برچسب: روزه داری

خوردن غذاهای پرکالری و چرب در ماه مبارک رمضان برای تحمل گرسنگی سبب تشنگی زیاد و سندروم دامپینگ می شود.

در روزهای بلند و البته گرم تابستان، داشتن برنامه غذایی صحیح برای روزه داران اهمیتی ویژه دارد چراکه روزه داران می توانند با رعایت اصول تغذیه سالم درطول یک ماه عبادت از سلامت جسمی نیز برخوردار باشند.

دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران در گفت وگویی درباره اصول تغذیه سالم در ماه رمضان به سندروم دامپینگ اشاره کرد و افزود: در سندروم دامپینگ به دنبال ورود مقادیر زیاد کالری، قند خون به سرعت بالا رفته و به دنبال آن بدن برای مقابله با این اتفاق انسولین بیشتری را ترشح می کند که این واکنش موجب افت سریع قندخون و بروز علایمی مانند بی حالی،خواب آلودگی و تشدید گرسنگی می شود.

این اتفاقی برای کسانی که غذاهای پرچرب را به عنوان وعده سحری خود انتخاب می کنند در طی ساعات میانی روز رخ می دهد.
نیاز غذایی بدن انسان برای ادامه حیات و سلامت باید با توجه به سن، جنس، وضعیت تن سنجی، میزان فعالیت بدنی و شرایط خاص هر فرد از نظر بیماری های مبتلا تامین شود.

این متخصص تغذیه به وعده سحری به عنوان مهمترین وعده اصلی غذایی ماه رمضان اشاره کرد و افزود:وعده سحری را نباید حذف کرد و به عنوان وعده غذایی ناهار باید لحاظ شود.
بهتر است مصرف سبزیجات،کاهو، سالاد و میوه ها در این وعده گنجاند شود، زیرا میوه و سبزی می تواند در روزهای طولانی و گرم تابستان در کاهش تشنگی بسیار موثر باشد.

هاشمی با بیان اینکه بسیاری از افراد فکر می کنند استفاده از غذاهای پرکالری و چرب می تواند به تحمل آنها در مقابل گرسنگی روزه داری کمک کند، گفت:مصرف غذاهای پرچرب، شیرین و سرخ کرده باعث تشنگی زیاد در طول روز می شود.

وی درباره وعده افطاری نیز گفت :نان و پنیر یا سوپ سبک به همراه یک نوشیدنی گرم یا ولرم با خرما بهترین گزینه برای وعده افطار است.
به گفته وی نوشیدن زیاد آب یا مصرف مواد قندی ساده مانند زولبیا و بامیه در وعده افطار سبب بروز سوء هاضمه و سندروم دامپینگ می شود.

هاشمی با اشاره به رعایت فاصله زمانی ۲ ساعت بین افطار و شام،گفت:پرخوری در وعده شام باعث مشکلات گوارشی و همچنین افزایش وزن پس از ماه رمضان می شود.

متخصص تغذیه به لزوم تامین آب و ویتامین ها مورد نیاز بدن در طول ماه مبارک رمضان تاکید کرد و ادامه داد: مصرف میوه پس از شام تا وعده سحر می تواند نیازهای تغذیه ای و ویتامین های مورد نیاز بدن را تامین کند.

وی توصیه کرد:نوشیدن مقدار زیاد آب در وعده سحر به رفع تشنگی در طی روز کمکی نمی کند و می تواند مشکلات گوارشی برای افراد ایجاد کند.

مشکلاتی که اکثر روزه ‌داران در ماه مبارک رمضان با آن مواجه می‌ شوند، بوی ناخوشایند دهان است که گاهی علاوه بر خود فرد، ممکن است اطرافیان او را نیز آزار دهد. البته این مشکل برای بعضی ‌ها فقط به ماه رمضان منتهی نمی‌ شود؛ یعنی در برخی افراد، بوی ناخوشایند دهان‌ در ماه‌ های دیگر سال نیز وجود دارد. برای‌ آشنایی با راه‌ های رفع بوی دهان از طریق تغذیه‌، پای صحبت متخصصان تغذیه و رژیم‌ درمانی نشسته ‌ایم.
 مصرف غذاهای خشک را محدود کنید
دکتر سید رضا راست ‌منش، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، معتقد است که بوی بد دهان علل مختلفی دارد. بیماری‌ های گوارشی نظیر زخم ‌های معده که علت عمده ی آن هلیکوباکترپیلوری است می‌تواند سبب خروج بوی نامطبوع از دهان شود. در این حالت، این بو با تجویز داروهای خاصی از سوی پزشک کنترل می ‌شود. گاهی بوی بد دهان به دلیل زیاده ‌روی در مصرف غذاها است، آن هم غذاهایی که ترکیبات ناهمگونی با هم دارند. یکی دیگر از علل بوی بد دهان عدم استفاده از مسواک و نخ دندان است.
بویی که در ماه مبارک رمضان از دهان خارج می ‌شود، به دلیل نخوردن غذا است. هنگام نخوردن غذا، بدن برای تولید انرژی به ذخایر چربی روی می آورد و طی سوختن چربی ها در کبد، کتون ها تولید می‌ شوند که باعث ایجاد این بو می شوند. در روزهای اول ماه مبارک رمضان، به‌ دلیل این که کبد آمادگی کافی را برای سوزاندن مقدار زیادی چربی ندارد، این بو بیشتر است، اما به تدریج که توانایی کبد برای این کار بیشتر می ‌شود، مقدار کتون تولید شده کم می شود.
آنچه باید به آن توجه داشت، این است که این بو طبیعی است و نیاز به راه و روش‌ خاصی برای درمان ندارد. فقط می ‌توان با انجام کارهایی که در ذیل به آن اشاره می‌ شود از میزان آن کم کرد:
کسانی که غیر از ماه مبارک رمضان، در ایام دیگر سال هم در روزه می گیرند، کمتر دچار بوی بد دهان می‌ شوند، چون کبد آن ها آماده ‌تر است تا چربی‌ های اضافه را بسوزاند.
می ‌توان با مصرف غذاهای خنک، نعناع یا برخی سبزیجات خشک دیگر این بو را به طور موقتی از بین برد.
در افرادی که بعد از خوردن سحری مسواک نمی ‌زنند، به دلیل باقی ماندن غذاها در لا به‌ لای دندان‌ ها و در حفرات دهان این بو بیشتر و نامطبوع‌ تر است.
در طی روزهای معمولی به دلیل نوشیدن مایعات، آب و چای، بزاق دهان پیوسته تازه می شود و این بو کمتر است، اما در روزه‌ داری به دلیل این که امکان تازه شدن آب دهان کمتر است، باقی ماندن غذاها در بین دندان ها همراه با تولید کتون ها، بوی بد بیشتری را ایجاد می‌ کند.
 علت اصلی، چربی‌ ها هستند
دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، می‌ گوید: “در حالت روزه‌ داری و گرسنگی طولانی مدت، بعد از گذشت چند ساعت که ذخایر قندی بدن تمام می ‌شود، بدن برای تولید انرژی به چربی ها روی می ‌آورد. در اثر سوزاندن چربی ها، موادی به نام کتون در بدن ساخته می ‌شوند که بوی آنها از راه تنفس خارج می‌ شود. البته این موضوع در همه ی افراد، یکسان اتفاق نمی ‌افتد و در بعضی ها بیشتر و در برخی دیگر کمتر است.”
بوی بد دهان در ماه رمضان، عمدتا به دلیل تولید ترکیبات کتونی است و ربطی به نوع ماده ی غذایی مصرفی در افطار و سحر ندارد. دکتر کیمیاگر می ‌گوید: “خوردن چربی ‌ها و گوشت‌ ها تاثیر چندانی در این امر ندارند. البته اگر میزان مواد قندی خورده شده بیشتر باشد، این بو کمتر خواهد بود. در کل، ماهیت روزه این‌طور است که بدن باید چربی ‌های اضافه را بسوزاند و یکی از مزایای روزه گرفتن هم همین است. پس نباید زیاد نگران بود، زیرا با گذشت زمان این بوی ناخوشایند، کمتر می ‌شود. نکته ی قابل توجه آن است که این بو در افراد چاق کمتر و در خانم ‌ها و بچه‌ ها بیشتر است. همچنین در افرادی که بدون سحری روزه می ‌گیرند نیز زیاد است.”
 پس برای از بین بردن بوی بد دهان به خاطر بسپارید که :
در وعده ی سحری، طوری برنامه‌ ریزی کنید که فرصت کافی برای مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را داشته باشید.
از مصرف غذاهای خیلی داغ، تند، ترش و اسیدی خودداری کرده و یا حتی‌ المقدور کمتر مصرف کنید، زیرا با مصرف این نوع غذاها پُرزهای چشایی دهان دچار ساییدگی می ‌شوند و این کار به خشک شدن آب دهان کمک می کند و سبب بوی بیشتر دهان می‌ گردد. پس خوردن چای داغ یا آب ‌لیمو باید کم و یا به ‌طور کلی حذف شود.
ماه رمضان، زمان خوبی برای تمرین کردن اصول غذایی با نظم خاص است. زیاد‌ه‌ روی در مصرف غذا را کنار بگذارید؛ مثلا اگر فردی هستید که زیاد قهوه و چای مصرف می‌ کنید، در این ماه از نوشیدن چای داغ اجتناب کنید. شاید خوردن چای داغ و مخصوصا پُررنگ در هنگام سحر برای دو ساعت کمک کننده باشد، اما در طول روز سبب خشکی دهان می ‌شود.
سعی کنید غذاهای نرم ‌تر و لطیف ‌تر نظیر فرنی ‌ها و حریره ‌ها را بیشتر مصرف کنیم که پُرزهای دهان را نوازش داده و سبب تحریک غدد بزاقی‌ تان شود.
از مصرف میوه‌ ها و سبزی‌ های ترش پرهیز کنید، زیرا این مواد غذایی سبب کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان می ‌شوند. به‌ طور کلی، خوردن غذاهای خشک به همراه نزدن مسواک و افزایش جرم‌ های دندانی، غدد ترشحی بزاق را مسدود کرده و ترشح بزاق را به شدت کم می ‌کنند. لذا بوی بد دهان تشدید می شود.

