۳۰ مرداد روز بزرگداشت علامه محمدباقر مجلسی
روز بزرگداشت علامه مجلسی
۳۰ مرداد ماه به نام روز بزرگداشت علامه مجلسی نام گذاری شده است.
علامه مجلسی در یک نگاه
ملا محمدباقر مجلسی فرزند ملا محمدتقی مجلسی، در سال ۱۰۳۷ ق در اصفهان زاده شد و در سال ۱۱۱۰ ق، در همان شهر چشم از جهان فرو بست. او به «مجلسی دوم» و پدر بزرگوارش به «مجلسی اول» مشهور است و هر دو در شمار دانشمندان بزرگ شیعه می باشند.
علامه محمد باقر مجلسی از بزرگترین عالمان شیعه است که خدمات گوناگون و فراوانی به جهان اسلام و مذهب تشیع کرده است. از جمله خدمات فرهنگی و دینی او تألیف کتابهای بسیاری در موضوعات مختلف دینی به دو زبان فارسی و عربی است. امّا در میان آثار گران سنگ علامه مجلسی، مجموعه عظیم بحارالانوار که به حق دایره المعارف بزرگ شیعه است ـ بیش از دیگر آثار وی موجب شهرت او شده است.
دعاى خیر پدر
از ملا محمد تقى مجلسى پدر علامه مجلسى نقل کرده اند که فرمـود : در یکـى از شبها بعد از نماز شب یک حالت خـوشـى به مـن دست داد که فهمیدم هر حاجتى از خدا بخـواهـم بر آورده مى شود و فکر کردم، در امـور دنیا و آخرت چه چیز از خـدا مسئلت بنمایـم ناگاه صداى گـریه محمـد بـاقـر از گهواره بلنـد شد. عرض کردم الهى به حق محمد و آل محمـد (صل الله علیه وآله) این طفل را مروج دیـن خـودت و نشر کننده احکام سید رسولانت قرار بده و او را موفق کـن به تـوفیقـاتـى که انتهایـى بـراى آن نبـاشـد، شکـى نیست که دعاى والـد در حق ایـن فرزنـد شایسته مستجاب و به درجات عالیه دست یافت.
اساتید علامه مجلسی
علامه در دوران جـوانـى خـود از محضـر دانشمنـدان و عالمـانى عالیقدر همچـون: ملا عبدالله شوشترى، شیخ عبدالله بـن جابر آملى، شیخ على جبل عاملـى و سایر بزرگان دیـن به ویژه فقیه و حکیـم و محدث نامى ملا محسـن فیض کاشانى (که در سفرى به اصفهان آمده و در آن دیار ماندگار شده بـود) بهره هاى کافـى برد.
بحارالانـوار مشهورترین و مهمتریـن اثر علامه مجلسـى است
روح علمی علامه محمدباقر مجلسی
پژوهش در آثار علمی علامه مجلسی و به ویژه بحارالانوار، پرده از این حقیقت بر میدارد که علامه پیش از آنکه در پایه و مایه علمی خویش، مدیون استاد دین و شرکت در حلقات درسی بزرگان باشد، وامدار روح جستوجوگر و پژوهنده خود بود. هرچند او استادان فاضلِ بسیاری ـ از جمله مرحوم پدرش ـ داشته، ولی اهتمام به مطالعه و پژوهش و گفت و گوی علمی و آگاهی از آخرین تحقیقات معاصران و مذاکره با علمای زمان در حل مشکلات حدیثی و یاری دادن و یاری جستن از همگنان در سلوک علمی، از او شخصیت علمی همه جانبه ای ساخته بود و انصافا اگر این گستردگی دانسته ها و روح تتبّع و کاوش و پژوهش و اهتمام خستگی ناپذیر او در فراگیری دانش نبود، از عهده تدوین و تالیف بزرگترین دایره المعارف حدیثی شیعه یعنی بحارالانوار بر نمی آمد.
دانش مرد خستگی ناپذیر
علامه مجلسی از جمله دانشمندانی است که با تدوین و تحقیق و تألیف انس همیشگی داشت و هرگز شعله همت او در دانش اندوزی به خاموش نمیگرایید. آن بزرگوار تمام مدت عمر مبارک خود را صرف فعالیت‌های علمی نظیر تربیت شاگردان و آموختن علوم اهل بیت به آنان، و تألیف و تحقیق گذراند و حتی در خلال سفر حج یا سفرهایش به مشهدالرضا و عتبات مقدس عراق، برنامه های علمی خود را ترک نمی کرد و در دو دهه پایانی عمرِ شریفش که متولی برخی از مناصب رسمیِ دینی و حکومتی بود، فعالیت‌های پژوهش و علمی خود را ادامه می داد.
جایگاه مجلسی در نزد عالمان دین
بسیاری از اهل تدین از مجلسی با عنوان بزرگترین احیاگر حدیث شیعه و از مروّجان موفق و کم مانند امامیه یاد می کنند. تعبیراتی چون یگانه روزگار، کاونده دریاهای حقایق الهی، روشن کننده مسائل پیچیده شریعت، جامع نیکی ها و فضیلت ها، عالم ربانی، خدمتگزار اخبار امامان، خاتم المحدثین، جامع معقول و منقول، کشّاف حقایق ظاهری و باطنی قرآن، و سرآمد گذشتگان و آیندگان، که در نوشته های دانشمندانی چون اردبیلی، شیخ حر عاملی، یوسف بحرانی و سید بحرالعلوم آمده، نشان از پایگاه بلند او در نزد دانشمندان علوم دینی دارد.
