دسته‌ها
بارداری

آزمایش های سه ماهه اول بارداری | آزمایش های مورد نیاز اوایل بارداری

آزمایش خون، آزمایش ادرار و سونوگرافی، از جمله آزمایش های سه ماهه اول بارداری هستند که معمولا توسط پزشک برای خانم‌های باردار پیشنهاد می‌شود. شاید شما هم از انجام این آزمایش‌ها کلافه شده باشید.

بهتر است بدانیم که بسیاری از آزمایش های سه ماه اول بارداری برای شرایط خاصی در نظر گرفته می‌شوند و تشخیصی محسوب نمی‌شوند. این آزمایش‌ها می‌توانند پیش‌بینی کنند، آیا کودکتان در معرض یک اختلال قرار دارد یا نه. اما آزمایش‌های تشخیصی که روش تهاجمی‌تر و خطرناک‌تری است، می‌تواند به طور قطعی وجود هنجار یا اختلال را رد یا تایید کند.

مری نورتون استاد مامایی، زنان و زایمان و باروری دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید:

آزمایش دادن تبدیل به یک فکر آزار‌دهنده و بغرنج برای مردم شده است. به نظرم اولین چیزی که زنان باید از خودشان بپرسند این است که آیا آنها دوست دارند آزمایش بدهند یا نه. ممکن است برای برخی آزمایش یک مسئله ناشناخته و غریب باشد و مایل به انجام دادن آن نباشند

او تمایز روشنی بین آزمایش‌های ادرار دوران بارداری که قادر به مشخص کردن برخی از بیماری‌های قابل درمان بارداری مانند دیابت حاملگی است و آزمایش‌های ژنتیک که نقایص تولدی عیر‌قابل درمان را نشان می‌دهد، قائل است.

آزمایش های سه ماهه اول بارداری

آزمایش ادرار

آزمایش های سه ماه اول بارداری

یکی از آزمایش های سه ماهه اول بارداری، آزمایش ادرار است. قبل از انجام آزمایش ادرار مقدار زیادی آب بنوشید؛ زیرا معمولا از شما نمونه ادرارتان را می‌خواهند. معولا میزان پروتئین ادرار سنجیده خواهد شد که می‌تواند عوارض دوران بارداری مانند پره‌اکلامپسی و دیابت بارداری را نشان دهد.

پاپ اسمیر

به طول معمول در اولین بازدید قبل از زایمان از شما تست پاپ اسمیر گرفته می‌شود. این آزمایش برای بررسی سلول‌های غیر طبیعی سرویکس (دهانه رحم) و بیماری‌های منتقله از راه رابطه جنسی (STI) انجام می‌شود. تمام متخصصان ژنتیک در آزمایش های سه ماهه بارداری این تست را پیشنهاد می‌کنند. زیرا عفونت‌های منتقله از راه جنسی ممکن است منجر به عفونت چشم یا پنومونی در جنین شود.

آزمایش خون

برای سه ماه اول بارداری آماده باشید که در چندین مرحله از شما آزمایش خون گرفته شود. برخی از آزمایش‌ها طبق روال معمول انجام می‌شود اما برخی بستگی به سن شما، فاکتور‌های ریسک و نظر پزشکتان مربوط است. ممکن است بخواهید با استفاده از آزمایش خون از ناهنجاری‌های کروموزومی جنین در حال رشدتان مطلع شوید. این کاملا بستگی به خود شما دارد.

در آزمایش های سه ماهه اول بارداری و بررسی خون به این موارد توجه می‌شود:

  • میزان SCG ( گونادوتروپین)  این هورمون در دوران بارداری تولید می‌شود و پزشک متخصص می‌تواند سطح این هورمون را برای کمک به تعیین تاریخ زایمان اندازه‌گیری کند.
  • عفونت‌های منتقله از راه روابط جنسی، از جمله HIV، سیفلیس و هپاتیت B
  • کمبود ویتامین دی
  • نوع گروه خونی؛ در مواردی شاید نیاز به انتقال خون داشته باشید
  • ناسازگاری عامل RH؛ این آزمایش برای تعیین نوع RH شما و فرزندتان انجام می‌شود. اگر RH شما مثبت و RH جنین منفی باشد، یعنی ناسازگاری وجود دارد و باید آمپول پادتن RH یا روگام دریافت کنید
  • قند خون؛ در صورتی که چاق هستید یا در معرض خطر دیابت حاملگی قرار دارید
  • خطر نقص ژنتیکی از فیبروز کیستیک گرفته تا کمخونی داسی شکل و آتروفی عضلانی ستون فقرات