برنامه غذایی روزه داران

اصل کلی برای پیروی از برنامه های غذایی صحیح، مصرف غذاهای متنوع است. رعایت این مسئله در طول ماه مبارک رمضان نیزحائزاهمیت است. مسئله قابل توجه این است که بر خلاف تصورعموم، نیازی نیست که دراین ماه حجم زیادی ازغذا در وعده های افطار و سحر مصرف کنید.

در طول ماه رمضان میزان سوخت و ساز بدن شما کاهش می یابد و ساز و کارهای تنظیم کننده شروع به فعالیت می کنند. مهم ترین ساز و کار فعال، سوخت چربی بدن است که می تواند میزان کلسترول خون را کنترل کند وبه همین دلیل نیازی به مصرف غذاهای پرکالری نیست.

برنامه غذایی را باید طوری تنظیم کنید که دچارکاهش یا افزایش وزن نشوید. البته باید توجه کنید برای افرادی که اضافه وزن دارند، این ماه بهترین فرصت برای پیروی از غذاهای سبک و کم کالری و در نتیجه کاهش وزن است.

برنامه غذایی شما در ماه رمضان باید به گونه ای باشد که تمام گروه های غذایی به صورت زیر مصرف شوند:

۱- نان وغلات
این گروه شامل انوع نان، سیب زمینی و ماکارونی است که منابع خوبی از انرژی ، مواد حاوی نشاسته، پروتئین، املاح و فیبر هستند.

توصیه می شود از نان های کامل مانند نان سنگک و جو، که منابع خوب فیبر هستند، استفاده کنید.

۲- شیرو لبنیات:
این گروه شامل شیر، ماست، پنیر، دوغ و کشک است، که منابع خوبی از کلسیم و پروتئین برای حفظ فعالیت طبیعی بدن هستند، ولی بهتر است انواع کم چرب و کم نمک را انتخاب کنید.

۳- گوشت و جانشین های آن:
این گروه شامل انواع گوشت های قرمز و سفید، تخم مرغ و حبوبات هستند که منابع خوبی از پروتئین ، ویتامین های گروهB و آهن می باشند.

هنگام استفاده از گوشت قرمز، چربی های قابل رؤیت گوشت را پاک کرده و از حبوبات و گوشت سفید بیشتر از گوشت قرمز استفاده کنید.

۴- سبزی ها :
از انواع سبزی به صورت پخته یا خام در برنامه رژیم روزانه استفاده کنید. این گروه منابع خوبی از ویتامین هایA,C و فیبر هستند.

۵- میوه ها:
این گروه شامل انواع میوه های تازه و خشک مانند برگه ها، کمپوت و آب میوه ها بوده و منابع خوبی از ویتامینC و فیبر هستند.

توصیه می شود از مرکبات که منبع خوب ویتامینC هستند، به طور روزانه استفاده کنید و در صورت تمایل از آبمیوه و کمپوت، حتماً از نوع خانگی و با میزان قند کم، مصرف کنید.

گروه متفرقه
این گروه شامل انواع دانه های گیاهی از قبیل پسته، بادام و فندق، و انواع روغن های مایع، جامد، کره ،خامه، سس سفید هستند. هم چنین منابع خوبی برای تأمین انرژی و ویتامین محلول در چربی ( A,D,E,K) به شمار می روند.

توصیه می کنیم مصرف روغن های جامد نباتی و حیوانی، کره ، خامه، سس سفید، انواع دسرها، شیرینی ها و شکلات را کاهش دهید و از روغن های مایع گیاهی مانند زیتون و دانه های گیاهی از قبیل پسته، بادام، فندق و بادام زمینی استفاده کنید.

چند توصیه مهم برای روزه داری
۱- غذاهای پر حجم برای سحری استفاده نکنید.

۲- از مصرف غذاهای چرب برای سحری پرهیز کنید.

۳- از مصرف چای زیاد در سحری خودداری کنید.

۴- از کربوهیدرات های پیچیده مانند نان، برنج، سیب زمینی دروعده سحراستفاده کنید . مصرف این مواد باعث کاهش حس گرسنگی در طول روز می شود.

۵- با منابع قندی و انرژی مانند خرما، آب میوه، انواع شربت و شله زرد افطار کنید.

۶- اگر وعده افطار و شام جدا بودند ، شام را سبک و کم حجم میل کنید. هیچ گاه چند نوع غذا را با هم مصرف نکنید.

۷- مصرف شام را با استفاده از میوه در حجم کم خاتمه دهید.

۸- پس از مصرف شام، حتما وعده مختصری، شامل میوه، شیر یا انواع مغزهای گیاهی مانند پسته و بادام استفاده کنید.

۹- از زمان صرف افطار تا قبل ازخواب مایعات، زیاد بنوشید.

