور مشاهده می‌شود.
در این میان آمارها نشان می‌دهد که نیمی از زنان مبتلا به چسبندگی رحم دچار ناباروری می‌شوند و شمار زیادی هم هرگز دچار بی‌نظمی‌های قاعدگی نمی‌شوند. شواهد حاکی از آن است که حدود ۹۰درصد از موارد چسبندگی رحم از عوارض سقط جنین به‌شمار می‌رود ولی عفونت‌هایی مانند «سل دستگاه تناسلی» که در آمریکا شیوع بسیاری دارد، در بروز چسبندگی‌های رحمی نقش دارد.
از شایع‌ترین عوارضی که چسبندگی رحم به دنبال دارد، می‌توان به ناباروری و کاهش قدرت باروری زنان اشاره کرد. ولی پزشکان معتقدند که مبتلایان به انواع چسبندگی‌های خفیف تا متوسط رحم پس از درمان بین ۷۰ تا ۸۰ درصد قادر به بارداری هستند. در مقابل، مبتلایانی که دارای چسبندگی‌های شدید هستند تنها ۲۰ تا ۴۰ درصد پس از درمان شانس بارداری دارند.

عوامل پدیدآورنده چسبندگی رحم
عمل جراحی تخمدان یکی از عوامل شایع بروز چسبندگی‌های رحمی محسوب می‌شود. در واقع، در زنانی که از کیست‌های تخمدان رنج می‌برند و به دلیل بزرگ یا متعدد بودن آنها مجبور به عمل می‌شوند، شیوع چسبندگی رحم بسیار بالاست.
«آندومتریوز» اختلال و بیماری‌ای است که طی آن، بافت‌هایی مشابه آندومتر در نقاط دیگری از بدن غیررحم تشکیل می‌شود. مبتلایان به این بیماری غالبا تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند تا بافت‌های اضافی برداشته شوند. این عارضه اغلب در نواحی لگن و شکم ایجاد می‌شود که با التهاب و چسبندگی‌های بالای رحمی همراه است. بافت‌های غیرعادی معمولا از طریق عمل جراحی خارج می‌شوند. روش جراحی «میومکتومی»، برداشتن بافت داخلی رحم اطلاق می‌شود که طی آن، تشکیل بافت‌های چسبنده رحمی از عوارض این عمل جراحی به‌شمار می‌رود.در نوعی دیگری از اعمال جراحی رحم، پزشک چسبندگی‌های رحمی را برمی‌دارد. این اقدام، بهبود زخم‌ها و نقاط چسبنده را تسریع کرده ولی از سوی دیگر، عاملی برای تشکیل مجدد چسبندگی‌های رحمی محسوب می‌شود.
جراحی ترمیمی لوله‌های فالوپ داخل رحم، روش حساسی است که پزشک از طریق آن اقدام به برداشتن چسبندگی‌های موجود می‌کند. ولی متاسفانه همین عمل جراحی عاملی برای تشکیل چسبندگی‌های جدید به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر، چسبندگی رحمی معمولا در زنانی که به بیماری‌های التهابی لگن و بیماری‌های واگیردار جنسی مبتلا هستند بسیار شایع است.
صدمات وارده: آسیب‌هایی که در طول عمل‌های جراحی به بافت رحم وارد می‌شود، اصلی‌ترین عامل بروز چسبندگی‌های رحمی به‌شمار می‌رود.
ایسکمی: جریان خون در طول عمل جراحی اغلب به دلیل برداشتن بافت‌ها، مختل می‌شود به‌طوری که احتمال تشکیل لخته‌های خونی در چنین شرایطی افزایش می‌یابد. این حالت باعث بروز مشکلی موسوم به «ایسکمی» یا کاهش جریان خون بافتی می‌شود که درنهایت منجر به چسبندگی‌های بافت رحم می‌شود.
اجسام خارجی: برخی اجسام خارجی مانند بخیه، پرزهای ناشی از اسفنج یا پودر تالک به جا مانده از دستکش‌های جراحی عواملی هستند که باعث بروز چسبندگی‌های بافت رحم می‌شوند. در واقع، اجسام خارجی نوعی واکنش التهابی در بدن ایجاد می‌کنند که باعث تشکیل چسبندگی بین بافت‌های دیواره رحم می‌شود.

