ماه مبارک رمضان در سال های اخیر با فصل گرما همزمان شده است، گرمایی که علاوه بر احتمال ایجاد گرمازدگی می تواند تحمل تشنگی را با مشکل مواجه کند.
کارشناسان بهداشتی توصیه می کنند برای اینکه کمتر هنگام روزه داری تشنه شد بهتر است در برنامه غذایی سحری از خوردن غذاهایی مانند انواع کوکو، بادمجان، سوسیس و کالباس، سس مایونز و سیر و پیاز و همچنین غذاهای چرب و پرنمک که سبب تشنگی زیاد در طول روز می شود پرهیز شود.
استفاده از غذاهای آب پز شده و خورشت های آبدار و کم نمک از دیگر مواردی است که برای کمتر تشنه شدن در ایام ماه مبارک رمضان توصیه شده است.
خوردن مواد شیرین مانند زولبیا و بامیه هنگام سحر موجب افت سریع قند خون و احساس گرسنگی در طول روز می شود.
برای تشنگی کمتر، بعد از خوردن سحری، بهتر است هنگام مسواک زدن برای کاهش تشنگی و خشکی دهان، از حجم کمتری خمیر دندان استفاده کرد.
بهتر است در ماه رمضان میوه های آب دار و سبزی های بیشتری مصرف شود تا در طول روز دچار تشنگی نشد.
همچنین بهتر است هنگام افطار از مخلوط آبلیموی تازه با آب یا چای کمرنگ یا شربت خاکشیر به جای قهوه و چای پر رنگ استفاده شود.
نوشیدن هشت تا ۱۲ لیوان آب از افطار تا هنگام سحر موجب می شود تا شما در طول روز کمتر دچار تشنگی شوید.
متخصصان تغذیه توصیه می کنند با توجه به اینکه در طول روز، فرد مدت زمان زیادی تشنه است، روزه داران از مواد غذایی که مدر (ادرار آور) نباشد در وعده سحری استفاده کنند. به طور مثال مصرف چای به دلیل مدر بودن در وعده سحری باعث کم آبی بدن فرد روزه دار در طول روز می شود.
مصرف بعضی از میوه ها مانند هلو و سبزی ها مانند کاهو کم آبی بدن فرد روزه دار را جبران می کند.
کارشناس مسوول بهبود تغذیه مرکز بهداشت جنوب تهران به روزه داران توصیه می کند برای تشنگی کمتر در طول روز از مصرف نوشیدنی های کولا و گازدار و مصرف غذاهای شور و پر نمک و غذا های کنسرو شده ، هنگام سحر استفاده کنند.
آرزو چراغی می افزاید: همچنین برای پیشگیری از تشنگی از مصرف غذاهای گوشتی و پر پروتئین هنگام سحر باید پرهیز شود و در فاصله افطار تا سحر به میزان کافی آب بنوشید و هرگز افطار خود را با مصرف مقدار زیاد آب باز نکنید.
کارشناس مسوول بهبود تغذیه مرکز بهداشت جنوب تهران خاطرنشان می کند: هنگام سحر از میوه ،مغز های گیاهی ، پنیر ،سبزی ،گردو ، نان ، گوجه فرنگی ، خیار و میزان مناسب چای یا آب ولرم استفاده شود.
چراغی تاکید می کند: نباید مصرف میوه در وعده سحر به جهت کاهش احساس تشنگی در طول روز ، فراموش شود.
جایگزین کردن نان های سبوس دار با نان های سفید، اجتناب از نوشیدن چای و قهوه در سحر از دیگر توصیه های کارشناسان بهداشتی است.
نوشیدنی هایی مانند یک لیوان شیر داغ همراه سه قاشق بادام پوست کنده و خرد شده ترکیب مناسبی از پروتئین های مورد نیاز شما را هنگام سحر تامین می کند.
مصرف سالادهای پخته و خام همراه روغن زیتون و آبلیموی تازه برای سحر مناسب است.
مصرف انواع سبزی و چند عدد میوه بعد از شام ، به علاوه استفاده از یک میوه و کمی سالاد در سحر سبب خواهد شد که در طول روز دیرتر احساس گرسنگی و تشنگی داشته باشید.
کلم بروکلی ، کدو ،نخود فرنگی ، لوبیا سبز ، گوجه فرنگی ، هویج ، کلم فندوقی ، فلفل دلمه ای اسفناج ،تره فرنگی، جعفری، گشنیز، کرفس و بامیه از انواع سبزی هایی به شمار می روند که می توانند به عنوان یک منبع ذخیره آب در طول روزتلقی شوند.
کارشناسان بهداشتی توصیه می کنند از مصرف غذا های سرخ شده و پرچرب در طول دوران روزه داری پرهیز شود.
با توجه به همزمانی ماه مبارک رمضان با فصل گرما، بیماران کلیوی سنگ ساز تاحدامکان باید در طول روزه داری از انجام فعالیت های سنگین پرهیز کرده و درطول شب مایعات فراوان بنوشند.
کم کردن حجم غذای دریافتی و مصرف غذای سبک و آب فراوان هنگام سحر و پرهیز از غذاهای حاوی املاح سنگ ساز مانند نوشابه های گاز دار و غذاهای با منشاء حیوانی و کاکائو ، چای پر رنگ ، آجیل، اسفناج، کلم، ریواس، گوجه فرنگی و کدو از دیگرمواردی است که متخصصان تغذیه برای کاهش احساس تشنگی توصیه می کنند.

منبع : ابنا

متخصص طب سنتی گفت: روزه‌داران افطارشان را با خرما به همراه یک لیوان شیر یا چای کم‌ رنگ شروع کنند. مرضیه سیاهپوش در همایش تغییر سبک زندگی با طب سنتی ایرانی که پیش از ظهر امروز در مسجد امام رضا (ع) قزوین برگزار شد، با اشاره به فرا رسیدن ماه مبارک رمضان اظهار داشت: روزه‌داران بهتر است افطارشان را با خرما به همراه یک لیوان شیر یا آب جوش و چای کم‌رنگ شروع کنند. وی با اشاره به اینکه انسان‌ها باید غذاها را در زمان خاصی بخورند، ابراز داشت: سالاد غذای سبکی است و دستگاه گوارش برای هضم آن انرژی زیادی مصرف نمی‌کند بر این اساس باید این مواد غذایی را قبل از شروع غذا خوردن، مصرف کرد. متخصص طب سنتی با بیان اینکه خوردن زرشک پلو با مرغ غذای سنگینی است و دستگاه گوارش برای هضم آن انرژی زیادی مصرف می‌کند، اضافه کرد: به همین دلیل باید ابتدا سالاد را که غذای سبکی است خورد و بعد از زمان کوتاهی شروع به خوردن این مواد غذایی کرد تا دستگاه گوارش به راحتی بتواند هر دو غذا را هضم کند. این متخصص عنوان کرد: خوردن غذاها پشت سر هم و بدون دادن کوچک‌ترین فاصله‌ای موجب می‌شود غذاها در معده انباشته شود و انسان را دچار عوارض دستگاه گوارشی از جمله سوء هاضمه و ترش کردن کند. وی با اشاره به اینکه برخی افراد چند نوع غذا را در سفره می‌گذارند، ابراز داشت: هر فردی باید به دلخواه خود یک نوع مواد غذایی را انتخاب کند و آن را بخورد تا معده در هضم غذاها با مشکل دچار نشود. مصرف سبزی همراه غذا به هضم غذا کمک می‌کند متخصص طب سنتی اظهار داشت: سبزی خوردن مانند نعناع، شاهی، ریحان و پونه همراه غذا کمک می‌کند تا غذا به راحتی در دستگاه گوارش هضم شود. سیاهپوش عنوان کرد: خوردن انواع ژله‌ها بعد از غذا زمان مناسبی است و می‌تواند به تقویت بدن کمک بسزایی کند. این متخصص با بیان اینکه ماست از مواد غذایی و دارویی است، یادآور شد: بهتر است این مواد خوراکی همراه با کشمش مصرف شود و از خوردن آن همراه با ماهی، گوشت، ترشی و تخم‌مرغ به شدت پرهیز کرد. وی اضافه کرد: برخی خانم‌ها برای سرخ کردن ماهی ابتدا این مواد غذایی را به تخم‌مرغ آغشته می‌کنند که این روش نادرستی است و آنان باید از انجام این عمل پرهیز کنند. متخصص طب سنتی با بیان اینکه انسان هر غذایی را که دوست ندارد میل کند، باید از خوردن آن امتناع کند، ابراز داشت: به زور غذا خوردن و دوست نداشتن خوردن غذا نقطه شروع سوء هاضمه است و باید به شدت از انجام این عمل خودداری کرد. سیاهپوش با اشاره به اینکه در دین اسلام و طب سنتی تأکید شده که هر فردی از خوردن غذا به اکراه پرهیز کند، اذعان داشت: متاسفانه برخی والدین به زور فرزندانشان را به خوردن غذایی اجبار می‌کنند که انجام این روش سلامت آنان را کاهش می‌دهد. وی با بیان اینکه خانم‌های شاغل به علت کمبود زمان غذاها را مانند قیمه و قورمه‌سبزی پخت می‌کنند و سپس آن را بسته‌بندی و در فریزر می‌گذارند و هر روز یکی از این بسته‌ها را برای خوردن گرم می‌کنند، ابراز داشت: تنوع نداشتن و تازه نبودن مواد غذایی در انجام این روش موجب می‌شود که سلامت فرد را تهدید کند و او را دچار بیماری‌های گوارشی کند بر این اساس بهتر است از انجام این روش پرهیز کرد. متخصص طب سنتی یادآور شد: در طب سنتی و علم طب توصیه‌های بسیاری در مصرف مواد غذایی تازه شده تا بدن فرد از بروز بیماری‌ها محافظت شود. منبع : فارس

