بعد از وضع حمل، تمام خانم‌ها تمایل دارند که به وزن قبل از حاملگی خود برگردند و نگران هستند که این کار چه مدت طول خواهد کشید.
بلافاصله بعد از زایمان، به دنبال تخلیه محتویات رحم و خونریزی طبیعی، حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم، وزن مادر کاهش می‌‌یابد.
در طول ۶ هفته اول بعد از زایمان ،۲ تا ۳ کیلوگرم دیگر وزن کاهش پیدا می‌‌کند که این کاهش وزن به علت از دست دادن مایعات از طریق ادرار است. اکثر خانم‌ها در طی ۶ ماه بعد از زایمان به وزن قبل از حاملگی خود می‌‌رسند.
از عواملی که بر روند کاهش وزن بعد از زایمان تاثیر دارند: حاملگی اول،‌ شیر دادن به نوزاد، برگشت زود هنگام به سرکار خارج از خانه و … می‌‌باشند.
در طی ۶ هفته اول بعد از زایمان نباید رژیم لاغری یا محدودیت انرژی داشته باشید، زیرا بدن نیازمند انرژی است تا آنچه در زمان تولد نوزاد از دست رفته است، باز یابد و نیاز کودک تامین شود. تغذیه با شیر مادر، به طور معجزه‌آسایی باعث کاهش وزن نمی‌‌شود، ولی به کاهش وزن کمک می‌‌کند.
مواد غذایی که مادر می‌‌خورد و می‌‌نوشد، بر روی شیردهی تاثیر می‌‌گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر درواقع نظارت بر غذای کودک است.
خانمی که زایمان کرده است، در واقع مسئول تغذیه خود و نوزادش می‌‌باشد، پس باید رژیم غذایی خود را با دقت انتخاب کند. خوردن همه مواد مانند حبوبات و دانه‌های مغذی، میوه‌های تازه، سبزی ها و غذاهایی که پروتئین و کلسیم و آهن را به فراوانی فراهم می‌‌کنند، باید مورد توجه قرارگیرد. متخصصان و کارشناسان تغذیه توصیه می کنند ۵۰۰ کالری در روز به میزان انرژی مورد نیاز مادر شیرده باید اضافه گردد. به طور متوسط اکثر زنان شیرده روزانه ۲۷۰۰ کالری انرژی نیاز دارند. خوردن کمتر از ۱۸۰۰ کالری در روز منجر به کاهش تولید شیر و ضعف بدنی می‌‌شود. در این دوران، شیر دادن به نوزاد و آزاد شدن اکسی توسین (هورمون آزاد شده از هیپوفیز) باعث می‌‌شود که مادر احساس تشنگی بیشتری کند. به همین دلیل مادر در این دوران بیشتر از بقیه مواقع آب می‌‌نوشد، اگر چه تاثیر زیادی در تامین شیر ندارد، ولی نوشیدن حداقل ۸ تا ۱۲ لیوان آب در روز را به مادران توصیه می‌‌شود.
مواد غذایی که مادر می‌‌خورد و می‌‌نوشد، بر روی شیردهی تاثیر می‌‌گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر درواقع نظارت بر غذای کودک است.
طوری که اگر مادر غذای نامناسب مصرف کند، نوزاد در واقع با رفتارش مادر را متوجه می‌‌سازد، مانند گریه‌کردن، خواب کم، بی‌قراری و… . همچنین مادر باید در مورد مصرف غذاهای آلرژی‌زا دقت کافی داشته باشد، زیرا نوزاد به یک سری از مواد غذایی که مادر می‌‌خورد حساس بوده و پاسخ آن را به صورت علایم پوستی نشان می‌‌دهد. مصرف بعضی از غذاها توسط مادر باعث قولنج معمولی در نوزاد می‌‌شود، از جمله کلم و شیر گاو.
یکی از راه‌هایی که باعث می‌‌شود وزن مادر به طور منظم کاهش یابد و هیچ گونه خطری هم برای نوزاد ندارد، شیردهی است.
مادران در این دوران باید همانند دوران بارداری، میزان آهن دریافتی را کنترل کنند، هر چند که در دوران بارداری تمام ویتامین‌ها و مواد لازم را به طور کامل دریافت کرده باشند. مادر در این دوران به طور معمول قرص آهن را برای تامین آهن مورد نیاز خود و نوزادش مصرف می‌‌کند. بسیاری از خانم‌ها ذخایر آهن خود را طی زایمان‌های مکرر به میزان قابل توجهی از دست می‌‌دهند. بنابراین مادران باید در این دوران از نظر ذخایر آهن کنترل شوند. البته این نکته قابل توجه است که این مکمل ها نباید جایگزین یک رژیم غذایی خوب شوند.