آزمایش خون غیر تهاجمی پیش از تولد (NIPT)

یکی از آزمایش های سه ماهه اول بارداری که توسط متخصصان توصیه می‌شود، آزمایش خون غیر‌تهاجمی پیش از تولد است. این آزمایش خون برای تشخیص رایج‌ترین اختلالات کروموزومی مانند سندورم داون، تریزومی ۱۳ و تریزومی ۱۸، آنوپلوئیدی‌های کروموزوم‌های جنسی انجام می‌شود. این آزمایش پس از نه هفته از بارداری قابل انجام است.

سونوگرافی

سونوگرافی در بارداری

سونوگرافی سه ماهه اول بارداری در حدود هفته ششم انجام می‌شود و شما برای اولین بار ضربان قلب نوزاد را می‌شنوید. پزشک همچنین برای تخمین زمان زایمان از تصاویر سونوگرافی کمک می‌گیرد. به کمک سونوگرافی مشخص می‌شود که سونوگرافی در رحم اتفاق افتاده یا در لوله فالوپ (خارج از رحم).

سونوگرافی NT

سونوگرافی NT یا اندازه ضخامت پرده گردنی یکی از آزمایش های سه ماهه اول بارداری است. در این نوع سونوگرافی ضخامت مایع در زیر پوست پشت گردن اندازه‌گیری می‌شود. ضخامت بیش از اندازه این ناحیه ممکن است نشانه‌های اولیه سندروم داون را نشان می‌دهد. برای اطمینان بیشتر نتایج سونوگرافی NT با نتایج آزمایش خون و بررسی هورمون hCG ترکیب می‌شود. اگر نتایج ترکیبات مذکور، بالا و هشدار‌دهنده باشد، پزشک یک آزمایش تشخیصی تهاجمی مانند نمونه‌برداری از پرز‌های کوریونی یا آمنیوسنتز را پیشنهاد کند.

آزمایش‌های تشخیصی

نمونه‌برداری از پرز‌های کوریونی (پرز‌های جفتی جنین) در هفته ۱۰ تا ۱۳ بارداری انجام می‌شود. این آزمایش تشخیصی شامل خارج کردن بافت جفت به کمک سرنگی از دیواره شکم یا یک سوند قابل انعطاف از دهانه رحم است. این آزمایش می‌تواند اختلالاتی مانند سندروم داون، تریزومی ۱۳، تریزومی ۱۸، بیماری تی ـ سیکس و کم‌خونی سلول‌های داسی شکل را نشان دهد. این آزمایش خطر سقط جنین را به همراه دارد.

دسته‌ها
بارداری بهداشت مادر کودک

آزمایش های پیش از بارداری

۱-تعیین گروه خونی و ارهاش ۲-شمارش کامل خون

۳- قند خون ناشتا

۴-آنالیز کامل و کشت ادرار .

۵-در صورت وجود یا سابقه رفتارهای پر خطر در خانم یا همسرش، آزمایش HIV .

 ۶-در صورت وجود یا سابقه رفتارهای پر خطر در خانم یا همسرش، آزمایشVDRL  (آزمایش عفونت های منتقله از راه جنسی)

 ۷-تیتر آنتی بادی ضد سرخجه  در صورتی که خانم علیه سرخجه ایمن نشده باشد و سابقه ابتلا به سرخجه را نیز نداشته باشد

۸-در صورتی که خانم طبق دستورالعمل کشوری بر علیه هپاتیت ایمن نشده است، آزمایش HBsAg  .

آموزش و توصیه:

در مورد بهداشت فردی و روان، بهداشت جنسی، بهداشت دهان و دندان، تغذیه و مکمل های دارویی، عدم اعتیاد به مواد مخدر/ داروهای مخدر، عدم مصرف الکل، عدم کشیدن سیگار و دخانیات، بهداشت محیط کار و مراجعه صحبت کنید.