۱۰- از مصرف انواع دسرها و شیرینی هایی با شکر زیاد در برنامه افطار و سحر خودداری کنید.

۱۱- مصرف قندها و شیرینی های طبیعی مانند خرما و توت را که منابع خوبی از املاح، ویتامین ها و انرژی هستند، به جای انواع شیرینی تهیه شده با شکر توصیه می کنیم.

۱۲- مصرف غذا در وعده های سحر و افطار به صورتی باشد که هیچ گاه احساس سیری کامل نکنید.

۱۳- با وجود این که روزه داری می تواند، مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا، چربی خون بالا، چاقی و اختلالات گوارشی را بهبود بخشد، اما افرادی که بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری های قلبی وعروقی، نارسایی های کلیه و نوسانات فشار خون دارند، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کرده و در صورت صلاحدید پزشک می توانند روزه بگیرند.

نمونه رژیم ۲۲۰۰ کالری برای فرد بزرگسال با فعالیت سبک
سحر: نان سنگک یا تافتون ۴ کف دست( یک کف دست = ۱۰×۱۰ سانتی متر)

پنیر پاستوریزه ۳۰ گرم( به اندازه یک قوطی کبریت)

شیر یک دوم لیوان معمولی کم چرب

۱ عدد میوه متوسط

ا فطار: ۱ لیوان شیر کم چرب داغ + ۳ عدد خرما

۳ برش نان سنگک یا تافتون ۱۰×۱۰ سانتی متر+ ۱۵ گرم پنیر کم نمک + ۱ عدد گوجه فرنگی + ۱ عدد میوه متوسط

شام:
یک و یک سوم لیوان برنج پخته + ۹۰ گرم گوشت مرغ بدون پوست + ۴ قاشق مرباخوری روغن مایع + ۱ لیوان سالاد + ۱ عدد میوه متوسط یا یک دوم لیوان آب میوه تازه.
برای تهیه سس سالاد می توانید ۱ قاشق مرباخوری روغن زیتون را با کمی سرکه یا آبلیمو مخلوط و استفاده کنید.
بعد از شام: ۱ عدد میوه متوسط + ۱۲ عدد پسته یا بادام یا فندق+ ۲ عدد برگه .

چند نمونه برنامه غذایی برای افطار و سحر
مصرف غذاهای متنوع به عنوان نخستین بخش راهنمایی های رژیمی می باشد. این نکته در ماه مبارک رمضان نیز صحت دارد. یک فرد برای اینکه سالم باشد، باید از تمام گروههای اصلی موادغذایی که شامل نان و غلات، شیر و فرآورده های شیری، گوشت وحبوبات و سبزیجات و میوه است، استفاده کند. در طول ماه مبارک رمضان سرعت متابولیسم در شخص روزه دار پایین می آید و چربی بدن و چربی رژیم غذایی به طور مؤثر مصرف می شوند. مصرف غذای دریافتی در ماه مبارک رمضان کمتر از روزهای عادی دیگر می باشد و همین امر منجر می شود که سلامتی شخص برقرار شود. دریافت میوه به خصوص بعد از غذا اکیداً توصیه می شود. رژیم غذایی متعادل کلسترول خون را بهبود می بخشد و اسید معده را کاهش می دهد و از بروز یبوست و سایر مشکلات گوارشی جلوگیری می کند و باعث می شود که فرد فعال بوده و زندگی سالمی داشته باشد.

به طور نمونه یک رژیم غذایی کلی در زیر آورده شده است.

افطار:
خرما ۳ عدد – آب میوه ۱ واحد ( یک دوم لیوان ) – سوپ سبزیجات به همراه مقداری رشته فرنگی ۱ لیوان

نیاز فوری بدن در هنگام افطار، بدست آوردن منبع انرژی آسان و قابل دسترس گلوکز برای هر سلول زنده ، بویژه مغز و سلول های عصبی می باشد. خرما و آب میوه منابع خوب قندی می باشند. مقدار خرما و آب میوه ارائه شده در بالا، برای رساندن سطح گلوکز خون از مقدار پایین به حد طبیعی کافی می باشد. سوپ و آب میوه به بر قراری تعادل آب و مواد معدنی بدن کمک می کنند. رژیم غذایی نامتعادل و دریافت بیش از اندازه شربت ها و شیرینی ها به همراه شکرافزودنی برای سلامتی مضر شناخته شده اند.

شام:
باید از تمام گروه های غذایی به شکل زیر استفاده شود:

گروه گوشت و حبوبات: جوجه، گوشت گاو، گوشت بره، گوشت بز، ماهی ۱ تا ۲ واحد ( هر واحد: ۱ تکه یا ۳۰ گرم گوشت ).

نخود سبز، نخودچی، عدس، و سایر حبوبات۱ واحد ( نصف لیوان ) .

گوشت و حبوبات منبع خوب پروتئین، مواد معدنی و ویتامین ها می باشند. علاوه بر اینها، حبوبات منبع خوبی برای فیبر رژیمی می باشند.

گروه نان و غلات: نان با آرد گندم کامل ۲واحد ( هر واحد: ۳۰ گرم ) یا برنج پخته ۱ لیوان یا ترکیبی از این دو. این گروه منبع خوبی برای تامین کربوهیدرات های پیچیده ( که منبع خوب انرژی و فیبر رژیمی هستند )، پروتئین و مواد معدنی می باشند.

گروه شیر: شیر یا ماست یا پنیر محلی ۱ لیوان.
افرادی که نمی توانند شیر را تحمل کنند باید از محصولات تخمیر شده ای مثل ماست استفاده کنند. شیر و فراورده های شیری منابع خوب پروتئین و کلسیم، که برای برقراری بافتهای بدن و فعالیت های فیزیولوژیکی ضروری می باشند، هستند.

گروه سبزیجات: سالاد مخلوط سبزیجات ( کاهو، هویج، جعفری، خیار،بروکلی ، گل کلم یا سایر سبزیجات در صورت تمایل ) ۱ لیوان .۲ قاشق روغن زیتون یا هر نوع چربی غیر اشباع و ۲ قاشق سرکه اضافه کنید. چربی های غیر اشباع، اسیدهای چرب ضروری و کتو اسید ها را برای بدن فراهم می کنند.
یک دوم لیوان سبزیجات پخته مانند کلم، اسفناج، بادمجان،. سبزیجات منبع خوب فیبر رژیمی، ویتامینA، کاروتن، لیکوپن و سایرفیتو کمیکال ها( آنتی اکسیدان )، می باشند. اینها در جلوگیری از سرطان، بیماریهای قلب و عروق و بسیاری از مشکلات دیگر مفید می باشند.

گروه میوه ها: ۱تا ۲ واحد از مرکبات یا سایر میوه ها. میوه ها را به عنوان آخرین ماده غذایی در شام یا بلافاصله بعد از شام مصرف کنید، زیرا میوه ها باعث تسهیل در گوارش شده و از بسیاری از مشکلات معد ی روده ای جلوگیری می کنند.

میوه ها و مخلوط آجیل ممکن است به عنوان میان وعده بعد از شام یا قبل از خواب مصرف شوند.

سحر:
وعده غذایی سبکی را در سحر مصرف نمائید. غلات بدست آمده از جو یا گندم کامل یا نان گندم کامل ۱ تا ۲ واحد به همراه ۱فنجان شیر. ۲ تا ۳ قاشق چایخوری از روغن زیتون یا هر چربی غیر اشباعpufa یاmufa به سالاد یا غلات اضافه نمائید. ۱ تا ۲ واحد میوه به عنوان آخرین ماده غذایی دریافت نمائید.