بخور نخورهای ماه مبارک رمضان
در ماه مبارک رمضان رژیم غذایی ما نباید به نسبت قبل خیلی تغییر کند و در صورت امکان باید ساده باشد. رژیم غذایی همچنین باید طوری تنظیم شود که بر روی وزن تأثیر زیادی نداشته باشد . البته اگر فرد دچار اضافه وزن می باشد ، ماه رمضان فرصت مناسبی برای بازگشت به وزن طبیعی است.
با توجه به ساعات طولانی ناشتا بودن ، باید غذاهایی را مصرف کنیم که به کندی هضم می شوند مثل غذاهای حاوی فیبر زیاد . غذاهای دیرهضم معمولاً چند ساعت در دستگاه گوارش می مانند در حالیکه غذاهای سریع الهضم فقط ۱ تا ۲ساعت در معده باقی می مانند .
غذاهای دیر هضم
* غذاهای دیر هضم عبارتند از : حبوبات و غلات مثل جو ، گندم ، جو دوسر ، لوبیا ، عدس ، آرد،‌ غلات برنج با پوست و غیره ( که کربوهیدراتها نامیده می شوند )
غذاهای سریع الهضم
* غذاهای سریع الهضم عبارتند از : غذاهایی که حاوی قند ، آرد سفید و غیره هستند ( که به این گروه کربو هیدراتهای تصفیه شده گفته می شود ).
غذاهای فیبردار
* غذاهای حاوی فیبر عبارتند از : غذاهای حاوی سبوس ، گندم سبوس دار ، غلات و حبوبات ، سبزیها مانند لوبیای سبز ، نخود ،‌ذرت ،‌ اسفناج ، برگ چغندر ، میوه های با پوست ، میوه خشک شده مثل برگه زردآلو ، انجیر ،‌ آلو خشک ، بادام و غیره .
* غذاهای مصرفی باید در حالت تعادل با یکدیگر باشند . و از همه گروههای غذایی مثل میوه ، سبزیجات ،‌گوشت ، مرغ ، ماهی ، نان ، حبوبات و محصولات لبنی در رژیم غذایی باید وجود داشته باشد . غذاهای سرخ شده باید محدود شوند زیرا باعث عدم هضم ، سوزش سردل و اختلال در وزن می شوند .
از چه چیزهایی پرهیز کنیم ؟
* ۱ – غذاهای سرخ کردنی و چرب
* ۲- غذاهای حاوی قند زیاد
* ۳ – خوردن غذای زیاد بخصوص هنگام سحر
* ۴ – خوردن چای زیاد هنگام سحر ، چای باعث افزایش ادرار شده و از این طریق نمک های معدنی که در طول روز بدن به آنها نیاز دارد دفع می شوند .
* ۵ – سیگار : اگر شما نمی توانید سیگار را به یکباره قطع کنید از هفته های قبل از ماه رمضان شروع به مصرف کم آن کنید .
چه غذاهایی را مصرف کنیم ؟
* ۱ – مصرف کربوهیدراتهای مرکب در سحر که مدت طولانی تری هضم می شوند و باعث می شوند که شما کمتر گرسنه شوید .
* ۲- حلیم یک منبع عالی پروتئین بوده و از غذاهائی است که دیر هضم می شود .
* ۳- خرما یک منبع عالی قند ،‌فیبر ، کربوهیدرات ، پتاسیم و منیزیوم می باشد .
* ۴- مغز بادام غنی از پروتئین و فیبر بوده و حداقل چربی را دارا می باشد .
* ۵- موز یک منبع خوب پتاسیم ، منیزیوم و کربو هیدرات می باشد .
* ۶-مصرف زیاد آب یا آب میوه در صورت امکان در فاصله بین افطار و زمان خواب باعث تأمین آب مورد نیاز بدن می شود .
سوء هاضمه
* علل : پرخوری ، مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ شده ، غذاهای تند و غذاهایی که ایجاد نفخ می کنند مثل تخم مرغ ،‌ کلم ، عدس ،‌ نوشابه های گازدار
* درمان : از پرخوری اجتناب کنید ، آب میوه یا آب بنوشید . از غذاهای سرخ کردنی اجتناب کنید .
ضعف ( افت فشار خون )
* علائم :افزایش تعریق ، ضعف ، خستگی ، کم شدن انرژی ، سرگیجه بخصوص هنگام برخاستن ، ظاهر رنگ پریده و احساس افتادن علائم افت فشار خون می باشند که بیشتر هنگام بعد از ظهر اتفاق می افتد .
* علل : مصرف کمتر مایعات و کاهش مصرف نمک
* درمان : به مکانهای گرم نروید و مصرف نمک و مایعات را افزایش دهید .
* توجه : افت فشار خون باید با گرفتن فشار خون در هنگام بروز علائم تأیید شود . افراد دارای فشار خون بالا ممکن است در طول ماه رمضان نیاز به تنظیم مجدد داروهای خود توسط پزشک داشته باشند .
سردرد
* علل : عدم مصرف کافئین و تنباکو ،‌انجام کار زیاد در طول روز ، کم خوابی و گرسنگی که معمولاً در طول روز بیشتر شده و در انتهای روز بدتر می شود . سردرد وقتی با افت فشار خون همراه شود می تواند منجر به سردرد شدید و حالت تهوع قبل از افطار شود .
* درمان : در طول یکی دو هفته قبل از ماه رمضان بصورت تدریجی کافئین و تنباکو را قطع کنید . چای سبز و بدون کافئین ممکن است جایگزین خوبی باشد . همچنین برنامه خود را در طول ماه رمضان طوری ترتیب دهید تا خواب کافی داشته باشید .
کاهش قند خون
* ضعف ، سرگیجه ، خستگی ،‌کاهش تمرکز ،‌ تعریق زیاد ، احساس لرز ، عدم توانائی برای فعالیت های فیزیکی ، سردرد ، طپش قلب از علائم کاهش قند خون می باشند .
* علل در افراد غیر دیابتی :خوردن مقدار زیاد قند مثل کربوهیدراتهای تصفیه شده مخصوصاً در هنگام سحر باعث می شود که بدن مقدار زیادی انسولین تولید کرده و باعث افت قند خون بشود .
* درمان :خوردن غذا هنگام سحر و محدود کردن نوشیدنی ها و غذاهای حاوی قند .
* توجه : افراد دیابتی ممکن است به تنظیم مجدد داروهای خود در ماه رمضان احتیاج داشته باشند و باید با پزشک خود مشورت کنند .
انقباضات عضلانی
* علل:مصرف ناکافی غذاهای حاوی کلسیم ، پتاسیم و منیزیوم
* درمان :خوردن غذاهای غنی از مواد معدنی فوق برای مثال : سبزیجات ، میوه جات ، محصولات لبنی ، گوشت ، خرما
* توجه : افراد تحت درمان فشار خون بالا و افراد دچار سنگ کلیه باید با پزشک خود مشورت کنند .
زخم معده ،‌ سوزش سردل ، التهاب معده
* افزایش سطح اسید در معده خالی در ماه رمضان باعث تشدید مسائل فوق می شود . این شکل بصورت احساس سوزش در ناحیه معده و زیر دنده ها ظاهر شده و می تواند بطرف حلق گسترش یابد . غذاهای تند ، قهوه و کوکاکولا این حالت را بدتر می کنند .
* درمانهای طبی برای کنترل سطح اسید در معده وجود دارند وافراد مبتلا قبل از روزه گرفتن باید با پزشک خود مشورت کنند .
سنگ کلیه
* سنگ کلیه ممکن است در افرادی که آب کم می نوشند ایجاد شود . بنابراین مصرف زیاد مایعات برای جلوگیری از تشکیل سنگ ضروری می باشد .
درد مفاصل
* علل : در طول ماه رمضان که نمازهای بیشتری خوانده می شود فشار روی مفاصل زانو افزایش می یابد . در افراد مسن و یا افراد دچار التهاب مفاصل این مسئله باعث درد ، سفتی ، تورم و احساس ناراحتی می شود .
* درمان : وزن را کم کنید تا زانوها مجبور نباشند وزن بیشتری را تحمل کنند . قبل از ماه رمضان اندام تحتانی را ورزش دهید تا برای فشار اضافی وارده آماده باشند . آمادگی بدنی باعث می شود تا نماز راحت تر خوانده شود .
تغذیه صحیح در روزه داری
گرفتن روزه چه فوایدى براى بدن و سلامتى دارد؟
– روزه دارى مى تواند به تغذیه مناسب کمک شایانى نماید، بدن انسان براى حفظ سلامتى خود همواره مقدارى از چربى موادغذایى را در نقاط مختلف ذخیره مى کند به مرور زمان چربى هاى ذخیره شده تغییر رنگ داده و فشرده مى شوند و احتمال اینکه مورد استفاده مجدد قرار بگیرند بسیار کمتر مى شود. روزه دارى حتى در افراد لاغر و یا با وزن طبیعى به بدن فرصتى مى دهد تا این چربى ها را از ذخایر آن آزاد کرده و مصرف نماید و پس از پایان روزه دارى به جاى آن چربى هاى تازه و مناسب ترى را جایگزین نماید. غذا خوردن سبب مى شود خون فراوانى به دستگاه گوارش سرازیر شود که به دنبال آن بى حالى و کاهش توان فعالیتهاى دقیق فکرى اتفاق مى افتد. روزه با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون کافى به سراسر بدن بالاخص به سیستم اعصاب مى تواند به سلامتى بدن کمک شایانى بنماید. از نظر روانى هم روزه دارى بسیار مفید است چرا که مبارزه با خود در زمینه جلوگیرى از خوردن سبب افزایش اعتماد به نفس مى شود که عامل اساسى در پیشگیرى از مشکلات روانى است.
چه غذاهایى براى سحرى و چه غذاهایى براى افطارى مناسب است و اساساً آیا بدن میان این دو وعده تفاوتى از لحاظ موادغذایى که مورد استفاده قرار مى گیرد قائل شد یا خیر؟
– بسیارى از افراد معتقدند هنگام سحرى بایستى از موادغذایى که انرژى بالایى دارند استفاده کنند تا در طول روز احساس گرسنگى نکنند به خاطر همین مسأله خوردن غذاهاى چرب را ترجیح مى دهند ولى بایستى توجه داشت که به دنبال مصرف موادغذایى پرچرب، تشنگى شدیدى عارض شده که باعث ایجاد مشکلات عدیده اى در این افراد مى گردد. از طرف دیگر عده اى موادقندى را ترجیح مى دهند که ذکر این نکته ضرورى است که مصرف مواد قندى و شیرینى به مقدار زیاد و در یک وعده باعث افزایش ناگهانى هورمون انسولین در خون شده و با توجه به اینکه این هورمون باعث کاهش قند خون مى گردد ممکن است عوارضى چون سرگیجه، بى حالى، پرخاشگرى، عصبانیت و ضعف ناگهانى به وجود آید. پس بهتر است در وعده غذایى سحرى از موادغذایى استفاده شود که بتواند هم انرژى روزانه را تأمین کند و هم از افت ناگهانى قند خون جلوگیرى کند و مهمتر از همه اینکه باعث ایجاد تشنگى شدید نشود.
آیا مى شود سحرى را به طور کلى حذف کرد؟
بسیارى از افراد هستند که وعده سحرى را به دلیل مختلف از جمله عدم توانایى در بیدار شدن صبحگاهى حذف مى کنند. بایستى توجه داشت که در روزهاى عادى فاصله زمانى بین دو وعده غذایى شام و صبحانه روز بعد حدود ۱۰ ساعت است که تقریباً هفت ساعت از آن در حالت خواب مى گذرد. در ماه مبارک رمضان هم بایستى سعى شود همین حداکثر فاصله زمانى بین وعده هاى غذایى رعایت شود. در صورت عدم مصرف موادغذایى در سحرى و حذف آن فاصله بین وعده افطار و شام تا وعده افطار بعدى چندین ساعت مى شود که خالى ماندن دستگاه گوارش و نداشتن منبع انرژى براى این مدت زمان طولانى بسیار مضر است چرا که کلیه فعل و انفعالات بدنى از جمله روند ترشح اسید و آنزیمهاى گوارشى، عدم در دسترس بودن آب براى فعل و انفعالات حیاتى و اتمام انرژى به علت مصرف یک وعده غذا دچار اختلال شده وعوارض مختلفى چون سوزش سردل، زخم معده، عدم تمرکز فکرى، بیخوابى و عصبانیت دیده مى شود. چرا که در این حالت در کمترین زمان فعالیت (شب) بیشترین غذا خورده مى شود و در بیشترین زمان فعالیت (طول روز) که بدن ما نیازمند به سوخت و ساز فعال براى انجام فعالیتهاى روزمره هست هیچ گونه منبع انرژى در دسترس نیست و این مسأله سبب افت در میزان و کیفیت فعالیتهاى مورد نیاز مى گردد.
