دسته‌ها
پزشکی و سلامت

درمان شب ادراری کودکان / اختلال شب‌ادراری کودکان

بر اساس آخرین تعریف ارائه شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانپزشکی، شب ادراری کودکان در واقع دفع مکرر ادرار در رختخواب یا لباس، حداقل ۲ مرتبه در هفته، برای مدت ۳ ماه متوالی در کودکی است که حداقل ۵ سال دارد. درمان شب ادراری کوکان مسئله است که برای هر خانواده ای می تواند مهم باشد. در مطلب امروز رسانه ۷ به این اختلال دوران کودکی پرداخته ایم.

وی ادامه داد: شاید این اختلال در مقایسه با بسیاری از مشکلات و اختلالات دوران کودکی مسئله‌ای ساده و کم‌اهمیت تلقی ­شود اما می‌تواند عوارض زیادی برای کودک و خانواده او به همراه داشته باشد؛ از جمله این عوارض محدود شدن فعالیت‌های کودک، آسیب به عزت‌نفس وی و آسیب به روابط درون خانواده است.

ایشان با بیان اینکه گاهی شب ادراری اولیه است و از ابتدای کودکی بدون وقفه وجود دارد که می‌تواند نشان از عدم رشد سیستم عصبی باشد، اظهار کرد: گاهی نیز شب ادراری ثانویه است.

و کودک (اغلب ۸ تا ۱۱ ساله) پس از یک فاصله زمانیِ حداقل شش ماه که بدون شب ادراری بوده، دچار این اختلال می‌شود.

باید توجه داشت که گاهی اوقات عدم کنترل ادرار هشداری برای یک مشکل جدی مانند ابتلا به تومورها و ضایعات مغزی و نخاعی است و حتی گاهی صرع و تشنج در ابتدا خود را با شب ادراری نشان می‌دهند.

شب‌ ادراری در پسرها شایع‌تر است

وی با تاکید بر اینکه بیشترین میزان شیوع این اختلال در سن ۸ سالگی است و با افزایش سن کاهش می‌یابد، بیان کرد: با توجه به نوع بی اختیاری و بسیاری از عوامل دیگر دامنه سنی ابتلا بسیار متغیر است.

همچنین طبق آخرین گزارش رسمی اعلام شده در سال ۲۰۱۳ بطور میانگین میزان شیوع اختلال بی‌اختیاری ادرار یا شب ادراری در جوامع مختلف بین ۵ تا ۱۵ درصد بوده و به‌صورت دقیق‌تر، این اختلال در ۱۰ درصد از کودکان ۵ ساله و ۱ درصد از افراد ۱۴ ساله مشاهده می‌شود. در ایران نیز میزان شیوع این اختلال همین دامنه سنی بوده است.

ایشان تصریح کرد: این اختلال در پسرها شایع‌تر از دخترها است به‌صورتی که در پسرها ۲ تا ۳ برابر دخترهاست.

وی درباره دلایل ابتلا به این اختلال عنوان کرد: علل این اختلال ممکن است جسمانی، محیطی، روانشناختی، عاطفی، مادرزادی یا وراثتی یا ترکیبی از چند عامل باشد، از عوامل جسمانی دخیل در بی‌اختیاری ادرار می‌توان به برخی مشکلات و نقص‌های فیزیولوژیک و جسمانی و برخی بیماری‌ها مانند دیابت، مشکلات کلیوی، صرع، نارسی مثانه و … اشاره کرد.

دکتر دلاوریان اضافه کرد: طلاق، فوت یا مسافرت یکی از والدین یا نزدیکان، تحقیر و تنبیه بیش از حد کودک، و به‌طور کلی عوامل تنش‌زا از جمله عوامل عاطفی و روانشناختی زمینه‌ساز ایجاد این اختلال هستند.

همچنین تاریک بودن سرویس بهداشتی و یا دور بودن آن از محل خواب کودک، محیط جدید، سرمای محیط و … از عوامل محیطی ایجاد این اختلال در کودکان هستند.

علت شب ادراری کودکان،داروی شب ادراری کودکان

شب ادراری می تواند آرامش خانواده را تحت تاثیر قرار داده و  تبدیل به یک چالش بزرگ شود

 روشهای درمان شب ادراری کودکان

این روانشناس با اشاره به اینکه در بررسی‌های به عمل آمده مشخص شد، منطقه‌ای در کروموزوم ۱۳ انسان تا حدی می‌تواند مسئول شب ادراری کودکان باشد، خاطرنشان کرد: البته این دلیل به تنهایی نمی‌تواند جوابگوی علت اختلال باشد، ولی مشخص شده کودکانی که پدر و مادر آنها هر دو در کودکی عدم کنترل ادرار داشته‌اند با احتمال ۷۷ درصد و کودکانی که یکی از والدین آنها در کودکی شب ادراری داشته با احتمال ۴۳ درصد به این اختلال مبتلا می‌شوند،‌همچنین عواملی مانند وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده، تحصیلات والدین، میزان توجه والدین به کودک و تعداد اعضای خانواده نیز در بروز این اختلال نقش دارد.