برای اهداف کاربردی و تخمین موادمغذی یک نمونه از رژیم غذایی با جزئیات آن، در زیر آورده شده است.

افطار:
۳ عدد خرما- یک دوم لیوان آب پرتقال- ۱ لیوان سوپ سبزیجات یا ۲ عدد بیسکوئیت سبوس دار.

شام:
۱ لیوان سالاد سبزیجات با دو قاشق چایخوری سرکه، ۶۰ گرم گوشت جوجه، یک دوم لیوان بامیه( پخته ). ۱۲۰ گرم نخودپخته، ۳ قاشق غذاخوری روغن که در تهیه غذا می تواند مصرف شود. ۲ کف دست نان گندم کامل، ۱ لیوان برنج پخته، سه چهارم لیوان ماست، ۱ عدد پرتقال، یک دوم لیوان انگور، ۳۰ گرم مخلوط آجیل بدون نمک.

* منظور از کف دست در واحد نان ، بدون محاسبه انگشتان دست می باشد.

سحر:
۲ کف دست نان گندم کامل، ۱ لیوان شیر، یک چهارم لیوان سالاد سبزیجات به اضافه ۲ قاشق چایخوری روغن ذرت و ۲ قاشق چایخوری سرکه، ۱ عدد سیب پوست کنده، ۲ قاشق چایخوری شکر به همراه قهوه یا چای.

مقدار انرژی و موادمغذی موجود در رژیم بالا به شرح زیر می باشد.

۲۱۳۶ کیلو کالری – انرژِی
۷۰ گرم – پروتئین
۲۸۶ گرم – کربوهیدرات
۸۷ گرم – چربی
۳۴ گرم – فیبر
۱۰۱۳ میلی گرم – کلسیم
۳۲۵۲ میلی گرم – سدیم
۲۹۶۳ میلی کرم – پتاسیم
۳/۱۳ میلی گرم – آهن
۱۰ میلی گرم – روی

در این رژیم ۳۵% انرژی موردنیاز از چربی تأمین می شود. وقتی که مقدار مواد مغذی موجود در این رژیم با مقدارRDA( مقدار توصیه شده در روز ) آنها مقایسه می شود، این رژیم غذایی برای بالغین ( به جز زنان باردار و شیرده ) پروتئین، کلسیم، سدیم ، پتاسیم و ویتامین های B12, B6, B3, B2, B1 , K , A، فولات و ویتامینC را به طور ۱۰۰% یا بیشتر از مقدارRDA فراهم می کند.

برای زنان باردار و شیرده استفاده از این رژیم به تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیاز آنها باشد و ممکن است نیاز به مکمل برخی موادمعدنی و ویتامین ها از قبیل آهن و ویتامینD و مصرف انرژی بیشتر از طریق نان یا برنج داشته باشند.

توصیه های دیگر :
۱- به مقدار کافی بین افطار تا وقت خواب آب بنوشید تا از کم آبی بدن جلوگیری شود.
۲- به مقدار کافی سبزیجات در هر وعده غذائی مصرف نمائید و میوه را در آخر وعده غذائی خود دریافت نمائید.
۳- از مصرف زیاد موادغذایی شیرین بپرهیزید.
۴- از مصرف غذاهای تند اجتناب نمائید.
۵- از مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند کوکا، قهوه، چای اجتناب نمائید. کافئین ادرارآور است. ۳ تا ۵ روز قبل از ماه مبارک رمضان به تدریج دریافت اینگونه نوشیدنی ها را کاهش دهید. کاهش ناگهانی کافئین موجب سردرد و عدم تعادل می شود.
۶- فراموش نکنید دندان های خود را بعد از افطار و قبل از خواب مسواک نمائید.

دریافت یک رژیم غذایی متعادل برای حفظ سلامتی و برخورداری از فوائد ماه مبارک رمضان، ضروری می باشد.

خرما؛ میوه ای مغذی و پر انرژی
خرما میوه بسیاری مغذی و کامل می باشد که می توانید به همراه چای یا آب جوش در افطار آن را میل کنید. این میوه دارای قند زیادی است. حدود۷۰ درصد آن را کربوهیدرات تشکیل می دهد که ۶۰ تا ۶۵ درصد آن قندهای گلوکز و فروکتوز و ۵/۲ درصد فیبر غذایی است. به همین دلیل برای افرادی که نمی توانند ساکاروز را تحمل کنند، مناسب است. گلوکز و فروکتوز از ساکاروز مشتق می شوند. این قندها به راحتی و فوراً توسط بدن جذب شده، بدون نیاز به هضم در بدن تولید انرژی کرده و یا ذخیره می شوند.

همچنین منبع مناسبی از املاح زیر است:

آهن- پتاسیم- منیزیم ( برای عمل ماهیچه های ارادی لازم است )- گوگرد- مس- کلسیم و فسفر ( برای ساخت عضله و بافت های عصبی لازم است ).

ویتامین های موجود در آن شامل: ویتامین های
B1،B2 ،A ، بیوتین ، اسید فولیک و ویتامینC است.

برای کسب اطلاعات لازم در مورد هر یک از این ویتامین ها روی آنها کلیک کنید.

۸/۱۳ درصد آن را آب و ۳درصد آن را پروتئین تشکیل می دهد.

بلافاصله بعد از خوردن یک کیلوگرم خرما، ۳۴۷۰ کالری انرژی در بدن تولید می شود. به همین دلیل مصرف خرما در افطار مناسب است، زیرا گرسنگی شما را فرو می نشاند..

این مقدار انرژی در مقایسه با سایر میوه ها بسیار بالاست. مقدار انرژی تولید شده در یک کیلو گرم از مواد غذایی زیر به شرح زیر است :

زرد آلو : ۵۲۰ کالری
پرتقال : ۴۸۰ کالری
برنج پخته : ۱۸۰۰ کالری
نان گندم : ۲۲۹۵ کالری
موز : ۹۷۰ کالری
گوشت بدون چربی : ۲۲۴۵ کالری

ولی همانطور که گفته شد یک کیلو خرما بیش از ۳۰۰۰ کالری انرژی تولید می کند.

خرما؛ میوه ای مغذی و پر انرژی برای افطار

۱۵ تا ۳۰ در صد آن را آب تشکیل می دهد . میوه خرما ۲ درصد پروتئین و کمتر از ۲ درصد چربی و املاح دارد. پروتئین و آب موجود در آن بسته به نوع خرما و مرحله رسیدن آن فرق می کند. سدیم کمی نیز دارد.

همچنین می توان گفت خرما به تنهایی یک منبع و معدن غنی است زیرا حاوی املاح معدنی فراوانی است.مقدار فسفر موجود در خرما به اندازه مجموع فسفر موجود در زردآلو، گلابی و انگور است.

حجم بالای منیزیوم موجود در خرما باعث کاهش انواع سرطان می شود.

به دلیل سدیم کم آن ( ۱میلی گرم در ۱۰۰گرم خرما )، برای افراد دچار فشار خون بالا که بایستی رژیم کم سدیم داشته باشند، مفید است. آهن موجود در آن ( ۳میلی گرم در ۱۰۰ گرم خرما ) یک سومRDA یا نیاز روزانه به آهن را برای مردان تامین می کند.

فیبر موجود در آن برای بهبود عملکرد سیستم گوارش و هضم و دفع مواد غذایی مفید است. مطالعات فراوان نشان می دهد برای بیشتر افراد رژیم پرفیبر بسیار بهتر و سالم تر از رژیم غذایی کم فیبر است.