تفاوت بین وعده سحرى و افطارى
– بدن ما در زمان افطار در حالت استراحت کامل است بنابراین هنگام افطار بایستى از موادغذایى استفاده شود که به طور ناگهانى به دستگاه گوارش فشار وارد نشود بنابراین توصیه مى کنیم در زمان افطار روزه خود را با چند عدد خرما همراه با یک استکان چاى یا شیر ولرم باز کنید و بین افطارى و شام خود فاصله اى را در نظر بگیرید مثلاً در این فاصله مى توانید وضو گرفته و نمازتان را بخوانید که هم ثواب نماز اول وقت را برده و هم حرکات نماز باعث شود بدنتان کمى از حالت استراحت درآید. توصیه مى شود که شام را با غذاهاى سبک، کم قند و فیبردار مثل سوپ و سبزیجات یا سالاد که فشار چندانى به معده وارد نمى کنند شروع کرده و سپس به سراغ شام اصلى بروید. چرا که مصرف بیش از حد موادغذایى شیرین و پرچرب هنگام افطار منجر به تشنگى مى شود و مصرف نوشیدنیهاى زیاد بالاخص مایعات خنک با رقیق کردن اسید و آنزیمهاى دستگاه گوارش سبب اختلال در هضم و جذب موادغذایى مى گردد، این مسأله پیامدهاى مهمى چون درد شکم و نفخ پیش مى آورد.
براى از بین بردن یا کمتر کردن عطش شدید در این ماه چه باید کرد؟
– براى فهم این سؤال به این مثال توجه کنید. مزرعه اى را در نظر بگیرید که در کنار یک رودخانه پرآب است براى اینکه بتوانیم این مزرعه به صورت دائم آبیارى شده و از حملات احتمالى آب در فصول گوناگون در امان باشد، سدى مقابل آب مى زنیم تا بتوانیم آب را مهار کرده و با ایجاد روزنه هایى در سد به صورت دائم و کنترل شده مزرعه مان را آبیارى کنیم. در ماه مبارک رمضان نیز بایستى سدى در بدنمان بسازیم که بتوانیم آب و موادغذایى را که در سحرى مصرف کرده ایم به صورت یکنواخت ودائم در طول روز به قسمتهاى مختلف بدنمان برساند. این کار را مى توانیم با مصرف مواد غذایى پرفیبر (سبزیجات و میوه ها) انجام دهیم. این دسته از موادغذایى با احاطه سایر گروههاى غذایى خورده شده اولاً باعث مى شود آنزیمهاى گوارشى به صورت آرام آرام روى موادغذایى اثر کند و ثانیاً با کم کردن سرعت جذب مواد غذایى باعث مى شود که بدن به آهستگى و در فراخى وقت اقدام به جذب مواد غذایى بکند که هم دچار خستگى کمترى مى شود وهم از آن توفان قندى و انسولین بالاى بعد از آن جلوگیرى مى کند بنابراین توصیه مى شود در سحرى از مواد غذایى پرفیبر مثل سبزیجات و بالاخص میوه ها استفاده کنید چرا که میوه ها اولاً منبع سرشارى از فیبر هستند و ثانیاً قند موجود در میوه ها در حالت خالص و بدون فیبر هم دیرتر از قندهاى ساده جذب مى گردد که این امر سبب مى گردد فرد دیرتر احساس گرسنگى نماید. مواد غذایى پرفیبر آب زیادى را در خود جذب کرده و بدن مى تواند آن را به آهستگى جذب کند و احساس تشنگى دیرتر عارض مى گردد. یکى از مکانیسم هاى احساس گرسنگى، خالى بودن معده است فیبرها سرعت حرکت مواد غذایى را نیز کاهش مى دهند و این مسأله باعث مى شود که مکانیسم مذکور دیرتر شروع شود. مصرف آب به مقدار فراوان در وعده سحرى و بالاخص ما بین غذا توصیه نمى شود چرا که طى اشاره اى که قبلاً شد باعث رقت اسید و آنزیمهاى گوارشى شده و اختلال در روند هضم را باعث مى شود.
خانمهاى شیرده با رعایت چه تغذیه اى در هنگام روزه دارى سلامت شان تضمین مى شود؟
درکتب تخصصى تغذیه آمده است که حدود یک سوم نیاز براى ترشح شیر از ذخایر چربى بدن که در سه ماهه سوم حاملگى تشکیل شده است تأمین مى گردد و دو سوم دیگر از طریق تغذیه بایستى مهیا گردد رژیم غذایى مادر شیرده بایستى غنى از پروتئین، کلسیم، آهن و ویتامین ها باشد و در صورت لحاظ نکردن این مواد در رژیم غذایى وى دچار کمبودهاى شدید و نهایتاً عوارض خطرناکى چون پوکى استخوان، خرابى دندانها، کم خونى و ریزش مو مى شود. طبق فتاوى مراجع عظام مادران شیرده مى توانند روزه بگیرند ولى اگر بعد از چند روز احساس کردند که روزه سبب کاهش در مقدار شیر آنها شده است روزه گرفتن جایز نیست. به مادران در دوران شیردهى توصیه مى شود در وعده هاى غذایى سحرى، افطار و شام از مواد سرشار از آهن (مثل گوشت و حبوبات) و کلسیم (مثل شیر و لبنیات) بیشتر استفاده کنند و از خوردن ادویه جات، فلفل، سیر، پیاز و زیره که سبب بد بو شدن شیر مى شود پرهیز کنند چرا که مکیدن فرزند یکى از عوامل مؤثر در ترشح شیر است و بد بو شدن شیر سبب عدم مکش نوزاد شده ومنجر به کاهش یا قطع شیر مى گردد.
آیا در سنین مختلف هنگام روزه دارى باید تغذیه متفاوت باشد؟
نیازهاى تغذیه اى در سنین مختلف متفاوت است نیاز به انرژى با افزایش سن کاهش مى یابد که در ارتباط با کاهش اندازه بدن، کاهش توده چربى و کاهش فعالیت فیزیکى است. نیازهاى پروتئینى در سالمندان کمى بیشتر از افراد جوانتر مى باشد چرا که براى حفظ تعادل نیتروژنى و پیشگیرى از تعادل منفى نیتروژنى وجلوگیرى از تحلیل عضلات لازم است. با توجه به اینکه افراد سالمند به علت کم تحرکى اکثراً دچار یبوست هستند مصرف کربوهیدراتهاى پیچیده مثل سبزیجات، غلات کامل و میوه ها در وعده هاى سحرى و افطارى نسبت به سنین جوان بیشتر توصیه مى شود چرا که این گروه از مواد غذایى ذکر شده باعث جلوگیرى از یبوست مى شوند.
در افرادى که از رژیم هاى غذایى استفاده مى کنند، باید به چه صورت در مدت این ماه عمل کنند؟
افرادى که به جهت کاهش یا افزایش وزن از رژیم هاى غذایى استفاده مى کنند بایستى ناهار رژیم را در سحرى میل کنند و وعده غذایى مربوط به صبحانه رژیم را براى افطار در نظر گرفته و شام رژیم را هم در جاى خود و به جاى شام ماه مبارک رمضان استفاده کنند.
زولبیا وبامیه به صورت سنتى از قدیم سر سفره هاى افطار است، ضرورتى در مصرف آن وجود دارد؟
همانگونه که قبلاً نیز عرض کردم هنگام افطار ذخیره قندى بدن بسیار کم است و به همین دلیل بهتر است در زمان افطار با خوردن مواد قندى این کمبود جبران شود هنگام افطار توصیه مى شود زولبیا یا بامیه البته به مقدار کم مصرف شود چرا که مصرف بیش از حد آن به خاطر استفاده از روغن، کره و ماست و ادویه جات مختلف درترکیبات این نوع شیرینى جات و عدم اطمینان کافى به منابع مذکور ممکن است سبب مسمومیت هاى غذایى شود. علاوه بر آن مصرف بیش از حد زولبیا و بامیه با توجه به اینکه اشتها را کاهش مى دهد باعث عدم مصرف مواد مورد نیاز دیگر مى شود.
احتیاجات کالرى در زنان و مردان به چه میزانى است؟
لازم به توضیح است که در ماه مبارک رمضان میزان نیاز به کالرى تفاوت چندانى باحالات غیر روزه نداشته و فقط نحوه زمان بندى مصرف مواد غذایى در جهت آزاد شدن ذخایر چربى فشرده و قدیمى و جایگزین شدن آنها با بافت جدید و قابل دسترسى متفاوت است که در جدول زیر براساس وزن و میزان فعالیت نشان داده شده است.
میزان کاهش وزن در ماه مبارک رمضان تا چه حدى باید باشد؟
با توجه به اینکه در ماه مبارک رمضان در بیشترین زمان فعالیت (طول روز) کمترین مصرف مواد غذایى را داریم به همین خاطر با توجه به اینکه فعالیتهاى روزمره سبب از دست رفتن کالرى مى شود و وزن کم خواهد شد این مسأله در مورد افراد مختلف با توجه به جنس (مرد یا زن) ، وزن و سن متفاوت است ولى در حالت معمول بین ? الى ?کیلوگرم کاهش وزن وجود دارد که این کاهش قسمتى به از دست دادن کالرى و قسمتى هم به عدم دریافت مواد غذایى و آب مربوط است.
چه مواد غذایى در این ماه مناسبتر است ؟
به طور خلاصه توصیه مى شود از مواد غذایى زیر در ماه مبارک رمضان بیشتر استفاده شود:
در وعده سحرى:
از غذاهایى که داراى قندهاى مرکب هستند مثل میوه جات بیشتر استفاده شود.
– ازغذاهاى حاوى فیبر مثل سبزیجات ومیوه جات بایستى بیشتر استفاده شود.
– از موادغذایى سرخ کرده، پرچرب و شیرینى پرهیز گردد.
– از غلات و حبوبات به میزان دلخواه در ترکیبات غذاى سحرى لحاظ گردد.
– مصرف بیش از حدگوشت در سحرى توصیه نمى گردد.
– مصرف آب قبل از شروع سحرى و در مابین وعده هاى غذایى توصیه نمى شود.
– مصرف ادویه جات وغذاهایى مثل کله پاچه، سیرابى و… در سحرى توصیه نمى شود.
در وعده افطارى وشام :
– شروع افطارى بایستى با چند عدد خرما همراه کمى آب ولرم یا شیر ولرم باشد
– سعى شود بین افطارى و شام فاصله وجود داشته باشد.
– شروع افطارى با نوشیدنى هاى خنک نباشد بلکه حتماً بایست ولرم یا سوپ باشد.
– مصرف بیش از حد مواد غذایى پرچرب و شیرین در افطار سبب تشنگى شده و به دنبال آن آب زیادمصرف مى شود و در نتیجه با کاهش غلظت اسید و آنزیمهاى گوارشى موجب اختلال در هضم و جذب مواد غذایى مى شود.
در پسران ودخترانى که مى خواهند براى نخستین بار روزه بگیرند آیا تفاوتى در نوع مواد غذایى مصرفى شان وجود دارد؟
نیاز به انرژى در خانمها و آقایان متفاوت است که مربوط به میزان فعالیتهاى آنها و اثرات هورمونهاى مختلف مى باشد. در خانمها با توجه به اینکه در دوره عادات ماهیانه کمبودهایى از قبیل آهن ممکن است دیده شود میزان نیاز به برخى از مواد غذایى بیشتر است بنابراین توصیه مى شود خانمها بالاخص افرادى که تازه به سن بلوغ رسیده وتوفیق روزه دارى در ماه رمضان را کسب کرده اند نسبت به تغذیه خود دقت بیشترى نموده و با مصرف بیشتر مواد سرشار از آهن مثل پروتئینها (نسبت به آقایان) باعث جلوگیرى از عوارضى مثل کم خونى، ریزش مو و… شوند.