وی با تاکید بر اینکه راهکارهای متعددی برای مقابله و درمان این اختلال مطرح شده است که با توجه به شرایط و امکانات می‌توان آنها را اعمال کرد، گفت: به‌جز دارودرمانی که بیشتر تمرکز آن بر داروهای ضداضطرابی بوده و در شرایط خاص تجویز می‌شوند راهکارهای غیردارویی زیادی وجود دارد که در اولویت هستند که از جمله آن می‌توان به آموزش انقباض مثانه اشاره کرد؛ به این معنا که کودک باید در طول روز چندین مرتبه در مدت زمان تعیین شده مثانه خود را منقبض کند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: ورزش با تاکید بر عضلات مثانه نیز می‌تواند در درمان این اختلال موثر باشد،‌ که از جمله این ورزش‌ها می‌توان به دراز و نشست و شنا اشاره کرد. بشین و پاشو نیز از دیگر تمرینات موثر است، همچنین آموزش آداب توالت رفتن همراه با تشویق و تقویت نیز راهکار بسیار خوبی است. یادآوری و رعایت برخی اصول پیش از خواب مانند تخلیه مثانه قبل از خواب، مصرف نکردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار دو ساعت قبل از خواب نیز از سایر اقدامات تاثیرگذار است.

درمان شب ادراری کودکان به ویژه پسران

فوق دکترای تخصصی روانشناسی کودک با بیان اینکه یکی از تمرینات بسیار موثر در درمان این اختلال تمرین نگهداری ادرار در طول روز است، عنوان کرد: در این تمرین کودک تشویق می‌شود تا در طول روز مایعات زیاد مصرف کند و وقتی ادرار داشت او را تشویق می‌کنند تا آنجا که می‌تواند خودش را نگه داردبه این‌ترتیب به‌تدریج حجم مثانه زیاد می‌شود.

وی ماساژدرمانی و فشاردرمانی را از تکنیک‌های پرکاربرد در درمان شب‌ادراری کودکان دانست و افزود:
نقاط فشاری مدنظر در فشار درمانی، نقاط متعدد در کنار و طرفین ستون فقرات هستند،‌ همچنین راهکارهایی مانند تشک زنگ‌دار یا روش‌ها و تکنیک‌های رفتاردرمانی مانند جدول کشیدن، امتیاز دادن و جایزه دادن و … نتیجه مثبتی در برطرف کردن این اختلال داشته‌اند.

دسته‌ها
روانشناسی کودکان والدین موفق

آیا شب ادراری کودک بیماری است ؟

آیا شب ادراری بیماری است,درمان شب ادراری,علل شب ادراری

رسانه ۷ –کنترل نکردن ادرار از سوی کودکان، بویژه پس از سه سالگی و بخصوص در شب ها از آن اتفاقاتی است که والدین را بشدت نگران می کند.

شب ادراری کودک

نکته مهم درباره خود کنترلی ادرار کودکان آن است که روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن در کودکان مختلف، متفاوت است.

البته نگه داشتن ادرار در کودکانی با مثانه سالم که از نظر مغز و نخاع طبیعی باشند، معمولا حدود دو سالگی اتفاق می افتد، یعنی معمولا کودکان دو ساله قادرند طی روز ادرارشان را کنترل کنند، اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند و در مقطع چهار تا پنج سالگی، مراکز عصبی مغزشان این توانایی را به دست می آورد تا انقباضات مثانه را در خواب نیز کنترل کند.

با این حال بسیاری از والدین نسبت به شب اداری کودکانشان در سنین بالاتر احساس نگرانی می کنند و می خواهند بدانند این شرایط موقتی است یا مربوط به بیماری جدی دیگری است.

ابوعلی سینا در کتاب قانون خود می‌گوید:

«ادرار کردن در بستر، اغلب به دلیل خواب عمیق است. وقتی که ادرار شروع به جریان می‌کند، طبیعت درونی و خواست مخفی سبب می‌شود که پیش از بیدار شدن کودک ادرار خارج شود.

هنگامی که کودک قوی‌تر و تنومندتر می‌شود، خوابش سبک‌تر و شب ادراری اش متوقف می‌شود».