روش‌‌های درمانی کدامند؟
پزشکان معمولا برای درمان چسبندگی رحم، عمل جراحی و برداشتن قسمت‌های چسبیده شده به دیواره رحم را توصیه می‌کنند که به «هیستروسکوپی» معروف است. جراح پس از عمل، نوعی وسیله همانند سوند پلاستیکی را به‌طور موقت داخل رحم قرار می‌دهد که دیواره‌های رحم را به‌منظور جلوگیری از چسبندگی مجدد، از هم جدا نگه می‌دارد.
علاوه‌بر این، درمان‌های هورمونی که با تجویز استروژن و پروژسترون صورت می‌گیرد و نیز داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز از گزینه‌های پیشنهادی پزشکان در مواجهه با مبتلایان به چسبندگی‌های رحمی به‌شمار می‌رود که غالبا پس از عمل جراحی و جهت کاهش خطر عود بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پزشکان معمولا از روش سونوگرافی ترنس واژینال به‌منظور شناسایی و مشاهده ضخامت لایه‌های چسبنده داخل رحم استفاده می‌کنند و از این طریق می‌توانند دید بهتری نسبت به منطقه‌ای که باید مورد عمل جراحی قرار گیرد، پیدا کنند. از سوی دیگر، پزشک ممکن است از بافت داخل آندومتر (لایه پوششی داخلی رحم) نمونه‌برداری کند تا طبیعی یا غیرطبیعی بودن بافت داخل رحم را مورد بررسی قرار دهد.

استروژن خوراکی که معمولا پزشک بعد از عمل جراحی برای بیمار تجویز می‌کند، علاوه‌ بر تقویت رشد پوشش داخلی رحم، از رشد مجدد بافت زخم در داخل رحم جلوگیری می‌کند. گاهی پزشک ممکن است هفت تا ۱۴ روز پس از انجام نخستین عمل جراحی، عمل دیگری را توصیه کند تا مانده‌های احتمالی چسبندگی رحمی را نیز خارج کنند.طی این جراحی، پزشک از ابزار کوچک و انعطاف‌پذیری به نام «هیستروسکوپ» برای شناسایی بافت‌های چسبنده‌ای استفاده می‌کند که مجدد تشکیل شده‌اند و در واقع به کمک این ابزار، این بافت‌ها را از بین می‌برد.
این فرآیند جراحی در فواصل ۷ تا ۱۴ روزه از هم مجدد صورت می‌گیرد تا زمانی که دیگر بافت چسبنده‌ای داخل رحم مشاهده نشود.

ولی به‌طور کلی، این جراحی بیشتر از سه مرتبه برای بیماران انجام نمی‌گیرد. قرار دادن بالون داخل رحمی از دیگر گزینه‌هایی است که پزشکان ممکن است در دستور کار خود قرار دهند. آنها یک بالون باد شده یا وسیله‌ای را همانند «آی‌یوی‌دی» داخلی رحمی، پس از نخستین عمل جراحی در درون محفظه رحم قرار می‌دهند تا از رشد مجدد بافت‌های چسبنده جلوگیری کنند. متخصصان معتقدند که پوشیدن شلوارهای تنگ و فاق کوتاه از عمده دلایل بروز چسبندگی‌های رحمی در زنان و دختران جوان به‌شمار می‌رود.

پیشگیری را جدی بگیرید
در بروز چسبندگی‌های رحمی عوامل متعددی دخیلند ولی به‌طور کلی، زنان با رعایت برخی موارد می‌توانند تا حد زیادی مانع از بروز چنین مشکلی شوند. برخی عادات و سبک زندگی‌های امروزی به‌گونه‌ای است که افراد را در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها قرار می‌دهد. پوشیدن شلوارهای تنگی که غالبا فاق‌های کوتاهی دارند در سال‌های اخیر مد شده به حدی که به سختی می‌توان شلواری مناسب برای خرید پیدا کرد.
متخصصان معتقدند که پوشیدن شلوارهای تنگ و فاق کوتاه از عمده دلایل بروز چسبندگی‌های رحمی در زنان و دختران جوان به‌شمار می‌رود. در واقع، این شلوارها به دلیل تنگ بودن، مسیر گردش هوا را مسدود کرده و در ناحیه تناسلی رطوبت ایجاد می‌شود که علاوه‌ بر بالا رفتن خطر بروز عفونت‌های قارچی در ناحیه تناسلی و نیز عفونت‌های میکروبی در ناحیه مقعد و گسترش آنها، احتمال چسبندگی رحم به دلیل فشار ایجاد شده روی این نقطه بسیار شایع است. همچنین حفظ بهداشت در زنان از دیگر مواردی است که می‌تواند به کاهش خطر چسبندگی‌های رحم کمک کند.

منبع :سوالی