منبع : العالم

مشکلاتی که اکثر روزه ‌داران در ماه مبارک رمضان با آن مواجه می‌ شوند، بوی ناخوشایند دهان است که گاهی علاوه بر خود فرد، ممکن است اطرافیان او را نیز آزار دهد. البته این مشکل برای بعضی ‌ها فقط به ماه رمضان منتهی نمی‌ شود؛ یعنی در برخی افراد، بوی ناخوشایند دهان‌ در ماه‌ های دیگر سال نیز وجود دارد. برای‌ آشنایی با راه‌ های رفع بوی دهان از طریق تغذیه‌، پای صحبت متخصصان تغذیه و رژیم‌ درمانی نشسته ‌ایم.
 مصرف غذاهای خشک را محدود کنید
دکتر سید رضا راست ‌منش، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، معتقد است که بوی بد دهان علل مختلفی دارد. بیماری‌ های گوارشی نظیر زخم ‌های معده که علت عمده ی آن هلیکوباکترپیلوری است می‌تواند سبب خروج بوی نامطبوع از دهان شود. در این حالت، این بو با تجویز داروهای خاصی از سوی پزشک کنترل می ‌شود. گاهی بوی بد دهان به دلیل زیاده ‌روی در مصرف غذاها است، آن هم غذاهایی که ترکیبات ناهمگونی با هم دارند. یکی دیگر از علل بوی بد دهان عدم استفاده از مسواک و نخ دندان است.
بویی که در ماه مبارک رمضان از دهان خارج می ‌شود، به دلیل نخوردن غذا است. هنگام نخوردن غذا، بدن برای تولید انرژی به ذخایر چربی روی می آورد و طی سوختن چربی ها در کبد، کتون ها تولید می‌ شوند که باعث ایجاد این بو می شوند. در روزهای اول ماه مبارک رمضان، به‌ دلیل این که کبد آمادگی کافی را برای سوزاندن مقدار زیادی چربی ندارد، این بو بیشتر است، اما به تدریج که توانایی کبد برای این کار بیشتر می ‌شود، مقدار کتون تولید شده کم می شود.
آنچه باید به آن توجه داشت، این است که این بو طبیعی است و نیاز به راه و روش‌ خاصی برای درمان ندارد. فقط می ‌توان با انجام کارهایی که در ذیل به آن اشاره می‌ شود از میزان آن کم کرد:
کسانی که غیر از ماه مبارک رمضان، در ایام دیگر سال هم در روزه می گیرند، کمتر دچار بوی بد دهان می‌ شوند، چون کبد آن ها آماده ‌تر است تا چربی‌ های اضافه را بسوزاند.
می ‌توان با مصرف غذاهای خنک، نعناع یا برخی سبزیجات خشک دیگر این بو را به طور موقتی از بین برد.
در افرادی که بعد از خوردن سحری مسواک نمی ‌زنند، به دلیل باقی ماندن غذاها در لا به‌ لای دندان‌ ها و در حفرات دهان این بو بیشتر و نامطبوع‌ تر است.
در طی روزهای معمولی به دلیل نوشیدن مایعات، آب و چای، بزاق دهان پیوسته تازه می شود و این بو کمتر است، اما در روزه‌ داری به دلیل این که امکان تازه شدن آب دهان کمتر است، باقی ماندن غذاها در بین دندان ها همراه با تولید کتون ها، بوی بد بیشتری را ایجاد می‌ کند.
 علت اصلی، چربی‌ ها هستند
دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، می‌ گوید: “در حالت روزه‌ داری و گرسنگی طولانی مدت، بعد از گذشت چند ساعت که ذخایر قندی بدن تمام می ‌شود، بدن برای تولید انرژی به چربی ها روی می ‌آورد. در اثر سوزاندن چربی ها، موادی به نام کتون در بدن ساخته می ‌شوند که بوی آنها از راه تنفس خارج می‌ شود. البته این موضوع در همه ی افراد، یکسان اتفاق نمی ‌افتد و در بعضی ها بیشتر و در برخی دیگر کمتر است.”
بوی بد دهان در ماه رمضان، عمدتا به دلیل تولید ترکیبات کتونی است و ربطی به نوع ماده ی غذایی مصرفی در افطار و سحر ندارد. دکتر کیمیاگر می ‌گوید: “خوردن چربی ‌ها و گوشت‌ ها تاثیر چندانی در این امر ندارند. البته اگر میزان مواد قندی خورده شده بیشتر باشد، این بو کمتر خواهد بود. در کل، ماهیت روزه این‌طور است که بدن باید چربی ‌های اضافه را بسوزاند و یکی از مزایای روزه گرفتن هم همین است. پس نباید زیاد نگران بود، زیرا با گذشت زمان این بوی ناخوشایند، کمتر می ‌شود. نکته ی قابل توجه آن است که این بو در افراد چاق کمتر و در خانم ‌ها و بچه‌ ها بیشتر است. همچنین در افرادی که بدون سحری روزه می ‌گیرند نیز زیاد است.”
 پس برای از بین بردن بوی بد دهان به خاطر بسپارید که :
در وعده ی سحری، طوری برنامه‌ ریزی کنید که فرصت کافی برای مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را داشته باشید.
از مصرف غذاهای خیلی داغ، تند، ترش و اسیدی خودداری کرده و یا حتی‌ المقدور کمتر مصرف کنید، زیرا با مصرف این نوع غذاها پُرزهای چشایی دهان دچار ساییدگی می ‌شوند و این کار به خشک شدن آب دهان کمک می کند و سبب بوی بیشتر دهان می‌ گردد. پس خوردن چای داغ یا آب ‌لیمو باید کم و یا به ‌طور کلی حذف شود.
ماه رمضان، زمان خوبی برای تمرین کردن اصول غذایی با نظم خاص است. زیاد‌ه‌ روی در مصرف غذا را کنار بگذارید؛ مثلا اگر فردی هستید که زیاد قهوه و چای مصرف می‌ کنید، در این ماه از نوشیدن چای داغ اجتناب کنید. شاید خوردن چای داغ و مخصوصا پُررنگ در هنگام سحر برای دو ساعت کمک کننده باشد، اما در طول روز سبب خشکی دهان می ‌شود.
سعی کنید غذاهای نرم ‌تر و لطیف ‌تر نظیر فرنی ‌ها و حریره ‌ها را بیشتر مصرف کنیم که پُرزهای دهان را نوازش داده و سبب تحریک غدد بزاقی‌ تان شود.
از مصرف میوه‌ ها و سبزی‌ های ترش پرهیز کنید، زیرا این مواد غذایی سبب کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان می ‌شوند. به‌ طور کلی، خوردن غذاهای خشک به همراه نزدن مسواک و افزایش جرم‌ های دندانی، غدد ترشحی بزاق را مسدود کرده و ترشح بزاق را به شدت کم می ‌کنند. لذا بوی بد دهان تشدید می شود.

برنامه غذایی روزه داران

اصل کلی برای پیروی از برنامه های غذایی صحیح، مصرف غذاهای متنوع است. رعایت این مسئله در طول ماه مبارک رمضان نیزحائزاهمیت است. مسئله قابل توجه این است که بر خلاف تصورعموم، نیازی نیست که دراین ماه حجم زیادی ازغذا در وعده های افطار و سحر مصرف کنید.

در طول ماه رمضان میزان سوخت و ساز بدن شما کاهش می یابد و ساز و کارهای تنظیم کننده شروع به فعالیت می کنند. مهم ترین ساز و کار فعال، سوخت چربی بدن است که می تواند میزان کلسترول خون را کنترل کند وبه همین دلیل نیازی به مصرف غذاهای پرکالری نیست.

برنامه غذایی را باید طوری تنظیم کنید که دچارکاهش یا افزایش وزن نشوید. البته باید توجه کنید برای افرادی که اضافه وزن دارند، این ماه بهترین فرصت برای پیروی از غذاهای سبک و کم کالری و در نتیجه کاهش وزن است.

برنامه غذایی شما در ماه رمضان باید به گونه ای باشد که تمام گروه های غذایی به صورت زیر مصرف شوند:

۱- نان وغلات
این گروه شامل انوع نان، سیب زمینی و ماکارونی است که منابع خوبی از انرژی ، مواد حاوی نشاسته، پروتئین، املاح و فیبر هستند.

توصیه می شود از نان های کامل مانند نان سنگک و جو، که منابع خوب فیبر هستند، استفاده کنید.

۲- شیرو لبنیات:
این گروه شامل شیر، ماست، پنیر، دوغ و کشک است، که منابع خوبی از کلسیم و پروتئین برای حفظ فعالیت طبیعی بدن هستند، ولی بهتر است انواع کم چرب و کم نمک را انتخاب کنید.

۳- گوشت و جانشین های آن:
این گروه شامل انواع گوشت های قرمز و سفید، تخم مرغ و حبوبات هستند که منابع خوبی از پروتئین ، ویتامین های گروهB و آهن می باشند.

هنگام استفاده از گوشت قرمز، چربی های قابل رؤیت گوشت را پاک کرده و از حبوبات و گوشت سفید بیشتر از گوشت قرمز استفاده کنید.

۴- سبزی ها :
از انواع سبزی به صورت پخته یا خام در برنامه رژیم روزانه استفاده کنید. این گروه منابع خوبی از ویتامین هایA,C و فیبر هستند.

۵- میوه ها:
این گروه شامل انواع میوه های تازه و خشک مانند برگه ها، کمپوت و آب میوه ها بوده و منابع خوبی از ویتامینC و فیبر هستند.

توصیه می شود از مرکبات که منبع خوب ویتامینC هستند، به طور روزانه استفاده کنید و در صورت تمایل از آبمیوه و کمپوت، حتماً از نوع خانگی و با میزان قند کم، مصرف کنید.

گروه متفرقه
این گروه شامل انواع دانه های گیاهی از قبیل پسته، بادام و فندق، و انواع روغن های مایع، جامد، کره ،خامه، سس سفید هستند. هم چنین منابع خوبی برای تأمین انرژی و ویتامین محلول در چربی ( A,D,E,K) به شمار می روند.

توصیه می کنیم مصرف روغن های جامد نباتی و حیوانی، کره ، خامه، سس سفید، انواع دسرها، شیرینی ها و شکلات را کاهش دهید و از روغن های مایع گیاهی مانند زیتون و دانه های گیاهی از قبیل پسته، بادام، فندق و بادام زمینی استفاده کنید.

چند توصیه مهم برای روزه داری
۱- غذاهای پر حجم برای سحری استفاده نکنید.

۲- از مصرف غذاهای چرب برای سحری پرهیز کنید.

۳- از مصرف چای زیاد در سحری خودداری کنید.

۴- از کربوهیدرات های پیچیده مانند نان، برنج، سیب زمینی دروعده سحراستفاده کنید . مصرف این مواد باعث کاهش حس گرسنگی در طول روز می شود.

