به گزارش ایکنا؛ بی‌گمان یکی از ویژگی‌های حوزه‌های علمیه در طی هزار سال گذشته، مسئله ساده‌زیستی و پرهیز از تجمل و اشرافیت بوده است. همین ویژگی موجب می‌شد سرمایه اجتماعی حوزویان در میان توده مردم افزایش پیدا کند و زمینه مرجعیت فکری حوزه‌ها در جامعه فراهم شود.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، زمینه حمایت مالی دولت از حوزه‌های علمیه که تا آن زمان کم‌سابقه و شاید بی‌سابقه بود فراهم شد و به مرور زمان، حمایت‌های حکومت از مراکز حوزوی قوت گرفت. همین امر سبب شد برخی چهره‌های علمی و سیاسی که در جذب حمایت‌های دولت توانمند بودند به ساخت مدارس علمیه تحت مدیریت خود اقدام کنند و روز به روز بر تعداد حوزه‌های علمیه افزوده شد. البته این پدیده اثرات مثبتی در پی داشت و تا حدی ضروری می‌نمود؛ چراکه مواجهه حوزه با مسائل جدید و همچنین گسترش روزافزون علوم انسانی اقتضا می‌کرد حوزه‌ها در جهت روشمند کردن و تعمیق دروس حوزه گام بردارند و این امر نیازمند امکانات و تجهیزات مکفی بود.
مشکل از زمانی شروع شد که برخی چهره‌های حوزوی به تأسیس حوزه‌های لوکس و مجلل اقدام کردند. حوزه‌هایی که تناسبی با فضای علمی و آکادمیک نداشت و سوای مسئله اسراف و تبذیر، زمینه گرایش طلاب به روحیه تجمل‌گرایی را فراهم می‌آورد. حوزه علمیه آیت‌الله خوانساری یکی از این مدارس مجلل بود که انتشار تصاویر مراسم افتتاح آن در رسانه‌ها بازتاب گسترده یافت و واکنش‌های منفی در پی داشت.
مخالفت مقام معظم رهبری با تجمل‌گرایی در حوزه
در اردیبهشت‌ماه سال ۹۵، یکی از مدیران کنونی حوزه‌های علمیه در دیدار سالانه حوزویان با مقام معظم رهبری، پیشنهاد کرد با دستور رهبری، زمینی در تپه‌های عباس آباد تهران برای ساخت حوزه علمیه اختصاص داده شود. آیت‌الله خامنه‌ای ضمن انتقاد از این پیشنهاد، تأکید کردند اولویت کنونی حوزه، مسئله معیشت طلاب است.
در بهمن‌ماه همان سال، به معظم‌له گزارش داده میشود برخی از شرکت‌کنندگان در جلسه درس خارج، با ماشین‌های گران‌قیمت سر جلسه حاضر می‌شوند. رهبر انقلاب صراحتا از این امر انتقاد می‌کنند و استفاده از اتومبیل گران‌قیمت توسط حوزویان را حرام شمردن: «حرمت اسراف برای همه است؛ هر کسی در هر حدّی چه غنی، چه متوسّط یا فقیر ممکن است اسراف کند و اسراف، عمل حرام است. این ماشین‌های گران‌قیمت حرام است.» ایشان تصریح می‌کنند: «توجه کنید! عمل، ورع، اجتهاد، زهد، بی‌رغبتی، نرفتن به دنبال زخارف مادّی و زیبایی‌های ظاهری زندگی، وظیفه‌ی اصلی ماست.»
این روحیه برآمده از آموزه‌های امام خمینی(ره) است که ظاهراً امروزه از سوی برخی مدعیان انقلابی‌گری به فراموشی سپرده شده است. یکی از دغدغه‌های جدی امام خمینی(ره) گسترش روحیه اشرافی‌گری در حوزه علمیه بود. ایشان سوای تأکید بر فواید کوخ‌نشینی، تصریح داشتند: «طبع کاخ نشینی منافات دارد با تربیت صحیح، منافات دارد با اختراع و تصنیف و تألیف و زحمت … وقتی که در متأخرین از علما ملاحظه می‌کنیم می‌بینیم که «صاحب جواهر» یک همچو کتابی نوشته است که اگر صد نفر انسان بخواهند بنویسند شاید از عهده برنیایند و این کاخ نشین نبوده. … از یک آدمی که علاقه به شکم و شهوات و مال و منال و جاه و امثال اینها دارد این کارها نمی‌آید؛ طبع قضیه این است که نتواند.»