مادران با رعایت رژیم غذایی متنوع و مناسب، سلامت خود و نوزاد خود را تضمین می‌‌کنند. با توجه به این که در این دوران هر هفته در حدود نیم تا یک کیلوگرم وزن مادر کاهش می‌‌یابد، رژیم غذایی کم‌چرب به همراه ورزش‌های مناسب در این روند تاثیر بسزایی دارند. ولی باید توجه داشت که کاهش سریع وزن مادر به عنوان یک خطر برای نوزاد است، زیرا این عمل باعث می‌‌شود سم معمولی که در چربی‌های بدن ذخیره شده است را به جریان خون رها کند و میزان مواد سمی یا آلوده‌کننده در شیر بالا رود.
پس از زایمان در صورت رعایت رژیم غذایی درست ( نه کم و نه زیاده ازحد) وزن بدن در هر ماه نیم کیلو کاهش می یابد، زیرا مقداری از انرژی لازم برای تهیه شیر از اندوخته های بدن، تامین می شود.
یکی از راه‌هایی که باعث می‌‌شود وزن مادر به طور منظم کاهش یابد و هیچ خطری هم برای نوزاد نداشته باشد، شیردهی منظم است. مادرانی که نوزاد خود را شیر می‌دهند، کالری بیشتری از مادرانی که شیر نمی دهند، می سوزانند.
مصرف مواد غذایی پُرفیبر،مانند میوه‌ها و سبزی‌ها قسمت اصلی رژیم غذایی در این دوران محسوب می‌‌شوند (حتی بیشتر از زمان بارداری). از مزایای این مواد غذایی فیبردار، تامین حرکات دودی روده‌ها است که برای درمان یبوست و هموروئید (بواسیر) مفید می‌‌باشد.
هرگز خیلی زود به فکر بارداری مجدد نباشید. شما باید ذخایر مواد مغذی بدن خود را تقویت کنید تا آغاز پرفروغی برای جنین بعدی شما باشد. بارداری و شیردهی فشار زیادی به بدن شما وارد می‌‌سازد. بارداری‌های پی‌درپی بر سطح انرژی و ذخایر مواد مغذی بدن شما نظیر کلسیم و آهن، فشار اضافی وارد می کند، به خصوص اگر به نوزاد خود شیر نیز بدهید.
جهت کاهش وزن خود در بارداری اول، محدودیت شدید کالری برای خود ایجاد نکنید، زیرا رژیم غذایی فوق العاده کم کالری از تامین مواد مغذی مهم در دوره بارداری به خصوص مواد مغذی نظیر کلسیم و آهن ناتوان است. در مورد کاهش وزن در دوران شیر دهی و پس از زایمان باید بیان بگویم که بدن مادر در دوران بارداری حداقل ۴ کیلو چربی های ذخیره ای جمع آوری می کند و دلیل آن تامین انرژی مورد نیاز شما برای دوران شیردهی است. پس از زایمان در صورت رعایت رژیم غذایی درست ( نه کم و نه زیاده ازحد) وزن بدن در هر ماه نیم کیلو کاهش می یابد، زیرا مقداری از انرژی لازم برای تهیه شیر از اندوخته های بدن، تامین می شود. پس نگران نباشید و سعی نکنید در دوران شیردهی رژیم بگیرید ، چون کودک شما لطمه خواهد دید. به اندازه غذا بخورید و کم خوراکی نکنید.
البته اگر به نوزاد خود شیر می دهید نباید رژیم لاغری بگیرید، ولی اگر به دلایلی( البته قاطع و موجه) قادر به شیردهی نیستید، می توانید تحت نظر کارشناس تغذیه یا پزشک رژیم بگیرید. دلیل اینکه می گویم “تحت نظر کارشناس تغذیه یا پزشک رژیم بگیرید” این است که بدن مادر در دوران بارداری و هنگام زایمان تحت تاثیر فشار و تغییرات زیادی قرار می گیرد و گرفتن رژیم غیر علمی، به طور خود سرانه باعث می شود بدن دچار مشکلات یا بیماری شود.
از استعمال دخانیات و داروهای غیر مجاز خودداری کنید و راجع به داروهایی که مصرف می‌‌کنید یا قصد مصرف آن را دارید با پزشک خود مشورت کنید
بدون رژیم لاغر شوید
خیلی از افرادی که سال ها رژیم لاغری گرفته اند، از این کلمه متنفرند و وقتی به آنان توصیه می شود که رژیم کاهش وزن داشته باشید، می گویند سال هاست که رژیم لاغری دارند، ولی نتیجه ای نمی گیرند.
اگر شما هم جزء این دسته از افراد هستید، حتما به دنبال راهی برای کاهش وزن بدون رژیم لاغری می باشید.