۵- با منابع قندی و انرژی مانند خرما، آب میوه، انواع شربت و شله زرد افطار کنید.

۶- اگر وعده افطار و شام جدا بودند ، شام را سبک و کم حجم میل کنید. هیچ گاه چند نوع غذا را با هم مصرف نکنید.

۷- مصرف شام را با استفاده از میوه در حجم کم خاتمه دهید.

۸- پس از مصرف شام، حتما وعده مختصری، شامل میوه، شیر یا انواع مغزهای گیاهی مانند پسته و بادام استفاده کنید.

۹- از زمان صرف افطار تا قبل ازخواب مایعات، زیاد بنوشید.

۱۰- از مصرف انواع دسرها و شیرینی هایی با شکر زیاد در برنامه افطار و سحر خودداری کنید.

۱۱- مصرف قندها و شیرینی های طبیعی مانند خرما و توت را که منابع خوبی از املاح، ویتامین ها و انرژی هستند، به جای انواع شیرینی تهیه شده با شکر توصیه می کنیم.

۱۲- مصرف غذا در وعده های سحر و افطار به صورتی باشد که هیچ گاه احساس سیری کامل نکنید.

۱۳- با وجود این که روزه داری می تواند، مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا، چربی خون بالا، چاقی و اختلالات گوارشی را بهبود بخشد، اما افرادی که بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری های قلبی وعروقی، نارسایی های کلیه و نوسانات فشار خون دارند، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کرده و در صورت صلاحدید پزشک می توانند روزه بگیرند.

نمونه رژیم ۲۲۰۰ کالری برای فرد بزرگسال با فعالیت سبک
سحر: نان سنگک یا تافتون ۴ کف دست( یک کف دست = ۱۰×۱۰ سانتی متر)

پنیر پاستوریزه ۳۰ گرم( به اندازه یک قوطی کبریت)

شیر یک دوم لیوان معمولی کم چرب

۱ عدد میوه متوسط

ا فطار: ۱ لیوان شیر کم چرب داغ + ۳ عدد خرما

۳ برش نان سنگک یا تافتون ۱۰×۱۰ سانتی متر+ ۱۵ گرم پنیر کم نمک + ۱ عدد گوجه فرنگی + ۱ عدد میوه متوسط

شام:
یک و یک سوم لیوان برنج پخته + ۹۰ گرم گوشت مرغ بدون پوست + ۴ قاشق مرباخوری روغن مایع + ۱ لیوان سالاد + ۱ عدد میوه متوسط یا یک دوم لیوان آب میوه تازه.
برای تهیه سس سالاد می توانید ۱ قاشق مرباخوری روغن زیتون را با کمی سرکه یا آبلیمو مخلوط و استفاده کنید.
بعد از شام: ۱ عدد میوه متوسط + ۱۲ عدد پسته یا بادام یا فندق+ ۲ عدد برگه .

چند نمونه برنامه غذایی برای افطار و سحر
مصرف غذاهای متنوع به عنوان نخستین بخش راهنمایی های رژیمی می باشد. این نکته در ماه مبارک رمضان نیز صحت دارد. یک فرد برای اینکه سالم باشد، باید از تمام گروههای اصلی موادغذایی که شامل نان و غلات، شیر و فرآورده های شیری، گوشت وحبوبات و سبزیجات و میوه است، استفاده کند. در طول ماه مبارک رمضان سرعت متابولیسم در شخص روزه دار پایین می آید و چربی بدن و چربی رژیم غذایی به طور مؤثر مصرف می شوند. مصرف غذای دریافتی در ماه مبارک رمضان کمتر از روزهای عادی دیگر می باشد و همین امر منجر می شود که سلامتی شخص برقرار شود. دریافت میوه به خصوص بعد از غذا اکیداً توصیه می شود. رژیم غذایی متعادل کلسترول خون را بهبود می بخشد و اسید معده را کاهش می دهد و از بروز یبوست و سایر مشکلات گوارشی جلوگیری می کند و باعث می شود که فرد فعال بوده و زندگی سالمی داشته باشد.

به طور نمونه یک رژیم غذایی کلی در زیر آورده شده است.

افطار:
خرما ۳ عدد – آب میوه ۱ واحد ( یک دوم لیوان ) – سوپ سبزیجات به همراه مقداری رشته فرنگی ۱ لیوان

نیاز فوری بدن در هنگام افطار، بدست آوردن منبع انرژی آسان و قابل دسترس گلوکز برای هر سلول زنده ، بویژه مغز و سلول های عصبی می باشد. خرما و آب میوه منابع خوب قندی می باشند. مقدار خرما و آب میوه ارائه شده در بالا، برای رساندن سطح گلوکز خون از مقدار پایین به حد طبیعی کافی می باشد. سوپ و آب میوه به بر قراری تعادل آب و مواد معدنی بدن کمک می کنند. رژیم غذایی نامتعادل و دریافت بیش از اندازه شربت ها و شیرینی ها به همراه شکرافزودنی برای سلامتی مضر شناخته شده اند.

شام:
باید از تمام گروه های غذایی به شکل زیر استفاده شود:

گروه گوشت و حبوبات: جوجه، گوشت گاو، گوشت بره، گوشت بز، ماهی ۱ تا ۲ واحد ( هر واحد: ۱ تکه یا ۳۰ گرم گوشت ).

نخود سبز، نخودچی، عدس، و سایر حبوبات۱ واحد ( نصف لیوان ) .

گوشت و حبوبات منبع خوب پروتئین، مواد معدنی و ویتامین ها می باشند. علاوه بر اینها، حبوبات منبع خوبی برای فیبر رژیمی می باشند.

گروه نان و غلات: نان با آرد گندم کامل ۲واحد ( هر واحد: ۳۰ گرم ) یا برنج پخته ۱ لیوان یا ترکیبی از این دو. این گروه منبع خوبی برای تامین کربوهیدرات های پیچیده ( که منبع خوب انرژی و فیبر رژیمی هستند )، پروتئین و مواد معدنی می باشند.

گروه شیر: شیر یا ماست یا پنیر محلی ۱ لیوان.
افرادی که نمی توانند شیر را تحمل کنند باید از محصولات تخمیر شده ای مثل ماست استفاده کنند. شیر و فراورده های شیری منابع خوب پروتئین و کلسیم، که برای برقراری بافتهای بدن و فعالیت های فیزیولوژیکی ضروری می باشند، هستند.

گروه سبزیجات: سالاد مخلوط سبزیجات ( کاهو، هویج، جعفری، خیار،بروکلی ، گل کلم یا سایر سبزیجات در صورت تمایل ) ۱ لیوان .۲ قاشق روغن زیتون یا هر نوع چربی غیر اشباع و ۲ قاشق سرکه اضافه کنید. چربی های غیر اشباع، اسیدهای چرب ضروری و کتو اسید ها را برای بدن فراهم می کنند.
یک دوم لیوان سبزیجات پخته مانند کلم، اسفناج، بادمجان،. سبزیجات منبع خوب فیبر رژیمی، ویتامینA، کاروتن، لیکوپن و سایرفیتو کمیکال ها( آنتی اکسیدان )، می باشند. اینها در جلوگیری از سرطان، بیماریهای قلب و عروق و بسیاری از مشکلات دیگر مفید می باشند.

گروه میوه ها: ۱تا ۲ واحد از مرکبات یا سایر میوه ها. میوه ها را به عنوان آخرین ماده غذایی در شام یا بلافاصله بعد از شام مصرف کنید، زیرا میوه ها باعث تسهیل در گوارش شده و از بسیاری از مشکلات معد ی روده ای جلوگیری می کنند.

میوه ها و مخلوط آجیل ممکن است به عنوان میان وعده بعد از شام یا قبل از خواب مصرف شوند.

سحر:
وعده غذایی سبکی را در سحر مصرف نمائید. غلات بدست آمده از جو یا گندم کامل یا نان گندم کامل ۱ تا ۲ واحد به همراه ۱فنجان شیر. ۲ تا ۳ قاشق چایخوری از روغن زیتون یا هر چربی غیر اشباعpufa یاmufa به سالاد یا غلات اضافه نمائید. ۱ تا ۲ واحد میوه به عنوان آخرین ماده غذایی دریافت نمائید.

برای اهداف کاربردی و تخمین موادمغذی یک نمونه از رژیم غذایی با جزئیات آن، در زیر آورده شده است.

افطار:
۳ عدد خرما- یک دوم لیوان آب پرتقال- ۱ لیوان سوپ سبزیجات یا ۲ عدد بیسکوئیت سبوس دار.

شام:
۱ لیوان سالاد سبزیجات با دو قاشق چایخوری سرکه، ۶۰ گرم گوشت جوجه، یک دوم لیوان بامیه( پخته ). ۱۲۰ گرم نخودپخته، ۳ قاشق غذاخوری روغن که در تهیه غذا می تواند مصرف شود. ۲ کف دست نان گندم کامل، ۱ لیوان برنج پخته، سه چهارم لیوان ماست، ۱ عدد پرتقال، یک دوم لیوان انگور، ۳۰ گرم مخلوط آجیل بدون نمک.

* منظور از کف دست در واحد نان ، بدون محاسبه انگشتان دست می باشد.

سحر:
۲ کف دست نان گندم کامل، ۱ لیوان شیر، یک چهارم لیوان سالاد سبزیجات به اضافه ۲ قاشق چایخوری روغن ذرت و ۲ قاشق چایخوری سرکه، ۱ عدد سیب پوست کنده، ۲ قاشق چایخوری شکر به همراه قهوه یا چای.

مقدار انرژی و موادمغذی موجود در رژیم بالا به شرح زیر می باشد.

۲۱۳۶ کیلو کالری – انرژِی
۷۰ گرم – پروتئین
۲۸۶ گرم – کربوهیدرات
۸۷ گرم – چربی
۳۴ گرم – فیبر
۱۰۱۳ میلی گرم – کلسیم
۳۲۵۲ میلی گرم – سدیم
۲۹۶۳ میلی کرم – پتاسیم
۳/۱۳ میلی گرم – آهن
۱۰ میلی گرم – روی

در این رژیم ۳۵% انرژی موردنیاز از چربی تأمین می شود. وقتی که مقدار مواد مغذی موجود در این رژیم با مقدارRDA( مقدار توصیه شده در روز ) آنها مقایسه می شود، این رژیم غذایی برای بالغین ( به جز زنان باردار و شیرده ) پروتئین، کلسیم، سدیم ، پتاسیم و ویتامین های B12, B6, B3, B2, B1 , K , A، فولات و ویتامینC را به طور ۱۰۰% یا بیشتر از مقدارRDA فراهم می کند.

برای زنان باردار و شیرده استفاده از این رژیم به تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیاز آنها باشد و ممکن است نیاز به مکمل برخی موادمعدنی و ویتامین ها از قبیل آهن و ویتامینD و مصرف انرژی بیشتر از طریق نان یا برنج داشته باشند.

توصیه های دیگر :
۱- به مقدار کافی بین افطار تا وقت خواب آب بنوشید تا از کم آبی بدن جلوگیری شود.
۲- به مقدار کافی سبزیجات در هر وعده غذائی مصرف نمائید و میوه را در آخر وعده غذائی خود دریافت نمائید.
۳- از مصرف زیاد موادغذایی شیرین بپرهیزید.
۴- از مصرف غذاهای تند اجتناب نمائید.
۵- از مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند کوکا، قهوه، چای اجتناب نمائید. کافئین ادرارآور است. ۳ تا ۵ روز قبل از ماه مبارک رمضان به تدریج دریافت اینگونه نوشیدنی ها را کاهش دهید. کاهش ناگهانی کافئین موجب سردرد و عدم تعادل می شود.
۶- فراموش نکنید دندان های خود را بعد از افطار و قبل از خواب مسواک نمائید.