برخی از علل شب ادراری عبارتند از:

– ناپایداری مثانه

– تأخیر در تکامل مغزی

– ارثی

– خواب سنگین

– اختلالات روانی

– علل عضوی

واقعیت های علمی نشان داده است کودکانی که خوابشان بسیار سنگین است، شب ادراری پیدا می کنند

شب ادراری بیماری است یا نشانه؟

شب ادراری در کودکان یک نشانه است و لزوما یک بیماری محسوب نمی شود. شب ادراری ممکن است جزئی از روند تکامل مثانه باشد که در سه تا پنج سالگی اتفاق می افتد و یا ممکن است نشان دهنده بیماری های خطرناک دستگاه ادراری یا مغزی ـ نخاعی باشد.

شب اداری سرشتی

بررسی ها نشان داده است اگر یکی از والدین در کودکی مبتلا به شب ادراری بوده باشد، به احتمال ۳۰ درصد و اگر هر دو والد، شب ادراری را تجربه کرده باشند به احتمال ۷۰ درصد، فرزندشان به این عارضه مبتلا خواهد شد. در چنین شرایطی علت ابتلای کودک به شب ادراری، سرشتی محسوب می شود.

آنچه در کودکان مبتلا به شب ادراری سرشتی اهمیت دارد این است که ابتدا باید بررسی شوند که عفونت ادراری نداشته باشند، چراکه شایع ترین علت اختلال رشد در بچه ها، عفونت های ادراری است که شناخته نمی شود. به بیان دیگر، شب ادراری علامتی از بیماری های کلیوی و سیستم ادراری است.

پس این مساله ابتدا باید از سوی والدین مورد بررسی قرار بگیرد. ولی شب اداری بویژه از نوع سرشتی در کودکی که اختلال رشد، کم خونی و ضعف ندارد خوش خیم تلقی می شود و پس از مدتی خود به خود برطرف می شود.

شب ادراری در کودکانی که فقط شب ها خود را خیس می کنند و طی روز با این مشکل روبه رو نیستند و علائمی از اختلال رشد را نیز بروز نمی دهند، خوش خیم محسوب می شوند، پس والدین نسبت به این نوع شب ادراری که با علامت های دیگری همراه نیست، نباید نگران و در پی درمان پزشکی خاصی باشند، چراکه رفع این مشکل با برخورد صبورانه و به دور از تنش بتدریج ممکن است.

البته ناگفته نماند گاهی شب ادراری ناشی از مشکلات احساسی و عاطفی در کودک است و گاهی حتی در کودکانی که استفاده از دستشویی را بدرستی آموخته اند نیز به دلیل بروز مشکلات عاطفی بروز می کند.

خواب سنگین ها، شب ادراری دارند

شاید ابتدا باورش منطقی به نظر نرسد، ولی واقعیت های علمی نشان داده است کودکانی که به نوعی اختلال خواب مبتلا هستند، یعنی خوابشان بسیار سنگین است، شب ادراری پیدا می کنند.

این دسته از کودکان با سر و صدای زیاد هم از خواب بلند نمی شوند و اگر پیش از خواب، مایعات زیادی بنوشند قادر نخواهند بود برای ادرار کردن از خواب بلند شوند و به این دلیل خود را در خواب، خیس می کنند.

از سوی دیگر بررسی ها نشان داده است که بیش فعالی نیز می تواند در بروز شب ادراری موثر باشد که این موارد به بررسی و درمان های روانپزشکی نیاز دارد.

شب ادراری های خطرناک

فراموش نکنید شب ادراری به عنوان یک عارضه اولیه، خوش خیم محسوب می شود، اما در صورتی که به عنوان یک عارضه ثانویه مطرح باشد، به بررسی دقیق پزشکی نیاز دارد.

در واقع، در نوع اولیه این عارضه، شب ادراری کودکان تا پنج سالگی طبیعی تلقی می شود و تداوم آن پس از این سن نیاز به درمان دارد.

والدین باید به نوع ثانویه شب ادراری بیش از نوع اولیه آن توجه داشته باشند.

کودکانی که در گذشته شب ادراری داشته اند و این عارضه در آنها رفع شده و پس از مدتی دوباره مبتلا به این مشکل می شوند، باید از نظر ابتلا به تومورهای مغزی و ضایعات مغزی و نخاعی مورد بررسی قرار بگیرند.

حتی گاهی صرع و تشنج ابتدا خود را با بی اختیاری ادرار و شب ادراری بروز می دهد. پس شب ادراری ثانویه ممکن است خبر از بیماری های خطرناک و جدی مغزی نخاعی بدهد.

منابع:

جام جم – دکتر امیر ایجادی، فوق تخصص جراحی کلیه

ویکی پدیا