قدم های عملی ذیل شما را در این راه کمک می نمایند:

قدم اول- با رژیم گرفتن خداحافظی کنید.
رژیم ها را فراموش کنید. در حقیقت شما باید کلمات “رژیم و رژیم گرفتن” را از ذهن تان پاک کنید، زیرا مانعی بر سر راه شما هستند. آنها جلوی کاهش وزن شما را می گیرند.
هر موقع این کلمات را می شنوید، به خوردن مشتاق تر می گردید و نتیجه آن نیز چیزی نخواهد بود، جز آن که مشکل اضافه وزن شما، بدتر و بدتر می شود.
قدم دوم- به سالم خوردن توجه کنید، نه به کالری مواد غذایی!
عبارت “سالم غذا خوردن” از عبارت “رژیم گرفتن” بسیار زیباتر است. از امروز این لغت را بکار برید.
هنگام خوردن مواد غذایی سعی کنید آن چه را که سالم تر است انتخاب نمایید، بدون آن که به میزان کالری آن توجه کنید. باید بدانید با دانستن جدول کالری مواد غذایی و نیز انرژی سوخته شده در اثر ورزش های مختلف ، موفق به کاهش وزن نخواهید شد.
امروزه فراوانند کسانی که لیست کالری مواد غذایی را همراه خود دارند و یا با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری می توانند به انرژی موجود در مواد غذایی پی ببرید. ولی باید بدانید که حفظ کردن کتاب آیین نامه رانندگی، شما را راننده نخواهد کرد!

قدم سوم- وزنه را کنار بگذارید.
وزن کردن مکرر باعث لاغر شدن شما نمی شود، فقط ترس شما را زیاد می کند. خیلی از کسانی که چند بار در روز خود را وزن می کنند، پس از مدتی ناامید شده و دیگر از ترازو می ترسند. در نتیجه تا مدت ها خود را وزن نمی کنند و افزایش وزنی تا ۲۰ کیلوگرم پیدا می نمایند، بدون آن که به آن توجه کرده باشند.
لذا همین الان ترازو را کنار بگذارید، زیرا برای قدم بعدی به آن نیاز دارید.

قدم چهارم- در مورد وزنتان نگران نباشید.
این که شما دائما نگران وزنتان باشید، مشکل شما را حل نخواهد کرد. لذا به جای نگرانی دائمی، با مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه، راه حلی عملی برای کاهش وزن خود بیابید. دلایل آن که شما باید نگرانی برای کاهش وزن را کنار بگذارید، شامل:
* نگرانی در مورد وزن تان شما را چاق تر می کند.
نگرانی باعث ایجاد احساس یاس و ناامیدی در شما می شود. در نتیجه بیشتر می خورید و چاق تر می شوید.
* احساس نگرانی در مورد وزنتان باعث می شود برای حل مشکل تان ناتوان تر شوید.
نگرانی باعث ایجاد حس شکست در شما می شود. در نتیجه شما در نبرد کاهش وزن،از پیش شکست خورده هستید.
* نگرانی باعث هدر دادن وقت گرانبهای شما می گردد.
حس نگرانی تمرکز شما را برای موفقیت مختل خواهد کرد. لذا به جای نگرانی، کاری کنید که از کاهش وزن لذت ببرید.