ایمن سازی:

واکسن توأم را طبق دستورالعمل کشوری واکسیناسیون تزریق کنید.

 واکسن سرخجه را در صورت تمایل خانم و منفی بودن تیتر آنتی بادی ضد سرخجه تزریق کنید. در صورت تزریق واکسن ویروس زنده سرخجه، خانم باید حداقل تا ۳ ماه از یک روش مؤثر پیشگیری از بارداری استفاده کند.ولی اگر خانم قبل از ۳ ماه باردار شود، نیاز به ختم بارداری نیست.

پاپ اسمیر:

طبق دستورالعمل فواصل انجام پاپ اسمیر، از دهانه رحم نمونه بگیرید.

پوسیدگی دندان: تخریب ساختمان دندان به دنبال فعالیت میکروب های پوسیدگی زای دهان که علائم آن عبارتند از:
• تغییر رنگ مینای دندان به رنگ قهوه ای یا سیاه
• سوراخ شدن دندان
• حساس بودن یا درد گرفتن دندان هنگام مصرف غذاهای سرد و گرم یا ترش و شیرین
• حساس بودن یا درد گرفتن دندان هنگام فشردن دندان ها بر همدیگر

تجویز اسید فولیک: مصرف روزانه ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک (ترجیحاً از ۳ ماه قبل از بارداری) را تجویز کنید. ( این دارو به صورت نسخه توسط پزشک تجویز می شود)

تشکیل پرونده: برای تشکیل پرونده، «فرم پیش از بارداری» را تکمیل کنید.


دخانیات: مصرف هر نوع سیگار، توتون، تنباکو و … است.

رفتارهای پر خطر: سابقه یا وجود رفتارهایی مانند سابقه زندان، اعتیاد تزریقی، رفتار جنسی پر خطر و محافظت نشده، سابقه تزریق مکرر خون، سابقه مسافرت مکرر و یا اقامت طولانی مدت در خارج از کشور در خانم و یا همسرش


شرح حال:  شامل موارد زیر است:
– تاریخچه پزشکی: سابقه یا ابتلا فعلی به بیماری ها اعم از بیماریهای زمینه ای(دیابت، فشارخون بالا، صرع، سل، کلیوی، آسم، قلبی و …)، اختلالات روانی، بیماری تیروئید، سوء تغذیه، عفونت HIV/ ایدز، هپاتیت، اختلال انعقادی، ناهنجاری اسکلتی،  ناهنجاری دستگاه تناسلی، نمایه توده بدنی غیر طبیعی
– تاریخچه بارداری: تعداد بارداری، تعداد زایمان، تعداد سقط، تعداد فرزندان، سوابق بارداری و زایمان قبلی
– تاریخچه اجتماعی: سن زیر ۱۸ و بالای ۳۵ سال، داشتن فرزند کمتر از ۳ سال، بارداری پنجم و بالاتر، اعتیاد به مواد مخدر/ داروی مخدر، مصرف الکل، کشیدن سیگار یا سایر دخانیات، رفتارهای پرخطر، همسرآزاری، نسبت خویشاوندی با همسر، شغل سخت و سنگین

شغل: هر فعالیت فکری یا بدنی که به منظور کسب درآمد (نقدی، غیر نقدی) صورت گیرد.

شغل سخت و سنگین:
• کار طولانی مدت به صورت ایستاده بیش از ۳ ساعت؛
•  قرار گرفتن در معرض تشعشعات رادیو اکتیو و اشعه ایکس و یا در معرض مواد شیمیایی اعم از حشره کش، مواد آزمایشگاهی و…؛
• بالا بودن حجم فعالیت جسمی بگونه ای که موجب افزایش ضربان قلب و عرق کردن زیاد شود.
نکته: لازم است در بارداری، خانمی که کار طولانی مدت نشسته دارد، هر ۳ ساعت یک بار تغییر وضعیت دهد.

علائم حیاتی: فشارخون، درجه حرارت، نبض و تنفس را اندازه گیری کنید.
• فشارخون ۹۰/۱۴۰ میلیمتر جیوه و بالاتر «فشارخون بالا» است.
• دمای بدن به میزان ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر«تب» است.
• تعداد طبیعی نبض، ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه است.
• تعداد طبیعی تنفس، ۱۶ تا ۲۰ بار در دقیقه است.

