با توجه به مصادف شدن ماه مبارک رمضان با بلندی روزها، کم‌آبی بدن و گرسنگی به مدت طولانی، می‌تواند مشکلاتی را برای برخی روزه‌داران ایجاد کند که با توجه به بایدها و نبایدهای تغذیه در سحر و افطار می‌توان از بروز این مشکلات جلوگیری کرد.
در این‌باره با دکتر عطیه رزازی، مسؤول گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان قزوین گفت‌و‌گو کرده‌ایم، که از نظرتان می‌گذرد.
در وعده سحری چه بخوریم تا در طی روز کمتر گرسنه شویم؟
برخلاف برخی افراد که فکر می‌کنند که باید در سحری غذاهای پرچرب و پرکالری خورده شود تا در طول روز گرسنه نشوند، ولی این غذاها که چربی بالایی دارند بیشتر باعث تشنگی و کم آبی بدن می‌شود.
ولی غذاهایی مانند میوه و سبزی که فیبر زیادی دارند و موجب جذب آب بیشتر در بدن می‌شوند، استفاده شود، فرد در طول روز دیرتر تشنه می‌شود.
اگر مواد غذایی که در سحری می‌خوریم کربوهیدرات مانند برنج، نان و ماکارانی داشته باشد، به دلیل اینکه مواد قندی موجود در آنها به تدریج در بدن آزاد می‌شود، خوردن آنها توصیه می‌شود.
همچنین لبنیات مانند ماست، شیر، نان و برنج هم کربوهیدرات پیچیده دارد و در طی روز به تدریج قندشان را آزاد می‌کند و همین باعث می‌شود که فرد کمتر گرسنه شود.
پروتئین‌ها هم مانند حبوبات مانند عدس پلو و لوبیا خیلی خوب است و یا انواع گوشت قرمز، سفید و ماهی‌ها، اینها کمک می‌کند که فرد کمتر احساس گرسنگی کند.
اگر غذاهایی مانند قند و شکر که به سرعت قندشان آزاد می‌شود، بخوریم در ابتدا فرد احساس سیری می‌کند ولی سپس ترشح انسولین را تشدید می‌کند که موجب افت قندخون می‌شود.
نوشیدن آب زیاد در وعده سحر تاثیری در کاهش تشنگی ما در طول روز دارد؟
در وعده سحری نوشیدن آب زیاد توصیه نمی‌شود زیرا باعث رقیق شدن شیره معده شده و آنزیم‌های گوارشی را کم کرده و مرحله هضم غذا را مختل می‌کند.
ولی اگر آب جرعه‌جرعه فاصله بین افطار و سحری نوشیده شود، ماندگاری آن در بدن بیشتر شده و برای تامین جبران آب از دست رفته بدن بهتر است.
چه توصیه‌ای به افرادی که در وعده سحر چای می‌نوشند، دارید؟
افرادی که مایلند در وعده سحری چای بنوشند که در واقع یکی از عادات غذایی ماست، سعی کنند که کم‌رنگ باشد زیرا چای پررنگ و یا قهوه که ترکیبات کافئین‌دار دارند، خودش باعث دفع ادرار می‌شود و همین موجب خواهد شد که روزه‌دار در طول روز، بیشتر آب بدن خود را از دست بدهد و به همراه آن مواد معدنی و املاح هم از دست دهد.
آیا حذف سحری موجب کاهش وزن نمی‌شود؟
اگر کسی قصد کاهش وزن در ماه مبارک رمضان داشته باشد، توصیه می‌شود که وعده افطار و هم سحر را بخورد اما حجم وعده‌هاش کمتر باشد و غذاهای کم کالری استفاده کند.
خیلی وقت‌ها در حذف وعده سحری دیده شده نه تنها موجب کاهش وزن نمی‌شود بلکه نخوردن آن، باعث می‌شود که بدن به جای چربی‌ها بیشتر عضلات را بسوزاند به ویژه برای افرادی که بالاتر از ۴۰ سال سن داشته باشند، درصد بیشتری از عضلات‌شان را از دست میدهند.
سوخت عضلات و پروتئین‌ها در بدن موجب ترشح موادی می‌شود که باعث سردرد بیشتر و بوی بد دهان خواهد شد و این از عوارض حذف وعده سحری است.