قدم پنچم- در دنیای واقعی قدم بردارید، نه در عالم رویا
تلاش برای رسیدن به یک وزن ایده آل غیر منطقی، شما را در ادامه ی رژیم ناامید خواهد کرد.
اگر از چاقی شدید رنج می برید، باید بدانید با ۱۰ درصد کاهش وزن، به موفقیتی خواهد رسید که ادامه راه را برای شما تسهیل خواهد نمود. لذا لباس هایی را که تا ۶ ماه پیش می توانستید بپوشید، ولی امروز دیگر اندازه شما نیستند را به عنوان هدف انتخاب نمایید تا اندازه ی بدنتان به آن برسد.

قدم ششم- به جلوتر نگاه کنید.
نگران نباشید هفته آینده و یا ماه آینده ، وزن شما چقدر خواهد شد. آینده نگر باشید و برنامه درازمدت برای لاغر شدن داشته باشید، مثلا بگویید ۶ ماه دیگر.
* دوست دارید بعد از ۶ ماه چه وزنی داشته باشید؟
* یک محرک خوب انتخاب کنید تا باعث تشویق شما برای کاهش وزن شود، مثل جلوگیری از پادرد.

قدم هفتم- برای ۷ روز آینده، تقویم غذایی خود را یادداشت کنید.
شاید شما هم این جمله را شنیده اید که : “من هیچ چیز نمی خورم، ولی چاق می شوم”.
واقعیت آن است که هیچ کس با نخوردن چاق نمی شود، مگر اینکه اشتباه کند. لذا برای ۷ روز:
۱) هر چیزی را که می خورید یادداشت کنید.
۲) زمان خوردن هرچیزی را نیز یادداشت کنید.
خود را گول نزنید.هدف از نوشتن تقویم غذایی این است که ببینید واقعا چه چیزهایی می خورید! همچنین به شما کمک می کند زمان خوردن خود را هم بدانید، زیرا بی نظمی در ساعات خوردن نیز اشتهای کاذب شما را تحریک می کند.

قدم هشتم- یک برنامه سالم غذایی برای خود تهیه کنید.
این برنامه غذایی باید ساده باشد:
۱- به طور مرتب از این مواد خوراکی استفاده کنید:
میوه، سبزیجات ، نان و غلات سبوس دار مانند: نان سنگک، برنج قهوه ای و ماکارونی سبوس دار، جو.
* روزانه حداقل ۵ واحد میوه و سبزیجات مصرف کنید.
* روزانه حداقل ۳ تا ۵ واحد نان و غلات سبوس دار مصرف کنید.
* از مصرف آرد سفید تا آنجایی که می توانید خودداری کنید. همیشه سعی کنید از غلات سبوس دار استفاده کنید.
۲- به طور مرتب از لبنیات کم چرب استفاده کنید:
شیر کم چرب ، ماست کم چرب، پنیر کم چرب.
* روزانه حداقل ۳ واحد لبنیات کم چرب مصرف کنید.
۳- این غذاهای پروتئینی را بخورید:
تخم مرغ ، ماهی، گوشت قرمز بدون چربی، مرغ بدون پوست ، سویا.
* اگر کلسترول خون شما بالاست، بیش از ۲ عدد تخم مرغ در هفته مصرف نکنید.
* از گوشت قرمز نهایتا ۲ تا ۳ بار در هفته و هر بار به طور متوسط ۶۰ تا ۷۰ گرم مصرف کنید.
* از پروتئین گیاهی مانند سویا ، لوبیا و به طور کلی حبوبات نیز حتما استفاده کنید.
* ماهی به ویژه ماهی های چرب را که به شیوه کبابی یا بخارپز آماده می شوند را ۲ بار در هفته بخورید.
۴- از این مواد غذایی بسیار کم و یا اصلا مصرف نکنید:
روغن، کره، سس مایونز ، خامه، شکر.
* سعی کنید حداکثر ۳۰ درصد کالری مصرفی شما از چربی ها و روغن باشد.
* روغن های گیاهی مانند روغن زیتون خالص ، روغن کانولا و روغن ماهی بهترین انتخاب در میان روغن ها هستند.
* از مصرف مارگارین و روغن نباتی جامد که حاوی چربی ترانس هستند، خودداری کنید.
۵- نوشیدنی ها:
آب، آب میوه طبیعی ، چای و یا قهوه (به شرطی که به آنها شکر یا قند اضافه نکنید) را می توانید در طی روز مصرف کنید.
۶- از تنقلات و شیرینی ها به طور مناسب استفاده نمایید.
از انواع شیرینی جات، کیک، شکلات، کاکائو، چیپس و ذرت بوداده به میزان مناسب استفاده کنید، زیرا حذف کامل و طولانی مدت این مواد از رژیم افراد غیرممکن خواهد بود.