دریافت یک رژیم غذایی متعادل برای حفظ سلامتی و برخورداری از فوائد ماه مبارک رمضان، ضروری می باشد.

خرما؛ میوه ای مغذی و پر انرژی
خرما میوه بسیاری مغذی و کامل می باشد که می توانید به همراه چای یا آب جوش در افطار آن را میل کنید. این میوه دارای قند زیادی است. حدود۷۰ درصد آن را کربوهیدرات تشکیل می دهد که ۶۰ تا ۶۵ درصد آن قندهای گلوکز و فروکتوز و ۵/۲ درصد فیبر غذایی است. به همین دلیل برای افرادی که نمی توانند ساکاروز را تحمل کنند، مناسب است. گلوکز و فروکتوز از ساکاروز مشتق می شوند. این قندها به راحتی و فوراً توسط بدن جذب شده، بدون نیاز به هضم در بدن تولید انرژی کرده و یا ذخیره می شوند.

همچنین منبع مناسبی از املاح زیر است:

آهن- پتاسیم- منیزیم ( برای عمل ماهیچه های ارادی لازم است )- گوگرد- مس- کلسیم و فسفر ( برای ساخت عضله و بافت های عصبی لازم است ).

ویتامین های موجود در آن شامل: ویتامین های
B1،B2 ،A ، بیوتین ، اسید فولیک و ویتامینC است.

برای کسب اطلاعات لازم در مورد هر یک از این ویتامین ها روی آنها کلیک کنید.

۸/۱۳ درصد آن را آب و ۳درصد آن را پروتئین تشکیل می دهد.

بلافاصله بعد از خوردن یک کیلوگرم خرما، ۳۴۷۰ کالری انرژی در بدن تولید می شود. به همین دلیل مصرف خرما در افطار مناسب است، زیرا گرسنگی شما را فرو می نشاند..

این مقدار انرژی در مقایسه با سایر میوه ها بسیار بالاست. مقدار انرژی تولید شده در یک کیلو گرم از مواد غذایی زیر به شرح زیر است :

زرد آلو : ۵۲۰ کالری
پرتقال : ۴۸۰ کالری
برنج پخته : ۱۸۰۰ کالری
نان گندم : ۲۲۹۵ کالری
موز : ۹۷۰ کالری
گوشت بدون چربی : ۲۲۴۵ کالری

ولی همانطور که گفته شد یک کیلو خرما بیش از ۳۰۰۰ کالری انرژی تولید می کند.

خرما؛ میوه ای مغذی و پر انرژی برای افطار

۱۵ تا ۳۰ در صد آن را آب تشکیل می دهد . میوه خرما ۲ درصد پروتئین و کمتر از ۲ درصد چربی و املاح دارد. پروتئین و آب موجود در آن بسته به نوع خرما و مرحله رسیدن آن فرق می کند. سدیم کمی نیز دارد.

همچنین می توان گفت خرما به تنهایی یک منبع و معدن غنی است زیرا حاوی املاح معدنی فراوانی است.مقدار فسفر موجود در خرما به اندازه مجموع فسفر موجود در زردآلو، گلابی و انگور است.

حجم بالای منیزیوم موجود در خرما باعث کاهش انواع سرطان می شود.

به دلیل سدیم کم آن ( ۱میلی گرم در ۱۰۰گرم خرما )، برای افراد دچار فشار خون بالا که بایستی رژیم کم سدیم داشته باشند، مفید است. آهن موجود در آن ( ۳میلی گرم در ۱۰۰ گرم خرما ) یک سومRDA یا نیاز روزانه به آهن را برای مردان تامین می کند.

فیبر موجود در آن برای بهبود عملکرد سیستم گوارش و هضم و دفع مواد غذایی مفید است. مطالعات فراوان نشان می دهد برای بیشتر افراد رژیم پرفیبر بسیار بهتر و سالم تر از رژیم غذایی کم فیبر است.

اهمیت افطار با خرما
افطار با شیرینی های طبیعی بدون آنکه باعث انباشته شدن چربی بدن گردد برای مواد سفیده ای بدن رل حفاظتی را داشته ، نیرودهنده خوبی برای بدن است، خستگی را به تاخیر می اندازد و بسرعت وسهولت هضم و جذب می شود.
نبی گرامی اسلام( ص ) خرما و کشمش و … را انتخاب می فرمودند.

افطار با خرما یا کشمش شروع خام خوری است و باعث جلوگیری از زیاد شدن گلبول های سفید و ورم … می گردد.

افطار با این دو آسان است. تهیه آنها دشواری ندارد، فقیر وغنی هر دو امکاناتی دراین باره دارند!

میوه جات را باید تازه خورد خرما در فصل خود تازه است و در غیر فصلش نیز کهنگی بر آن اثری نمی گذارد. کشمش هرچه کهنه تر شود اسید الکل های موجود در آن به شیرینی تبدیل شده برای افطار بهتراست لذا افطار با این دو برای همیشه یکنوع تازه خوری است.

هر دو سرشار از ویتامین ها و بسیاری مواد معدنی لازم می باشند. درهر دو مواد معدنی که کاتالیزور محسو بند و برای عمل هضم و جذب کمک می نمایند موجود است.

با آمارگیری از نقاطی که در سال اهالی آن مقداری خرما می خورند و سرطان دیده نمی شود، خرما را بعضی یک عامل ضد سرطانی می دانند. خرما و کشمش قند خود را زود ببدن می رسانند زیرا گلوکز درآنها بوده و در بدن هم سازگارترین نوع قند محسوب می شود.

بدن مواد قندی را زودتر از چربی و پروتئین بمصرف متابولیسم می رساند وچربی نیز زودتر ازپروتئین می سوزد و لذا روزه دار از قند خرما و کشمش زودتر بهره مند خواهد شد (بین دونماز از قند طبیعی به نحو احسن برخوردار شده تا آنکه بمائده افطاری برسد).

چربی ها تنها غذای مولد مواد ستونی نیستند بلکه مواد نیز ستوژن می باشند حتی در نزد مرض قندی ها گوشت و مواد سفیده ای استون را بالا می برند در صورتی که نشاسته ای ها (که خرما را می توان از آنها حساب کرد) از تولید این مواد جلوگیری می نمایند ولذا خرما یک نوع فریاد رسی برای بدنی است که حتی تصور شود استون در آن ایجاد شده است.

تا کنون عقیده داشتند که مواد سلولزی جذب بدن نمی شوند اما امروز می گویند درمحیط روده ها باکتری هایی یافت می شود که سلولزها را هم حل می کند لذا مقداری از مواد سلولز بوسیله روده ها جذب می شود و قسمت دیگر که قابل جذب نیست دو فایده دارد : یکی که مدفوع را از حالت مایعی در می آورد و با حجم خود روده ها را پاک می کند، دیگر آنکه مقدار زیادی ازسموم روده ها را جذب و با خود به خارج دفع می کند.

برای هضم و جذب مواد قندی باید ویتامین ث در محیط باشد تا گلولز در معیت ویتامین ث آنجا که فسفر نیز وجود دارد از جدار روده ها عبور نموده به جریان خون وارد شده …رسیده آنچه لازم است (درحدود یک گرم در لیتر خون) به خون داده شده و بقیه در کبد ذخیره گردد.

دستگیری ویتامین ث از مواد قندی در محیط فسفردار بوسیله ترشحات غده هیپوفیزی نظارت و کنترل و تنظیم می گردد.

آیا کدام افطاری خواهید یافت که علاوه برداشتن – قند وویتامین ث – فسفر بتواند چون خرما به سرعت سه عنصر موجود در خود را برای تقویت روزه دار به هضم و جذب مقصود بدن رسانده، به علاوه وجود ویتامین هایD2,C,B2,B1,A و بعضی از عناصر فلزی بویژه وجود فولیکولین در آن از ضعف های گوناگون جلوگیری به عمل بیاورد ( فولیکولین ماده مخصوص زنانگی است که در ترشحات مردان نیز به مقدار ناچیزی یافت می شود) و وجود آهن که خود موجبات ترمیم دیگری را فراهم می سازد.

مواد آلبومینی ” سفیده مانندی ” به اندازه ای برای بدن ضرورت دارد که رشد و نمو و نگهداری بدن تامین گردد و این مقدار آلبومین حداقل لازم است و یکی از آنها بستگی به مواد غذایی دیگری دارد که انسان با آن خواهد خورد چنانچه هیدرات دو کربن این حداقل را پائین و چربی ها را بالا می برد و در نتیجه خرمای سرشار از هیدرات دو کربن سبب می شود اگر مواد بیاض البیضی خورده شود بدن بهتر از آن استفاده نماید.

می دانیم که چربی ها مولد اساسی و مهم اجسام ستونی هستند و این اجسام که سمیت دارند فقط در برابر هیدرات دو کربن می سوزند و تبدیل به آب و اسید کربونیک می شوند.
لذا همین دو سه دانه خرمای وسط دو نماز تا فاصله افطار کامل بعدی شاید بتواند سمیت اجسام ستونی را اگر بوجود آمده بر طرف سازد.

اسیدهای موجود در خرما (و سایر میوه جات) با فلزات ترکیب نشده که تشکیل املاح بدهند و اثرات خاص و مفیدی دارند از جمله اگر اجسام ستونی در خون بالا رود خوردن آن میوه جات به خصوص آنها که اسید سیتریک دارند نافع است. بعلاوه پنج درصد میوه جات را سلولز تشکیل می دهد و به همین علت طبیعی ترین و بهترین ملین ها بوده و جلوگیری از ابتلاء بیماری تمدن ( یبوست) می نماید.

یک کار دیگر خرما اینست که اگر موقع افطار غذایی پخته خورده شود چون تمام فرمان های در آن با حرارت ۶۰ درجه از بین رفته خرما مقداری فرمان مشابه دیاستازهای مترشحه بدن را به همراه آورده حل و هضم را آسان تر می سازد.

چرا نباید با قند مصنوعی افطار کرد ؟
با قند مصنوعی نباید افطار کرد،به دلیل آنکه این گونه شیرینی هابا داروهای شیمیایی سفید می شوند و زیان آنها بسیار واضح است .

قند وشکر در همه خانه ها ی جهان مصرف می شود – هیچ طبیبی بیمار خودرا از خوردن شکر و قند منع نمی کند .

نشاسته که در نان و سیب زمینی و سبزیجات وجود دارد جزو گلوسیدها بوده و سپس از خوردن ابتدا به دکسترین Dexterrineو سپس به گلوکز تبدیل شده بمصرف بدن می رسد .

قند و شکری که از شیره چغندر درست می شود مانند قند طبیعی که در میوه جات بافت می شود نیست زیرا مواد معدنی مفید آن در قسمت کارخانه از بین می رود ( ترکیب با مواد دیگر و حرارتهای شدید و …)

قند واقعی در میوه جات می باشد زیرا بهمراه آنها مواد دیگری که جذب قند میوه لازم است موجودیت دارد .