شاگردان :
از جمله شاگـردان مشهور علامه مـى تـوان : میـرزا عبـدالله اصفهانى، سید هاشم بحرانى، سیـد نعمت الله جزایـرى و ملا صالح مازنـدرانـى را نام برد.
علامه مجلسی و فعالیت‌های اجتماعی
علامه مجلسی عالمی دینی بود که عرصه نشر تعالیم شیعی، ترویج آداب و سنتهای دینی، باز گفتن دیدگاههای خود درباره نحله ها و فرقه های منحرف از دین، سامان دادن یکی از بزرگترین جوامع حدیثی شیعه و امر به معروف و نهی از منکر را میدان فعالیت خود قرار داد. علامه مجلسی افزون بر همه اینها برخی مناصب رسمی دین را که بنا بر آموزه های دینی بر دوش فقیه نهاده شده، در بخش پایانی عمر خود تصدی کرد. اقامه نماز جمعه و شعایر دینی، نهی از منکراتی چون شراب خواری، مبارزه با جریانات افراطی تصوف، و امر کردن پادشاهان به اجرای عدالت در دوران شیخ الاسلامی و…، از جمله فعالیت‌های اجتماعی او به شمار میرود.
ضریح مطهر علامه مجلسی (ره) در اصفهان
تألیفات علامه محمدباقر مجلسی:
علامه مجلسـى محقق پر کارى بـود که در عمر شریف خـویـش لحظه اى از تألیف و تحقیق نیاسـود و تـوانست کتابخانه بزرگى را که یادگار نیاکانـش بـود غنـى تر و پـر بارتر ساخته و جهت استفاده علاقه منـدان در اختیار دانـش پژوهان قرار دهد، او براى به دست آوردن کتب نادر و کمیاب به کشورهاى دیگر از جمله یمـن مسافرت نمود. به دست تواناى علامه مجلسـى کتب زیادى نگارش یافت که به دو بخـش ، تألیفات فارسـى و عربى قابل تقسیم است.
– تألیفات فارسى عبارت است از :
۱ ـ حیاه القـلوب: مشتمل بر سه جلد است.
۲ ـ حلیه المتقیـن: در آداب معاشرت و زندگى فردى و اجتماعى.
۳ ـ عیـن الحیـات: شـرح وصیت پیـامبـر اسلام به امت خودش.
۴ ـ مشکـاه الانـوار: در فضیلت و آداب قـرائت قـرآن و ثواب آن.
۵ ـ جلاء العیـون: کتابـى در بـاب تـاریخ زنـدگـانـى چهارده معصوم .
۶ ـ ربیع الاسابیع : در اعمـال روزها و هفته ها به خصـوص شب و روز جمعه.
۷ ـ تحفه الزایر .
۸ ـ اختیارات الایام صغیر.
۹ ـ اختیارات الایام کبیر.
۱۰ ـ رساله بلا.
۱۱ ـ شـرح کتـاب روضه کـافـى و بسیـارى از آثـار دیگـر از جمله تـراجم و رسـالات و منـاجـات نـامه ها و …
تألیفات عربى به شرح ذیل مى باشد :
۱ ـ بحار الانـوار: این اثر مشهور ترین و مهمتریـن اثر علامه مجلسـى و اثر پـر بـار و بلنـد آوازه تـاریخ تشیع است که در ۱۱۰ جلد تدوین شده است.
۲ ـ کتاب مرات العقول .
۳ ـ آداب الحج .
۴ ـ آداب التجهیز الموات.
۵ ـ الاجازات .
۶ ـ ملاذ الاخبـار فـى شـرح کتـاب تهذیب الاخبـار شیخ طـوسى .
۷ ـ شـرح الاربعیـن حـدیث … و دهها کتـاب دیگر .
وفات علامه مجلسی
چراغ عمر علامه مجلسی پس از۷۳ سال نور افشانی در شب ۲۷ رمضان سال ۱۱۱۰ هجری در شهر اصفهان خاموش گشت و جهان از فیض وجود این عالم گرانمایه محروم شد. پیکر پاک علامه مجلسی در کنار مسجد جامع اصفهان و جنب مدفن پدر فرزانه‌اش مولی محمدتقی مجلسی به خاک سپرده شد و زیارتگاه شیعیان جهان شد.
علامه مجلسی هنگام مرگ کارهای نیمه تمامی داشت که موفق به اتمام آنها نشد از قبیل تکمیل بحار الانوار، نوشتن مستدرک البحار و… گرچه پس از ایشان شاگردان و ادامه دهندگان این راه پر فروغ خدمات ارزشمندی ارائه نمودند، اما جای خالی یک عالم فرزانه را هیچکس و هیچ چیز پر نمی‌کند.
منابع :
ماهنامه گلبرگ – ۱۳۸۱ – شماره ۳۲
keryaas.ir
daneshnameh.roshd.ir