* ممکن است بعضی اوقات دوست داشته باشید از این خوراکی ها استفاده کنید! اشکالی ندارد، ولی حداکثر یک بار در هفته از این مواد خوراکی بخورید، زیرا حاوی چربی ترانس و مضر بوده و میزان زیادی کالری دارند.
اگر اطلاعات شما از رژیم های غذایی کم است سعی کنید با مطالعه و تحقیق بیشتر سطح سواد تغذیه ای خود را بالا ببرید، زیرا بعضی اوقات ما تخمین درستی از محتویات مواد خوراکی نداریم.
تحقیقات نشان داده است هر چقدر در مورد تغذیه سالم و رژیم های غذایی اطلاعات بیشتری داشته باشیم، راحت تر وزن کم می کنیم.

تقریبا برای همه شما مواقعی پیش آمده است که به نوعی، هوس غذایی شدیدی را در خود تجربه کرده باشید. این اشتیاق بیش از حد، در خانم ها به ویژه قبل از شروع دوره قاعدگی به مراتب بیشتر است. تحقیقات نشان داده اند که خوراکی مورد علاقه در این مواقع، شیرینی، شکلات و مواد غذایی شیرین و چرب است .
تجربه افرادی که از افزایش وزن رنج می برند حاکی از آن است که این اشتیاق می تواند بسیار شدید و غیر قابل کنترل گردد.
پژوهشگران نشان داده اند که اشتیاق شما به یک غذای خاص، در واقع یک مکانیسم فیزیولوژی مغزی است.
در مطالعه ای جدید، هنگام استفاده از تکنولوژی ام.آر آی توسط دانشمندان، از افراد خواسته شد که غذای مورد علاقه شان را تصور کنند. سپس مشخص شد شکلات و چیپس (بیشترین خوراکی های مورد علاقه) همان مناطقی از مغز را فعال می کنند که اغلب به داروهای اعتیاد آور جواب می دهد.
با هوس های غذایی چگونه برخورد کنیم؟
اگر شما جزء آن دسته از افراد باشید که برای خوردن شکلات مورد نظرتان، به سوپرمارکت ها و فروشگاه های متعدد سر بزنید، پس احتمالا اگر دستتان به شکلات مورد علاقه تان برسد، مقادیر زیادی از آن را به یک باره خواهید خورد. به عبارت دیگر در برابر وسوسه های حاصل از شیرینی و شکلات هیچ مقاومتی نخواهید کرد.
برای کنترل این هوس بیش از حد چه باید کرد؟
دو نظریه کاملا متناقض از طرف متخصصین در این باره به چشم می خورد:
* بعضی از متخصصین، ریشه کن کردن تمایلات غلط و شدید غذایی و غلبه بر آنها را شدیدا توصیه می کنند.
* برخی دیگر معتقدند، هوس یا اشتیاق شدید غذایی، یک مکانیسم کاملا طبیعی است و باید در برابر آن تسلیم شد، یعنی می توانید از خوراکی مورد علاقه تان، هر چقدر می خواهید بخورید.
برای هر دو نظریه ی مذکور، شواهد و مدارکی وجود دارد، مثلا تحقیقات بر روی حیوانات نشان داد که مقاومت در برابر هوس غذایی و نخوردن خوراکی های شیرین، توانست تمایلات غذایی حیوانات را اصلاح کند و آنها به تدریج از غذاهای جدید نیز لذت بردند و حتی در کمتر از یک ماه تمایل بیشتری نسبت به رژیم غذایی جدید (رژیم بدون شکر و شیرینی) نشان دادند.