علائم روانی: وضعیت روانی خانم را با ارزیابی علائم به شرح زیر تعیین کنید:

• علائم خطر فوری روانی: افکار یا اقدام به خودکشی، تحریک پذیری و پرخاشگری شدید، فرار از منزل، امتناع از خوردن، پرفعالیتی، توهم و هذیان با محتوای آسیب رساندن به خود و دیگران
• علائم در معرض خطر روانی: روحیه افسرده، انرژی کم، کم حوصلگی، عصبانیت، بی قراری، اختلال در خواب و اشتها (پرخوابی، کم خوابی، پراشتهایی، کم اشتهایی)، توهم و هذیان با محتوای غیر آسیب رسان به خود و دیگران
فاصله بارداری تا زایمان قبلی کمتر از ۳ سال: فاصله بارداری فعلی تا زایمان قبلی کمتر از ۳ سال باشد. (سقط در این فاصله گذاری محاسبه نمی شود.)

معاینه دهان و دندان: دهان و دندان خانم را از نظر وجود جرم، پوسیدگی، التهاب لثه، عفونت دندانی و آبسه معاینه کنید.
معاینه فیزیکی:  خانم به شرح زیر معاینه می شود:
– بررسی اسکلرا از نظر زردی و ملتحمه چشم از نظر کم خونی
– بررسی پوست از نظر بثورات
– لمس قوام واندازه غده تیروئید و بررسی ندولهای تیروئید
– سمع قلب و ریه از نظر وجود سوفل ها، آریتمی، ویزینگ، رال
– معاینه پستان ها از نظر قوام، ظاهر، وجود توده و خروج هر نوع ترشح از پستان در خانم های بالای ۲۵ سال (معاینه ترجیحاً توسط ماما یا پزشک عمومی زن)
– لمس شکم از نظر بررسی اندازه کبد وطحال و بررسی شکم از نظر وجود اسکار و توده
– بررسی اندامهای تحتانی از نظر وجود ادم و ناهنجاری اسکلتی
معاینه لگن و واژن: وضعیت ظاهری لگن از نظر تغییر شکلهای محسوس مانند راشیتیسم، فلج بودن و یا اسکلیوزیس بررسی می شود.
– به منظور بررسی عفونت، توده، وضعیت رحم و ضمائم آن، وضعیت ناحیه تناسلی از نظر هرپس و یا سایر ضایعات، معاینه واژینال (توسط ماما یا پزشک عمومی زن) انجام می شود.
نمایه توده بدنی: با استفاده از میزان وزن و قد، نمایه توده بدنی را با نمودار نوموگرام محاسبه کنید.

همسرآزاری:  هر رفتار خشن وابسته به جنسیتی است که موجب آسیب شده یا با احتمال آسیب جسمی، جنسی یا روانی و یا رنجش زن همراه گردد. چنین رفتاری می تواند با تهدید، اجبار یا سلب مطلق آزادی و اختیار صورت گرفته و در جمع یا در خفا رخ دهد.

خشونت جسمی: هر گونه اقدام عمدی از سوی شوهر که منجر به وارد شدن آسیب بدنی به همسرش گردد مانند مشت زدن، سیلی زدن و لگد زدن، هل دادن، کشیدن موها، اقدام به خفه کردن، ضربه زدن با چاقو
خشونت جنسی: هر گونه عمل جنسی یا اقدام برای به دست آوردن یک عمل جنسی، هر گونه پیشنهاد برای انجام عمل جنسی ناخواسته و یا اعمالی که در راستای تجارت جنسی از فرد باشد، استفاده از زورگویی و تهدید به آسیب رساندن برای تعرض جنسی بدون توجه به اینکه فرد معارض همسر وی یا فرد دیگری است و در هر محلی که فقط محدود به خانه و محل کار نمی شود.
خشونت روانی: رفتار خشونت آمیزی است که شرافت، آبرو و اعتماد به نفس زن را خدشه دار   می کند. این رفتار به صورت انتقاد ناروا، تحقیر، بد دهانی، تمسخر، توهین، فحاشی، متلک و تهدیدهای مداوم اعمال می شود.

منبع:(از سایت پزشکان بدون مرز)