اهمیت افطار با خرما
افطار با شیرینی های طبیعی بدون آنکه باعث انباشته شدن چربی بدن گردد برای مواد سفیده ای بدن رل حفاظتی را داشته ، نیرودهنده خوبی برای بدن است، خستگی را به تاخیر می اندازد و بسرعت وسهولت هضم و جذب می شود.
نبی گرامی اسلام( ص ) خرما و کشمش و … را انتخاب می فرمودند.

افطار با خرما یا کشمش شروع خام خوری است و باعث جلوگیری از زیاد شدن گلبول های سفید و ورم … می گردد.

افطار با این دو آسان است. تهیه آنها دشواری ندارد، فقیر وغنی هر دو امکاناتی دراین باره دارند!

میوه جات را باید تازه خورد خرما در فصل خود تازه است و در غیر فصلش نیز کهنگی بر آن اثری نمی گذارد. کشمش هرچه کهنه تر شود اسید الکل های موجود در آن به شیرینی تبدیل شده برای افطار بهتراست لذا افطار با این دو برای همیشه یکنوع تازه خوری است.

هر دو سرشار از ویتامین ها و بسیاری مواد معدنی لازم می باشند. درهر دو مواد معدنی که کاتالیزور محسو بند و برای عمل هضم و جذب کمک می نمایند موجود است.

با آمارگیری از نقاطی که در سال اهالی آن مقداری خرما می خورند و سرطان دیده نمی شود، خرما را بعضی یک عامل ضد سرطانی می دانند. خرما و کشمش قند خود را زود ببدن می رسانند زیرا گلوکز درآنها بوده و در بدن هم سازگارترین نوع قند محسوب می شود.

بدن مواد قندی را زودتر از چربی و پروتئین بمصرف متابولیسم می رساند وچربی نیز زودتر ازپروتئین می سوزد و لذا روزه دار از قند خرما و کشمش زودتر بهره مند خواهد شد (بین دونماز از قند طبیعی به نحو احسن برخوردار شده تا آنکه بمائده افطاری برسد).

چربی ها تنها غذای مولد مواد ستونی نیستند بلکه مواد نیز ستوژن می باشند حتی در نزد مرض قندی ها گوشت و مواد سفیده ای استون را بالا می برند در صورتی که نشاسته ای ها (که خرما را می توان از آنها حساب کرد) از تولید این مواد جلوگیری می نمایند ولذا خرما یک نوع فریاد رسی برای بدنی است که حتی تصور شود استون در آن ایجاد شده است.

تا کنون عقیده داشتند که مواد سلولزی جذب بدن نمی شوند اما امروز می گویند درمحیط روده ها باکتری هایی یافت می شود که سلولزها را هم حل می کند لذا مقداری از مواد سلولز بوسیله روده ها جذب می شود و قسمت دیگر که قابل جذب نیست دو فایده دارد : یکی که مدفوع را از حالت مایعی در می آورد و با حجم خود روده ها را پاک می کند، دیگر آنکه مقدار زیادی ازسموم روده ها را جذب و با خود به خارج دفع می کند.

برای هضم و جذب مواد قندی باید ویتامین ث در محیط باشد تا گلولز در معیت ویتامین ث آنجا که فسفر نیز وجود دارد از جدار روده ها عبور نموده به جریان خون وارد شده …رسیده آنچه لازم است (درحدود یک گرم در لیتر خون) به خون داده شده و بقیه در کبد ذخیره گردد.

دستگیری ویتامین ث از مواد قندی در محیط فسفردار بوسیله ترشحات غده هیپوفیزی نظارت و کنترل و تنظیم می گردد.

آیا کدام افطاری خواهید یافت که علاوه برداشتن – قند وویتامین ث – فسفر بتواند چون خرما به سرعت سه عنصر موجود در خود را برای تقویت روزه دار به هضم و جذب مقصود بدن رسانده، به علاوه وجود ویتامین هایD2,C,B2,B1,A و بعضی از عناصر فلزی بویژه وجود فولیکولین در آن از ضعف های گوناگون جلوگیری به عمل بیاورد ( فولیکولین ماده مخصوص زنانگی است که در ترشحات مردان نیز به مقدار ناچیزی یافت می شود) و وجود آهن که خود موجبات ترمیم دیگری را فراهم می سازد.

مواد آلبومینی ” سفیده مانندی ” به اندازه ای برای بدن ضرورت دارد که رشد و نمو و نگهداری بدن تامین گردد و این مقدار آلبومین حداقل لازم است و یکی از آنها بستگی به مواد غذایی دیگری دارد که انسان با آن خواهد خورد چنانچه هیدرات دو کربن این حداقل را پائین و چربی ها را بالا می برد و در نتیجه خرمای سرشار از هیدرات دو کربن سبب می شود اگر مواد بیاض البیضی خورده شود بدن بهتر از آن استفاده نماید.

می دانیم که چربی ها مولد اساسی و مهم اجسام ستونی هستند و این اجسام که سمیت دارند فقط در برابر هیدرات دو کربن می سوزند و تبدیل به آب و اسید کربونیک می شوند.
لذا همین دو سه دانه خرمای وسط دو نماز تا فاصله افطار کامل بعدی شاید بتواند سمیت اجسام ستونی را اگر بوجود آمده بر طرف سازد.

اسیدهای موجود در خرما (و سایر میوه جات) با فلزات ترکیب نشده که تشکیل املاح بدهند و اثرات خاص و مفیدی دارند از جمله اگر اجسام ستونی در خون بالا رود خوردن آن میوه جات به خصوص آنها که اسید سیتریک دارند نافع است. بعلاوه پنج درصد میوه جات را سلولز تشکیل می دهد و به همین علت طبیعی ترین و بهترین ملین ها بوده و جلوگیری از ابتلاء بیماری تمدن ( یبوست) می نماید.

یک کار دیگر خرما اینست که اگر موقع افطار غذایی پخته خورده شود چون تمام فرمان های در آن با حرارت ۶۰ درجه از بین رفته خرما مقداری فرمان مشابه دیاستازهای مترشحه بدن را به همراه آورده حل و هضم را آسان تر می سازد.

چرا نباید با قند مصنوعی افطار کرد ؟
با قند مصنوعی نباید افطار کرد،به دلیل آنکه این گونه شیرینی هابا داروهای شیمیایی سفید می شوند و زیان آنها بسیار واضح است .

قند وشکر در همه خانه ها ی جهان مصرف می شود – هیچ طبیبی بیمار خودرا از خوردن شکر و قند منع نمی کند .

نشاسته که در نان و سیب زمینی و سبزیجات وجود دارد جزو گلوسیدها بوده و سپس از خوردن ابتدا به دکسترین Dexterrineو سپس به گلوکز تبدیل شده بمصرف بدن می رسد .

قند و شکری که از شیره چغندر درست می شود مانند قند طبیعی که در میوه جات بافت می شود نیست زیرا مواد معدنی مفید آن در قسمت کارخانه از بین می رود ( ترکیب با مواد دیگر و حرارتهای شدید و …)

قند واقعی در میوه جات می باشد زیرا بهمراه آنها مواد دیگری که جذب قند میوه لازم است موجودیت دارد .

قند و شکر معمولی مواد لازم را بهمراه ندارد و چون به کودک داده شود از مواد معدنی ذخیره شده بدن کودک بر میدارد مثلا از کلسیم بدنش استفاده می نماید و بهمین جهت است که دندان کودکانی که زیاد شیرینی میخورند زود خراب می شود .