ولی برخی مطالعات دیگر چنین اظهار می کنند که ما به راحتی نمی توانیم یک تمایل غذایی را متوقف و آن را با یک اشتیاق مناسب تر جایگزین کنیم، مثلا مطالعات دیگری بر روی حیوانات نشان داد، هنگامی که برای مدتی به موش ها غذاهای چرب و خوشمزه داده شد و پس از مدتی قطع شد و خوراکی های دیگر ارائه شد، موش ها نیز تسلیم شدند و از همان غذاهای کم چرب استفاده نمودند. اما وقتی بعدها ، پژوهشگران همان غذاهای چرب را در قفس موش ها انداختند ، موش ها بسیار مشتاقانه آنها را خوردند و منتظر مقادیر بیشتری از آن غذا بودند. به نظر می رسد یک بار مزه مزه کردن غذای چرب و خوشمزه، گرایشی را در مغز موش ها برای دریافت مقادیر بیشتر ایجاد نموده بود.
بخشی از این گرایش به علت ترشح هورمون دوپامین است. دوپامین یک ماده شیمیایی مترشحه از مغز است که مسئول هر دو مورد: اشتیاق غذایی و اعتیاد به کربوهیدرات (مثل شیرینی ها) می باشد.
بر این اساس چنین نتیجه گیری می شود که وقتی برای اولین بار، غذای لذت بخشی را می خورید، مغزتان هورمون دوپامین را ترشح می کند که باعث می شود مقدار بیشتری از آن غذا را بطلبید.
اگر مصرف خوراکی لذت بخشی، هورمون دوپامین خونتان را بالا ببرد، بعدها با احساس طعم و یا بوی آن خوراکی ، مجددا آن را خواهید خواست.
به عبارت دیگر باید گفت مکانیسم تنظیم اشتها بسیار پیچیده است که این موضوع در انسان به دلیل تاثیرات فراوان محیطی و نیز تداخلات روانی و تغذیه ای (که به دلیل استرس های روزمره وجود دارد) رسیدن به یک نتیجه قطعی را سخت تر می نماید.
ولی باید اذعان داشت که این تنها یک پدیده فیزیولوژیک صرف نمی باشد، بلکه این هوس و اشتیاق، گاهی به اعتیاد و وابستگی شدید تبدیل می شود که کنترل آن برای شما به مراتب سخت تر خواهد بود.
لذا اینکه شما از کدام دسته نصایح متخصصین باید پیروی کنید و راه حل نهایی شما چیست، کاملا بستگی به خصوصیات غذایی شما دارد:
– اینکه تا چه حد می توانید موقعیت های حساس را تشخیص دهید و اجازه ندهید وسوسه های های غذایی شما را از هدف کاهش وزن و حفظ وزن متعادل منحرف کنند؟
– آیا از آن دسته افراد هستید که می توانید با مصرف مقدار کمی از خوراکی دلخواهتان، ارضا شوید و هوس خود را کنترل کنید ؟ و یا از آن دسته افرادی هستید که حتی با یک مزه مزه کردن غذای مورد علاقه، رژیم غذایی تان خراب می گردد و دیگر نمی توانید خوردن خود را کنترل کنید؟
در رژیم های غذایی جدید، حذف کامل یک ماده غذایی برای طولانی مدت توصیه نمی گردد. در مراحل اولیه، به دلیل وابستگی شدید افراد چاق به مواد غذایی وسوسه انگیز، به نوعی مراحل حذف این عادات مورد هدف خواهد بود، ولی پس از آن که متخصصین تغذیه احساس نمایند که فرد اگرچه از خوردن این مواد غذایی لذت می برد، ولی بر میزان مصرف آن کنترل دارد آن موقع در سبد غذایی شان قرار خواهد داد.

منبع :ایران شفت