قند و شکر معمولی مواد لازم را بهمراه ندارد و چون به کودک داده شود از مواد معدنی ذخیره شده بدن کودک بر میدارد مثلا از کلسیم بدنش استفاده می نماید و بهمین جهت است که دندان کودکانی که زیاد شیرینی میخورند زود خراب می شود .

دکتر کارتن می گوید طبیعت قند و شکر را در میوه جات در اختیار بشر گذاشت زیرا بشر به آن احتیاج داشت و تهیه قند و شکر معمولی کاری است بر خلاف طبیعت .

جمعی از دانشمندان یک عده را که نسبت به قند صنعتی حساسیت داشتند و با خوردن ۱۵۰ گرم قند در ادرا شان قند پیدا میشد روزی ۱۵۰ گرم قند طبیعی بصورت میوه و عسل دادند و مشاهده کردند که پس از چندی قند ادارشان بکلی برطرف شده است .

در یک تحقیق معلوم گردیدکبد انسان از اسید استیک کلسترول می سازد و مستقیماً آنرا تحویل خون می دهد.

اسید استیک تقریبا ً در همه خوراکهای بشری کم و بیش وجود دارد و انسان هرچه کمتر غذا بخورد طبعاً میزان کلسترول خونش کم تر است و این قند و شکر تصفیه شده است که از هم اسید استیک ایجاد می کند و بطور غیر مستقیم کلسترول در جدار رگها رسوب می نمایند . پس اگر به عنوان ثواب و افطاری ، قند و شکر به معده خالی مسلمانان رسانیده شود ، گام موثری در راه پیشرفت آنها بسوی بیماریهای عروق و قلب برداشته شده است. !!
افطاربا شیرینی طبیعی
پس برای افطاری چه خوراکی انتخاب کنیم که مورد تائید دین و دانش باشد ؟

چرا حضرت صادق (ع ) فرمود : المومنون حلویون ، مومن شیرین پسند است؟

با توجه به اینکه در آن زمان قند و شکر مصنوعی وجود داشته و از قند میوه جات به ویژه خرما و کشمش استفاده می شد و چنانچه بزودی خواهید دید اسلام با پر خوری سخت مخالف است دیگر جای هیچ ایراد و اشکالی باقی نمی ماند حتی گفته نخواهد شد ازقند میوه جات کلسترول به قدر کافی ساخته می شود زیرا کم خوری و با اعتدال خوری اسلامی اجازه رسوب کلسترول را نخواهد داد .

در اینجا با ذکر فقط دو سه روایت نشان خواهیم داد :

در اسلام فرمول کلی این است که افطار با شیرینی به عمل آید و نبی گرامی به ترتیب خرما – کشمش-و… را انتخاب می فرمودند و تقریبا ًاصرار در خرما بعنوان افطار در اخبار مشاهده می گردد.

“عن رسول الله (ص) انه کان اذا قدم الیه الطعام و فیه التمر بدء بالتمرو و کان یفطر علی التمر زمن التمر و علی الرطب فی زمن الرطب”

“و قال صلی الله علیه وآله و سلم افضل ما یبد الصائم به الزبیب اوالتمرا وشی حلو”

قال (ص) من وجد التمر فلیفطر و من لم یجد فلیفطر علی المائده .

مطالب زیر از سه قسمت فوق نتیجه و معلوم می گردد:

۱- در هر صورت افطار به شیرینی توصیه شده است .

۲- نبی گرامی علاوه بر اینکه خرما را در ابتدای افطار انتخاب می فرمودند هر وقت بطعام دیگری می نشستند ابتدا بخوردن خرما مینمودند .

۳- اگر شیرینی وجود نداشت افطار بمائده جایز است .

۴- نامبردن از دو میوه ( خرما- کشمش ) و اثر تقریباً یکنواخت هر دو بر بدن بما اجازه می دهد نسبت به هریک آز آنها بچشم تساوی بنگریم ولی به هر صورت خرما را ترجیح دهیم زیرا در قرآن مجید به کرات از او یاد شده و چنانچه ملاحظه فرمودید نبی گرامی آنرا برای افطار بر بقیه ترجیح می دادند.

با آنکه انتخاب شیرینی برای افطار قصد و مقصود اولیه اسلامی تصور می شود ولی مزایا و خصوصیات خرما برای افطار در ردیف نخست قرار دارد ( آزمایشهای مختلفی درباره تاثیر قند خرما نموده اند یکی از آنهاست موشهائی را که فقط با قند تغذیه نموده و در نتیجه به بیماریهای فقدان ویتامین ( آویتامینوز) و عوارض آن مبتلا شده بودند به آنها خرما دادند و عوارض بکلی رفع شد ).

در قرآن قند خرما و کشمش ، رزق حسن و سکر نامیده شده و از این لحاظ که علاوه بر رزق حلال و طیب ، رزق حسنی هم بطور خصوصی در قرآن هست آز آنها تعریف گردیده است ” و من ثمرات النخیل و الاعناب تتخذون منه سکرا و رزقا حسنا “( سوره النحل) همچنین در تعریف آنها از پیشوایان دین مطالب دیگری نیز در کتابها دیده می شود که در جای خود گفته خواهد شد و مهمتر از همه ذکر این مطلب است : شاید موجب تعجب باشد با آنکه همه جا انتخاب میوه تازه سفارش شده است برای افطار و حتی در مواردی صبحانه با مویز توصیه شده است ولی باید متوجه بود همانطور که گفتیم چون نظر اصلی به قند و شیرینی موجود در خرما و انگور می باشد و خرما همیشه تازه است و مواد معدنی و مغذی برای جذب بهتر بهمراه دارد و انگور برعکس سایر میوه جات هرچه بماند و اسید الکل های موجود در آن به قند مبدل گردیده شیرین تر می شود لذا توصیه در باره خوردن ایندو ( خرما و انگور ) مشحون از اعجاز است .

با چنین توصیه از قند کشمش و خرما که مزیت قندی آنها را بر قند موجود در دیگر میوه جات مسلم است ، ما را با ین نکته متوجه می سازد که برای خرما و انگور مزایای دیگری است که انتخابش برای افطار ارجح و یکی از مزیت های آن سر شار از قند از همان روزهای اول تا زمانهای متمادی بعد می باشد که تقریباً همیشه پرو یکسان است .

چنانچه میدانیم مایعات بدن ما قلیایی است ( نسبت قلیائیت بدن به اسید ۸۰به ۲۰ می باشد )و اگراسیدی هم وارد بدن شود مازاد آن بوسیله املاح قلیائی که در بعضی غذاها ست خنثی می گردد ( این املاح قلیائی پتاسیم است و سدیم و کلسیم و منیزیم )تنها عضوی که می تواند اسید را تحمل کند معده است و سایر اعضاء طاقت تحمل اسیدها را ندارند و لذا برای خنثی کردن آن فعالیت بدن آغاز می شود بدین ترتیب باید کوشید در انتخاب غذا دقت نمود و غذاهایی که ایجاد اسید می کنند متعادل مصرف شود تا ذخیره قلیائی بدن هم متناسب مصرف گردد و اینک خرما یا کشمش یا …خام خوری قبل از غذا بوده و تا حدی این قسمت را جبران می نماید .

اثر روزه بر چربی های خون
مقایسهُ اثرات روزه ماه مبارک رمضان باالگوی غذایی کم چرب و نسبتا” کم کالری برلیپیدهای پلاسمائی افراد هیپرلیپیدمیک ( چربی خون بالا )

درماه مبارک رمضان مسلمانان رژیم غذائی خود را از سه وعده صرف غذا (صبح، ظهر و شب ) به دو وعده (قبل از صبح وابتدای شب) تغییر می دهند.

برای بررسی تاثیرالگوی غذائی ماه مبارک رمضان (دو وعده) برروی پارامترهای بدن سنجی و مقادیر چربی های خون وارزیابی تاثیرات فوق تا یکماه بعد از رمضان، تعداد ۳۸ مرد دچار چربی خون بالا (هیپرلیپیدمیک) از افراد مختلف جامعه انتخاب شدند که از این تعداد ۲۸ نفر در گروه روزه دار و ۱۰ نفر دیگر در گروه غیر روزه دار قرار داشتند. به این افراد در مورد رعایت الگوی غذایی کم چرب و نسبتا” کم کالری آموزش داده شد. این بررسی ۲۰ روز قبل از رمضان شروع و تا یکماه بعد ازرمضان ادامه یافت. در ماه مبارک رمضان گروه روزه دار در طول شبانه روز از دو وعده غذا و گروه کنترل یا غیر روزه دار از سه وعده غذا استفاده می کردند . جهت ارزیابی های تغذیه ای و کنترل رعایت الگوی غذائی فوق از افراد تحت مطالعه ۱۲ بار یاد آمد ۲۴ ساعته خوراک در طول انجام طرح بعمل آمد. اندازه گیری های بدن سنجی و آزمایش های خونی شامل اندازه گیری مقادیر کلسترول -LDL ، کلسترول -HDL ، کلسترول تام و تری گلیسرید در چهار نوبت ( ۲۰ روز قبل از ماه رمضان ، اول ، آخر و یکماه بعد از رمضان) انجام گردید. هدف از این مطالعه مقایسه بین اثرات روزه ماه مبارک رمضان و الگوی غذایی کم چرب و نسبتا” کم کالری بر چربی های پلاسمایی افراد هیپرلیپیدمیک بود.

بررسی نتایج حاصل نشان داد که گروه روزه دار در طی ماه رمضان کاهش معنی داری در میزان انرژی و مواد مغذی دریافتی خود داشتند، ولی در گروه کنترل ( غیر روزه دار) تغییری در مقادیر فوق در طی بررسی مشاهده نگردید. همچنین در گروه روزه دار در پایان ماه رمضان مقادیر وزن، نمایه توده بدن ، کلسترول –LDL ، کلسترول تام و تری گلیسرید کاهش یافته بود، ولی مقدار کلسترول-HDL افزایش مختصری نشان داده بود و این تغییرات تا یکماه بعد از رمضان نیز ادامه داشت. در گروه غیر روزه دار تغییر معنی داری در مقادیر مذکور مشاهده نگردید.

بنابراین به نظر می رسد رعایت الگوی غذایی مناسب، همراه با کاهش انرژی دریافتی در ماه مبارک رمضان تاثیر معنی داری در کاهش مقادیر چربی خون و پارامترهای بدن سنجی در افراد هیپرلیپیدمیک می تواند داشته باشد.

نقش روزه در مبارزه با چاقی
برنامه معین و مشخص سالیانه ای که اسلام تحت عنوان « روزه و روزه داری » برای پیروان خود جزء اهم وظایف و افضل فرایض قرار داده است، بر خلاف آنچه که ظاهربینان از قضاوت های عامیانه خود، یک عبارت صوری و یک رژیم ساده و عادی نتیجه می گیرند، برنامه ای است کاملاً منظم و اصولی که از جهات مختلف برای تأمین سلامتی بشر مفید و ضروری است.

روزه داری با آن اصول و روشی که در اسلام مطرح شده و به موازات سایر تعالیم اسلامی به معرض اجرا گذارده می شود، نه تنها از نظر تأمین سلامت جسمی حائز اهمیت است، بلکه از نظر تأمین سلامت روحی نیز قابل توجه بوده و در حقیقت برنامه روزه داری عبارتست از اجرای یک برنامه بهداشتی کامل از نظر بهداشت روانی و جسمی و بدینوسیله است که امنیت فردی و اجتماعی خصوصاً اگر به موازات سایر تعالیم عالیه اسلامی اجرا شود، به معنی کاملی تأمین خواهد گردید.