دکتر کارتن می گوید طبیعت قند و شکر را در میوه جات در اختیار بشر گذاشت زیرا بشر به آن احتیاج داشت و تهیه قند و شکر معمولی کاری است بر خلاف طبیعت .

جمعی از دانشمندان یک عده را که نسبت به قند صنعتی حساسیت داشتند و با خوردن ۱۵۰ گرم قند در ادرا شان قند پیدا میشد روزی ۱۵۰ گرم قند طبیعی بصورت میوه و عسل دادند و مشاهده کردند که پس از چندی قند ادارشان بکلی برطرف شده است .

در یک تحقیق معلوم گردیدکبد انسان از اسید استیک کلسترول می سازد و مستقیماً آنرا تحویل خون می دهد.

اسید استیک تقریبا ً در همه خوراکهای بشری کم و بیش وجود دارد و انسان هرچه کمتر غذا بخورد طبعاً میزان کلسترول خونش کم تر است و این قند و شکر تصفیه شده است که از هم اسید استیک ایجاد می کند و بطور غیر مستقیم کلسترول در جدار رگها رسوب می نمایند . پس اگر به عنوان ثواب و افطاری ، قند و شکر به معده خالی مسلمانان رسانیده شود ، گام موثری در راه پیشرفت آنها بسوی بیماریهای عروق و قلب برداشته شده است. !!
افطاربا شیرینی طبیعی
پس برای افطاری چه خوراکی انتخاب کنیم که مورد تائید دین و دانش باشد ؟

چرا حضرت صادق (ع ) فرمود : المومنون حلویون ، مومن شیرین پسند است؟

با توجه به اینکه در آن زمان قند و شکر مصنوعی وجود داشته و از قند میوه جات به ویژه خرما و کشمش استفاده می شد و چنانچه بزودی خواهید دید اسلام با پر خوری سخت مخالف است دیگر جای هیچ ایراد و اشکالی باقی نمی ماند حتی گفته نخواهد شد ازقند میوه جات کلسترول به قدر کافی ساخته می شود زیرا کم خوری و با اعتدال خوری اسلامی اجازه رسوب کلسترول را نخواهد داد .

در اینجا با ذکر فقط دو سه روایت نشان خواهیم داد :

در اسلام فرمول کلی این است که افطار با شیرینی به عمل آید و نبی گرامی به ترتیب خرما – کشمش-و… را انتخاب می فرمودند و تقریبا ًاصرار در خرما بعنوان افطار در اخبار مشاهده می گردد.

“عن رسول الله (ص) انه کان اذا قدم الیه الطعام و فیه التمر بدء بالتمرو و کان یفطر علی التمر زمن التمر و علی الرطب فی زمن الرطب”

“و قال صلی الله علیه وآله و سلم افضل ما یبد الصائم به الزبیب اوالتمرا وشی حلو”

قال (ص) من وجد التمر فلیفطر و من لم یجد فلیفطر علی المائده .

مطالب زیر از سه قسمت فوق نتیجه و معلوم می گردد:

۱- در هر صورت افطار به شیرینی توصیه شده است .

۲- نبی گرامی علاوه بر اینکه خرما را در ابتدای افطار انتخاب می فرمودند هر وقت بطعام دیگری می نشستند ابتدا بخوردن خرما مینمودند .

۳- اگر شیرینی وجود نداشت افطار بمائده جایز است .

۴- نامبردن از دو میوه ( خرما- کشمش ) و اثر تقریباً یکنواخت هر دو بر بدن بما اجازه می دهد نسبت به هریک آز آنها بچشم تساوی بنگریم ولی به هر صورت خرما را ترجیح دهیم زیرا در قرآن مجید به کرات از او یاد شده و چنانچه ملاحظه فرمودید نبی گرامی آنرا برای افطار بر بقیه ترجیح می دادند.

با آنکه انتخاب شیرینی برای افطار قصد و مقصود اولیه اسلامی تصور می شود ولی مزایا و خصوصیات خرما برای افطار در ردیف نخست قرار دارد ( آزمایشهای مختلفی درباره تاثیر قند خرما نموده اند یکی از آنهاست موشهائی را که فقط با قند تغذیه نموده و در نتیجه به بیماریهای فقدان ویتامین ( آویتامینوز) و عوارض آن مبتلا شده بودند به آنها خرما دادند و عوارض بکلی رفع شد ).

در قرآن قند خرما و کشمش ، رزق حسن و سکر نامیده شده و از این لحاظ که علاوه بر رزق حلال و طیب ، رزق حسنی هم بطور خصوصی در قرآن هست آز آنها تعریف گردیده است ” و من ثمرات النخیل و الاعناب تتخذون منه سکرا و رزقا حسنا “( سوره النحل) همچنین در تعریف آنها از پیشوایان دین مطالب دیگری نیز در کتابها دیده می شود که در جای خود گفته خواهد شد و مهمتر از همه ذکر این مطلب است : شاید موجب تعجب باشد با آنکه همه جا انتخاب میوه تازه سفارش شده است برای افطار و حتی در مواردی صبحانه با مویز توصیه شده است ولی باید متوجه بود همانطور که گفتیم چون نظر اصلی به قند و شیرینی موجود در خرما و انگور می باشد و خرما همیشه تازه است و مواد معدنی و مغذی برای جذب بهتر بهمراه دارد و انگور برعکس سایر میوه جات هرچه بماند و اسید الکل های موجود در آن به قند مبدل گردیده شیرین تر می شود لذا توصیه در باره خوردن ایندو ( خرما و انگور ) مشحون از اعجاز است .

با چنین توصیه از قند کشمش و خرما که مزیت قندی آنها را بر قند موجود در دیگر میوه جات مسلم است ، ما را با ین نکته متوجه می سازد که برای خرما و انگور مزایای دیگری است که انتخابش برای افطار ارجح و یکی از مزیت های آن سر شار از قند از همان روزهای اول تا زمانهای متمادی بعد می باشد که تقریباً همیشه پرو یکسان است .

چنانچه میدانیم مایعات بدن ما قلیایی است ( نسبت قلیائیت بدن به اسید ۸۰به ۲۰ می باشد )و اگراسیدی هم وارد بدن شود مازاد آن بوسیله املاح قلیائی که در بعضی غذاها ست خنثی می گردد ( این املاح قلیائی پتاسیم است و سدیم و کلسیم و منیزیم )تنها عضوی که می تواند اسید را تحمل کند معده است و سایر اعضاء طاقت تحمل اسیدها را ندارند و لذا برای خنثی کردن آن فعالیت بدن آغاز می شود بدین ترتیب باید کوشید در انتخاب غذا دقت نمود و غذاهایی که ایجاد اسید می کنند متعادل مصرف شود تا ذخیره قلیائی بدن هم متناسب مصرف گردد و اینک خرما یا کشمش یا …خام خوری قبل از غذا بوده و تا حدی این قسمت را جبران می نماید .

اثر روزه بر چربی های خون
مقایسهُ اثرات روزه ماه مبارک رمضان باالگوی غذایی کم چرب و نسبتا” کم کالری برلیپیدهای پلاسمائی افراد هیپرلیپیدمیک ( چربی خون بالا )

درماه مبارک رمضان مسلمانان رژیم غذائی خود را از سه وعده صرف غذا (صبح، ظهر و شب ) به دو وعده (قبل از صبح وابتدای شب) تغییر می دهند.