ایشان تأکید می‌کردند: «ما باید کوشش کنیم که اخلاق کاخ نشینی را از این ملت بزداییم. اگر بخواهید ملت شما جاوید بماند و اسلام را به آن طوری که خدای تبارک و تعالی می‌خواهد، در جامعه ما تحقق پیدا کند، مردم را از آن خوی کاخ نشینی به پایین بکشید، خود کاخ نشینی این خوی را می‌آورد، ممکن است که در بین آنها هم کسی پیدا بشود لکن نادر است.»
هشدار امام خمینی(ره) به روحیه تجمل‌گرایی و عافیت‌طلبی طلاب
امام خمینی(ره) وقتی مشاهده می‌کنند روحیه اشرافی‌گری و تجمل در حوزه‌ها رو به افزایش است، با صراحت تمام، حوزویان را مخاطب خود قرار می‌دهند و می‌گویند: «مسئله دیگر، مسئله تشریفات حوزه‌های روحانیت است که دارد زیاد میشود. وقتی تشریفات زیاد شد، محتوا کنار می‌رود. وقتی ساختمان‌ها و ماشین‌ها و دم و دستگاه‌ها زیاد شود، موجب میشود بنیه فقهی اسلام صدمه ببیند، یعنی با این بساط‌ها نمی‌شود شیخ مرتضی و صاحب جواهر تحویل جامعه داد. این موجب نگرانی است و واقعاً نمی‌دانم با این وضع چه کنم. این تشریفات اسباب آن میشود که روحانیت شکست بخورد. زندگی صاحب جواهر را با زندگی روحانیون امروز که بسنجیم، خوب می‌فهمیم که چه ضربه‌ای به دست خودمان به خودمان می‌زنیم.»
مورد عجیب حوزه ولی عصر(عج)
علی رغم توصیه مکرر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بر پرهیز روحانیون از تجمل، متأسفانه برخی شخصیت‌های سیاسی و دینی در سال‌های اخیر، با بی‌اعتنایی نسبت به این رهنمودها اقدام به احداث حوزه‌های مجلل در بهترین نقاط جغرافیایی کرده‌اند. آخرین نمونه این اقدام، احداث مدرسه بحث‌برانگیز ولی عصر(عج) در شهر قم است که این روزها تصاویر ساختمان گران‌قیمت و مجلل آن، با کلیدواژه «حوزه لاکچری» در رسانه‌ها و فضای مجازی دست به دست میشود. البته لازم به توضیح است آیت‌الله آملی لاریجانی در نامه خود خطاب به آیت‌الله یزدی که اواخر مردادماه منتشر شد، اعلام کرد نقشی در احداث این مدرسه نداشته است.
آسیبی که احداث چنین مدارسی در پی دارد در دو جمله خلاصه میشود: بدبینی و گسست هرچه بیشتر جامعه نسبت به حوزویان؛ گرایش حوزویان به تجمل‌گرایی و عافیت‌طلبی و کاهش روحیه جدّ و جهد علمی. با این توصیف ضروری است مراجع عظام و مدیران حوزه‌های علمیه که نسبت به جزئیات مسائل کشور دغدغه‌مند هستند و نظرات عالمانه خود را بیان می‌فرمایند، نسبت به ساخت‌وساز چنین مدارسی واکنش نشان دهند و ضوابطی در این زمینه تصویب کنند.
انتهای پیام
آخرین اخبار فرهنگ و معارف را در سایت خبری-تحلیلی رسانه ۷ بخوانید.