مبارزه با چاقی در اسلام
در اسلام دو روش خاص برای مبارزه با چاقی وجود دارد که باصطلاح پزشکی یکی پیش گیری و دیگری درمانی است:

۱- در پیشگیری از ازیاد چربی، روش اسلام یک مبارزه روزانه است که نه تنها روزی یک بار بلکه روزی دو سه بار انجام می شود؛ یعنی در هر وعده غذا یک بار میبایست مورد توجه پیروان این مکتب قرار گیرد و آن عبارتست از اینکه” مستحب است انسان نیمه سیر از سر سفره بلند شود” یعنی همانطوری که محافل پزشکی غرب امروزه پس از طی مراحل مختلف علمی و تجربی و پس از تحمل خسارت سنگین ناشی از مرگ و میرها و بیماریهای مختلفی مثل تصلب شرائین و ازدیاد کلسترول خون و چاقی و غیره به این نتیجه رسیده اند که تنها راه مبارزه با چاقی عبارتست ازکم خواری.

دستور دیگر اسلام از نظر پیشگیری عبارت است از” منع افراط در هر چیزی اعم از خواب و خوراک و غیره”.

همچنین در ردیف مکروهات و مستحبات آداب غذا خوردن در اسلام دستوراتی است که از لحاظ مبارزه با چاقی و بیماریهای وابسته اش حائزاهمیت بوده و کاملاً بر اصول علمی و موازین فطرت و طبیعت منطبق است که موارد چندی را ذیلاً اشاره می نمائیم:

از مستحبات آداب غذا خورن در اسلام یکی عبارتست از: ” خوردن غذا بعد ازغالب شدن گرسنگی” یعنی مستحب است تا انسان گرسنه نشده است ، لب به غذا نگشاید.

اصولا میل و هوس بیش از عقل و منطق در تغذیه اعمال نفوذ می کند و لذا مراعات اصل اینکه عارضه گرسنگی، احتیاج طبیعی بدن را به غذا را اعلام کند نه میل و هوس به غذا، خود راه هر گونه افطار و تفریط را بسته و از ظهور هر نوع اختلالی جلوگیری می نماید، و به علاوه میزان غذای روزانه همواره متغیر بوده و بر حسب نوع کار و فعالیت، درجه حرارت محیط زندگی، حدود سن، حالات سلامتی و بیماری، اختلالات درونی و غیره فرق می کند که احساس گرسنگی سهل ترین و طبیعی ترین وسیله تشخیص احتیاجات بدن است. البته در دستور فوق غرض از گرسنگی و غلبه آن عبارتست از گرسنگی طبیعی و اشتهای حقیقی نه اشتهای کاذب حاصله از میل و هوس.

۲- روش دوم مبارزه اسلام با چاقی، یک مبارزه سالیانه تحت عنوان برنامه ” روزه داری ” است تا اگر انسان در عرض سال به علت طمع یا غفلت یا به هرعلتی از شکم پرستی و پرخوری خودداری نکند و ذخائر بدنی خود را انباشته کند، هنوز فرصت آن را دارد که سالی یک بار چربیهای ذخیره را در طول مدت یکماه روزه داری تدریجاً ، بدون کمترین عوارض و عواقب وخیمی هضم کرده و بار بدن را سبکتر کند، قبل از اینکه سالها چربی به دور اعضای بدن جمع شده و سال به سال کهنه و سفت و سخت شود.

نکته مهم و حساسی که در اینجا نباید فراموش کرد اینست که علی رغم تصورات ظاهر بینان اساساً برنامه روزه داری در اسلام انتخاب رژیم برای لاغری نیست یعنی روزه داری از نظر اسلام بمنظور طرح برنامه هائی برای لاغر شدن نیست، بلکه هدف اصلی و حقیقی اسلام از روزه داری طرح یک برنامه عالی تر است که برخورداری از اثرات مثبت روزه برای لاغر شدن، یک فایده ضمنی از این فریضه است و برای اینکه بدانیم حذف چربی اضافی و مبارزه با چاقی، هنوز هدف اصلی روزه داری در اسلام نیست، کافی است یادآوری کنیم که صحت عمل در روزه داری تابع شرایط چندی است که پرهیز از خوردن یکی از آنها است، مثلا” نیت” قبل از اقدام به روزه گرفتن برای صحت روزه یک شرط اصلی است که بدون آن ، حتی اگر روزه داری از تمام جهات دیگر هم صحیح و مقبول باشد ، روزه باطل است.

اگر فرض کنیم دستورات محافل بهداشتی جهان در مورد مبارزه با چاقی کاملاً اصولی بوده و در این مورد مفید و موثر هم باشند، ولی تعلیم آنها به افکارعمومی و اجرای آن تعالیم خالی از اشکال نیست زیرا تنها تعلیم دستورات، برای اجرای آنها کافی نیست، یعنی حتی اگر برای مبارزه با چاقی و عوارض ناشی از آن، روش صحیح و اصولی هم پیدا شود، اما باید دید اجرا کننده کیست؟ و چگونه افراد از عهده امیال و هوسهای خود می توانند برآیند؟ و آیا واقعاً آنطور که می دانند، عمل می کنند؟ مگر تنها دانستن یک چیز برای اجرای آن کافی است؟

مگر خود اطباء اروپا و امریکا مضرات سیگار یا مشروبات الکی را نمی دانند؟ یا بیمارانی که با راهنمایی اطباء دلسوز باید از انجام بعضی کارها پرهیز کنند، چنین می کنند؟ پس علم به تنهائی برای اجتناب از ارتکاب کار کافی نیست و بیشتر افراد حتی با داشتن علم و اطلاع، در اثر غفلت وسهل انگاری های غیرقابل اجتناب، دائماً به خطا مرتکب می شوند.

اسلام در روزه داری ،موضوع هضم چربی زاید را هدف اصلی قرار نداده است. همچنین حتی اگر اجرا کنندگان این حکم آسمانی افرادی بیسواد و عامی بوده و از ساختمان شیمیایی چربی ها و از فرمول سوخت و ساز آنها بیخبر باشند، ولی دراجرای این دستور، به اتکاء ایمان راسخ خود همواره موفق می باشند.

ناگفته نماند که هنوز مسلمانان به علت غفلت و سهل انگاری ، اجرای مستحبات و اجتناب از مکروهات مانند مسئله ” نیمه سیر برخاستن از سر سفره” را فراموش کرده و یا به طور غلط ، به خاطر دوری از لذتهای مضر و نا مشروع، در خوردن غذاهای حلال و مشروع افراط می کنند، ولی با این همه آمار مبتلایان به امراض ناشی از چاقی، در بین مسلمانان به مراتب کمتر از ملل غرب است.

روزه گرفتن عوارض بیماری ام. اس را کاهش می دهد
تحقیقات یک گروه از پژوهشگران ایتالیایی نشان داده است که روزه گرفتن عوارض بیماری ام. اس یا MS* را کاهش می دهد.
بررسی موش های مبتلا به نوعی بیماری نظیر بیماری MS نشان داد که گرسنه نگه داشتن آنها برای مدت ۴۸ ساعت، مقدار آسیب های مغزی را کاهش می دهد و این حیوانات می توانند به نحو بهتری تعادل خود را هنگام راه رفتن حفظ کنند. همچنین از شدت عوارضی نظیر فلج شدن یا ضعف عمومی در آنها کاسته می شود.
بر اساس نظریه های موجود، بیماری MS زمانی بروز می کند که عوامل دفاعی سیستم ایمنی بدن به بافت های مغز و نخاع شخص حمله ور می شوند و باعث از بین رفتن آنها شوند. این بیماری به طور معمول در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی دیده می شود.

سلول های سیستم ایمنی با حمله به سلول های عصبی و نابود کردن سد دفاعی آنها، انجام فعالیت هایی مثل راه رفتن را برای شخص دشوار می سازند. همچنین عوارضی نظیر خستگی، لرزش و فلج را باعث می شوند.

تحقیقات جدید، توجه دانشمندان را به هورمون لپتین ** که در کاهش اشتها نقش دارد، جلب کرده است. این هورمون می تواند نحوه فعالیت سیستم ایمنی را تغییر دهد.

محققان ایتالیایی در بررسی خود مشاهده کردند که قبل از بروز بیماری در موش ها، میزان هورمون لپتین در بدن آنها به دو برابر افزایش یافت، اما در موش هایی که ۴۸ ساعت گرسنگی کشیده بودند ( که معادل ۷ تا ۱۰ روز روزه گرفتن در انسان است ) مقدار هورمون لپتین کاهش یافت.

پی نوشت :
* MULTIPLE SCLEROSIS : M.S بیماری سیستم عصبی که با تحلیل تدریجی اعصاب همراه است.
** LEPTIN : لپتین پروتئینی که توسط سلول های چربی در بدن تولید می شود و در پلاسما وجود دارد.

روزه داری برای بیماران دیابتی چاق بسیار مفید است
کتر محمدحسن خزایی فوق تخصص غدد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در مورد تاثیر روزه بر بیماری های غدد گفت: روزه داری برای سلامتی برخی از افراد مفید و برای بعضی دیگر مضر است.

وی با بیان اینکه دیابت یکی از شایع ترین بیماری های غدد است، خاطرنشان کرد: این بیماری به طور کلی به دو نوع تقسیم می شود. در نوع اول دیابت که بیماران تحت درمان با انسولین هستند، به هیچ وجه نباید روزه بگیرند و در بیماران دیابت نوع دو که مشکل اساسی آنها چاقی است، روزه گرفتن آنها بستگی به وضعیت بیماری این افراد دارد.

وی افزود: در بیماران دیابتی، یکسری عوارض از جمله عوارض عصبی، چشمی، قلبی و کلیوی وجود دارد که در صورت مشاهده ی هر کدام از این عوارض در این بیماران توصیه می شود که روزه نگیرند.

وی همچنین ادامه داد که: در بیماران دیابتی نوع دو که بدون عارضه هستند، روزه داری به شرط رعایت یکسری از مسائل توصیه می شود؛ یکی از اهداف روزه حذف یک وعده غذایی است، که این مساله برای بیماران دیابتی چاق بسیار مفید و در نهایت باعث کاهش وزن آنها خواهد شد، اما متاسفانه افراد با خوردن مقدار زیادی غذا در هنگام افطار و سحر آن را جبران می کنند که این مساله بسیار خطرناک است.

دکتر خزایی در مورد سایر بیماری های غدد اظهارداشت: در بیماری های غده پاراتیروئید که باعث سنگ کلیه می شود، در زنان باردار و دیابتی نیز روزه داری ممنوع است و همچنین در بیماری های تیروئیدی در زمان های پرکاری یا کم کاری غده روزه داری توصیه نمی شود، اما در صورت کنترل و مهار بیماری روزه داری بدون اشکال است.

دکتر خزایی مصرف مواد فیبردار مانند سبزیجات و میوه ها را برای افراد دیابتی بسیار مفید دانست و آنها را از خوردن نمک، چربی های حیوانی و مواد شیرین منع کرد.

وی مصرف روغن های مایع نباتی و روغن زیتون را به این بیماران توصیه کرد.