برای بررسی تاثیرالگوی غذائی ماه مبارک رمضان (دو وعده) برروی پارامترهای بدن سنجی و مقادیر چربی های خون وارزیابی تاثیرات فوق تا یکماه بعد از رمضان، تعداد ۳۸ مرد دچار چربی خون بالا (هیپرلیپیدمیک) از افراد مختلف جامعه انتخاب شدند که از این تعداد ۲۸ نفر در گروه روزه دار و ۱۰ نفر دیگر در گروه غیر روزه دار قرار داشتند. به این افراد در مورد رعایت الگوی غذایی کم چرب و نسبتا” کم کالری آموزش داده شد. این بررسی ۲۰ روز قبل از رمضان شروع و تا یکماه بعد ازرمضان ادامه یافت. در ماه مبارک رمضان گروه روزه دار در طول شبانه روز از دو وعده غذا و گروه کنترل یا غیر روزه دار از سه وعده غذا استفاده می کردند . جهت ارزیابی های تغذیه ای و کنترل رعایت الگوی غذائی فوق از افراد تحت مطالعه ۱۲ بار یاد آمد ۲۴ ساعته خوراک در طول انجام طرح بعمل آمد. اندازه گیری های بدن سنجی و آزمایش های خونی شامل اندازه گیری مقادیر کلسترول -LDL ، کلسترول -HDL ، کلسترول تام و تری گلیسرید در چهار نوبت ( ۲۰ روز قبل از ماه رمضان ، اول ، آخر و یکماه بعد از رمضان) انجام گردید. هدف از این مطالعه مقایسه بین اثرات روزه ماه مبارک رمضان و الگوی غذایی کم چرب و نسبتا” کم کالری بر چربی های پلاسمایی افراد هیپرلیپیدمیک بود.

بررسی نتایج حاصل نشان داد که گروه روزه دار در طی ماه رمضان کاهش معنی داری در میزان انرژی و مواد مغذی دریافتی خود داشتند، ولی در گروه کنترل ( غیر روزه دار) تغییری در مقادیر فوق در طی بررسی مشاهده نگردید. همچنین در گروه روزه دار در پایان ماه رمضان مقادیر وزن، نمایه توده بدن ، کلسترول –LDL ، کلسترول تام و تری گلیسرید کاهش یافته بود، ولی مقدار کلسترول-HDL افزایش مختصری نشان داده بود و این تغییرات تا یکماه بعد از رمضان نیز ادامه داشت. در گروه غیر روزه دار تغییر معنی داری در مقادیر مذکور مشاهده نگردید.

بنابراین به نظر می رسد رعایت الگوی غذایی مناسب، همراه با کاهش انرژی دریافتی در ماه مبارک رمضان تاثیر معنی داری در کاهش مقادیر چربی خون و پارامترهای بدن سنجی در افراد هیپرلیپیدمیک می تواند داشته باشد.

نقش روزه در مبارزه با چاقی
برنامه معین و مشخص سالیانه ای که اسلام تحت عنوان « روزه و روزه داری » برای پیروان خود جزء اهم وظایف و افضل فرایض قرار داده است، بر خلاف آنچه که ظاهربینان از قضاوت های عامیانه خود، یک عبارت صوری و یک رژیم ساده و عادی نتیجه می گیرند، برنامه ای است کاملاً منظم و اصولی که از جهات مختلف برای تأمین سلامتی بشر مفید و ضروری است.

روزه داری با آن اصول و روشی که در اسلام مطرح شده و به موازات سایر تعالیم اسلامی به معرض اجرا گذارده می شود، نه تنها از نظر تأمین سلامت جسمی حائز اهمیت است، بلکه از نظر تأمین سلامت روحی نیز قابل توجه بوده و در حقیقت برنامه روزه داری عبارتست از اجرای یک برنامه بهداشتی کامل از نظر بهداشت روانی و جسمی و بدینوسیله است که امنیت فردی و اجتماعی خصوصاً اگر به موازات سایر تعالیم عالیه اسلامی اجرا شود، به معنی کاملی تأمین خواهد گردید.

مبارزه با چاقی در اسلام
در اسلام دو روش خاص برای مبارزه با چاقی وجود دارد که باصطلاح پزشکی یکی پیش گیری و دیگری درمانی است:

۱- در پیشگیری از ازیاد چربی، روش اسلام یک مبارزه روزانه است که نه تنها روزی یک بار بلکه روزی دو سه بار انجام می شود؛ یعنی در هر وعده غذا یک بار میبایست مورد توجه پیروان این مکتب قرار گیرد و آن عبارتست از اینکه” مستحب است انسان نیمه سیر از سر سفره بلند شود” یعنی همانطوری که محافل پزشکی غرب امروزه پس از طی مراحل مختلف علمی و تجربی و پس از تحمل خسارت سنگین ناشی از مرگ و میرها و بیماریهای مختلفی مثل تصلب شرائین و ازدیاد کلسترول خون و چاقی و غیره به این نتیجه رسیده اند که تنها راه مبارزه با چاقی عبارتست ازکم خواری.

دستور دیگر اسلام از نظر پیشگیری عبارت است از” منع افراط در هر چیزی اعم از خواب و خوراک و غیره”.

همچنین در ردیف مکروهات و مستحبات آداب غذا خوردن در اسلام دستوراتی است که از لحاظ مبارزه با چاقی و بیماریهای وابسته اش حائزاهمیت بوده و کاملاً بر اصول علمی و موازین فطرت و طبیعت منطبق است که موارد چندی را ذیلاً اشاره می نمائیم:

از مستحبات آداب غذا خورن در اسلام یکی عبارتست از: ” خوردن غذا بعد ازغالب شدن گرسنگی” یعنی مستحب است تا انسان گرسنه نشده است ، لب به غذا نگشاید.

اصولا میل و هوس بیش از عقل و منطق در تغذیه اعمال نفوذ می کند و لذا مراعات اصل اینکه عارضه گرسنگی، احتیاج طبیعی بدن را به غذا را اعلام کند نه میل و هوس به غذا، خود راه هر گونه افطار و تفریط را بسته و از ظهور هر نوع اختلالی جلوگیری می نماید، و به علاوه میزان غذای روزانه همواره متغیر بوده و بر حسب نوع کار و فعالیت، درجه حرارت محیط زندگی، حدود سن، حالات سلامتی و بیماری، اختلالات درونی و غیره فرق می کند که احساس گرسنگی سهل ترین و طبیعی ترین وسیله تشخیص احتیاجات بدن است. البته در دستور فوق غرض از گرسنگی و غلبه آن عبارتست از گرسنگی طبیعی و اشتهای حقیقی نه اشتهای کاذب حاصله از میل و هوس.

۲- روش دوم مبارزه اسلام با چاقی، یک مبارزه سالیانه تحت عنوان برنامه ” روزه داری ” است تا اگر انسان در عرض سال به علت طمع یا غفلت یا به هرعلتی از شکم پرستی و پرخوری خودداری نکند و ذخائر بدنی خود را انباشته کند، هنوز فرصت آن را دارد که سالی یک بار چربیهای ذخیره را در طول مدت یکماه روزه داری تدریجاً ، بدون کمترین عوارض و عواقب وخیمی هضم کرده و بار بدن را سبکتر کند، قبل از اینکه سالها چربی به دور اعضای بدن جمع شده و سال به سال کهنه و سفت و سخت شود.

نکته مهم و حساسی که در اینجا نباید فراموش کرد اینست که علی رغم تصورات ظاهر بینان اساساً برنامه روزه داری در اسلام انتخاب رژیم برای لاغری نیست یعنی روزه داری از نظر اسلام بمنظور طرح برنامه هائی برای لاغر شدن نیست، بلکه هدف اصلی و حقیقی اسلام از روزه داری طرح یک برنامه عالی تر است که برخورداری از اثرات مثبت روزه برای لاغر شدن، یک فایده ضمنی از این فریضه است و برای اینکه بدانیم حذف چربی اضافی و مبارزه با چاقی، هنوز هدف اصلی روزه داری در اسلام نیست، کافی است یادآوری کنیم که صحت عمل در روزه داری تابع شرایط چندی است که پرهیز از خوردن یکی از آنها است، مثلا” نیت” قبل از اقدام به روزه گرفتن برای صحت روزه یک شرط اصلی است که بدون آن ، حتی اگر روزه داری از تمام جهات دیگر هم صحیح و مقبول باشد ، روزه باطل است.

اگر فرض کنیم دستورات محافل بهداشتی جهان در مورد مبارزه با چاقی کاملاً اصولی بوده و در این مورد مفید و موثر هم باشند، ولی تعلیم آنها به افکارعمومی و اجرای آن تعالیم خالی از اشکال نیست زیرا تنها تعلیم دستورات، برای اجرای آنها کافی نیست، یعنی حتی اگر برای مبارزه با چاقی و عوارض ناشی از آن، روش صحیح و اصولی هم پیدا شود، اما باید دید اجرا کننده کیست؟ و چگونه افراد از عهده امیال و هوسهای خود می توانند برآیند؟ و آیا واقعاً آنطور که می دانند، عمل می کنند؟ مگر تنها دانستن یک چیز برای اجرای آن کافی است؟

مگر خود اطباء اروپا و امریکا مضرات سیگار یا مشروبات الکی را نمی دانند؟ یا بیمارانی که با راهنمایی اطباء دلسوز باید از انجام بعضی کارها پرهیز کنند، چنین می کنند؟ پس علم به تنهائی برای اجتناب از ارتکاب کار کافی نیست و بیشتر افراد حتی با داشتن علم و اطلاع، در اثر غفلت وسهل انگاری های غیرقابل اجتناب، دائماً به خطا مرتکب می شوند.

اسلام در روزه داری ،موضوع هضم چربی زاید را هدف اصلی قرار نداده است. همچنین حتی اگر اجرا کنندگان این حکم آسمانی افرادی بیسواد و عامی بوده و از ساختمان شیمیایی چربی ها و از فرمول سوخت و ساز آنها بیخبر باشند، ولی دراجرای این دستور، به اتکاء ایمان راسخ خود همواره موفق می باشند.

ناگفته نماند که هنوز مسلمانان به علت غفلت و سهل انگاری ، اجرای مستحبات و اجتناب از مکروهات مانند مسئله ” نیمه سیر برخاستن از سر سفره” را فراموش کرده و یا به طور غلط ، به خاطر دوری از لذتهای مضر و نا مشروع، در خوردن غذاهای حلال و مشروع افراط می کنند، ولی با این همه آمار مبتلایان به امراض ناشی از چاقی، در بین مسلمانان به مراتب کمتر از ملل غرب است.

روزه گرفتن عوارض بیماری ام. اس را کاهش می دهد
تحقیقات یک گروه از پژوهشگران ایتالیایی نشان داده است که روزه گرفتن عوارض بیماری ام. اس یا MS* را کاهش می دهد.
بررسی موش های مبتلا به نوعی بیماری نظیر بیماری MS نشان داد که گرسنه نگه داشتن آنها برای مدت ۴۸ ساعت، مقدار آسیب های مغزی را کاهش می دهد و این حیوانات می توانند به نحو بهتری تعادل خود را هنگام راه رفتن حفظ کنند. همچنین از شدت عوارضی نظیر فلج شدن یا ضعف عمومی در آنها کاسته می شود.
بر اساس نظریه های موجود، بیماری MS زمانی بروز می کند که عوامل دفاعی سیستم ایمنی بدن به بافت های مغز و نخاع شخص حمله ور می شوند و باعث از بین رفتن آنها شوند. این بیماری به طور معمول در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی دیده می شود.

سلول های سیستم ایمنی با حمله به سلول های عصبی و نابود کردن سد دفاعی آنها، انجام فعالیت هایی مثل راه رفتن را برای شخص دشوار می سازند. همچنین عوارضی نظیر خستگی، لرزش و فلج را باعث می شوند.

تحقیقات جدید، توجه دانشمندان را به هورمون لپتین ** که در کاهش اشتها نقش دارد، جلب کرده است. این هورمون می تواند نحوه فعالیت سیستم ایمنی را تغییر دهد.

محققان ایتالیایی در بررسی خود مشاهده کردند که قبل از بروز بیماری در موش ها، میزان هورمون لپتین در بدن آنها به دو برابر افزایش یافت، اما در موش هایی که ۴۸ ساعت گرسنگی کشیده بودند ( که معادل ۷ تا ۱۰ روز روزه گرفتن در انسان است ) مقدار هورمون لپتین کاهش یافت.

پی نوشت :
* MULTIPLE SCLEROSIS : M.S بیماری سیستم عصبی که با تحلیل تدریجی اعصاب همراه است.
** LEPTIN : لپتین پروتئینی که توسط سلول های چربی در بدن تولید می شود و در پلاسما وجود دارد.

روزه داری برای بیماران دیابتی چاق بسیار مفید است
کتر محمدحسن خزایی فوق تخصص غدد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در مورد تاثیر روزه بر بیماری های غدد گفت: روزه داری برای سلامتی برخی از افراد مفید و برای بعضی دیگر مضر است.

وی با بیان اینکه دیابت یکی از شایع ترین بیماری های غدد است، خاطرنشان کرد: این بیماری به طور کلی به دو نوع تقسیم می شود. در نوع اول دیابت که بیماران تحت درمان با انسولین هستند، به هیچ وجه نباید روزه بگیرند و در بیماران دیابت نوع دو که مشکل اساسی آنها چاقی است، روزه گرفتن آنها بستگی به وضعیت بیماری این افراد دارد.

وی افزود: در بیماران دیابتی، یکسری عوارض از جمله عوارض عصبی، چشمی، قلبی و کلیوی وجود دارد که در صورت مشاهده ی هر کدام از این عوارض در این بیماران توصیه می شود که روزه نگیرند.

وی همچنین ادامه داد که: در بیماران دیابتی نوع دو که بدون عارضه هستند، روزه داری به شرط رعایت یکسری از مسائل توصیه می شود؛ یکی از اهداف روزه حذف یک وعده غذایی است، که این مساله برای بیماران دیابتی چاق بسیار مفید و در نهایت باعث کاهش وزن آنها خواهد شد، اما متاسفانه افراد با خوردن مقدار زیادی غذا در هنگام افطار و سحر آن را جبران می کنند که این مساله بسیار خطرناک است.

دکتر خزایی در مورد سایر بیماری های غدد اظهارداشت: در بیماری های غده پاراتیروئید که باعث سنگ کلیه می شود، در زنان باردار و دیابتی نیز روزه داری ممنوع است و همچنین در بیماری های تیروئیدی در زمان های پرکاری یا کم کاری غده روزه داری توصیه نمی شود، اما در صورت کنترل و مهار بیماری روزه داری بدون اشکال است.

دکتر خزایی مصرف مواد فیبردار مانند سبزیجات و میوه ها را برای افراد دیابتی بسیار مفید دانست و آنها را از خوردن نمک، چربی های حیوانی و مواد شیرین منع کرد.

وی مصرف روغن های مایع نباتی و روغن زیتون را به این بیماران توصیه کرد.