توصیه می‌شود در وعده سحری حداقل لقمه نان و پنیر و یا غذاهایی مانند فرنی که ترکیبات غلات و لبنیات دارند استفاده کنند که هم کاهش وزن برای آنها اتفاق بیفتد و هم اینکه بدن دچار متابولیسم‌های ناقص و سوخت پروتئین‌ها نشود.
آیا روزه گرفتن تاثیری در لاغری دارد؟
بله، روزه در لاغری تاثیر دارد و می‌تواند موثر باشد، کاهش وزن بستگی به این دارد که اصطلاحا آن چیزی که دریافت می‌کنیم با چیزی که خرج می‌کنیم توازنش به هم بریزد، یعنی هر چه دریافتی کمتر و مصرف انرژی زیادی داشته باشیم، وزن کمتر می‌شود.
ولی وقتی وعده سحری نخوریم و در وعده افطار دو برابر غذا بخوریم و از مواد غذایی پرکالری، پرچرب، سرخ شده و شیرین مانند حلوا زولبیا بامیه استفاده کنیم، عملا وزنش کم نمی‌شود زیرا همه آن چیزهایی که نخورده را در یک وعده جبران می‌کند.
توصیه می‌کنید در وعده افطار روزه را با خوردن کدام مواد غذایی باز کنیم؟
وقتی ۱۵ یا ۱۶ ساعت معده خالی است، معده جمع شده، و ناشتاست به همین دلیل توصیه می‌شود در وعده افطار روزه را با خوردن یک مواد غذایی هم دما با بدن باز کنیم و بهتر است مواد غذایی رقیق مانند چای، شیر و فرنی گرم بخوریم.
باز کردن روزه با مواد غذایی خیلی سرد یا خیلی گرم و داغ برای بدن آسیب‌رسان هستند، به ویژه برای معده زیرا عضلات آن در طی روز، ضعیف شده است.
همچنین در اول افطار حجم غذایی که می‌خوریم نباید حجیم و سنگین باشد چون به عضلات معده آسیب وارد می‌کند و باعث التهاب معده و گاستروآنتریت می شود.
آیا افطار کردن روزه با نان و پنیر مشکلی دارد؟
افطار کردن با نان، پنیر و سبزی هیچ مشکلی ندارد، آنها جزو غذاهای سبک و خوش هضم به شمار می‌آیند و برای باز کردن روزه مفید هستند.
ولی سرد و گرم بودن غذاها از نظر مزاج بستگی به افراد دارد به عنوان مثال اگر کسی خوردن پنیر اذیت می‌کند می‌تواند در کنارش گردو و یا سبزیجات استفاده کند.
سبزی خوردن و اجزای سبزیجات مانند نعنا و ریحون از غذاهای گرم هستند و خوردن آنها اشکالی ندارد، همچنین عسل و خرما که یک غذایی با طبع گرم است، با خوردن آنها هیچ مشکلی از نظر طبع‌ها ایجاد نمی‌شود.
البته برخی افراد در فصل گرما به سمت مصرف مواد غذایی سرد می‌روند که همین کار خیلی خوب است.
با توجه به اینکه مصرف زولبیا بامیه در ماه رمضان مرسوم است و به وفور استفاده می‌شود، بفرمایید چقدر برای سلامتی مفید هستند؟
زولبیابامیه متاسفانه یکی از غذاهای مرسوم است و در ماه رمضان به وفور استفاده می‌شود، علارغم اینکه طرفدار خیلی دارد، ولی اینقدر ارزش غذایی و خاصیت خوبی ندارد زیرا بیشتر ترکیباتش از قند ساده است و همین باعث ترشح انسولین شده و باعث می‌شود که فرد دوباره احساس گرسنگی کند به همین دلیل خوردن آن در سحری توصیه نمی‌شود.
روغنی که در زولبیابامیه استفاده می‌شود با توجه به اینکه ممکن است چند بار مصرف شود و مقدار رادیکال‌های آزادش زیاد باشد برای سلول‌های بدن آسیب‌رسان است.
همچنین چربی‌ها فرد را دچار سوء هاضمه می‌کند یعنی ترشح اسید در معده زیاد می‌شود و غذاهای چرب و سرخ کرده مانند زولبیا بامیه که باید سرخ کرد خیلی غذاهای مناسب نیستند و مصرف آن برای معده سنگین است.
بنابراین تا جایی که می‌توانند استفاده نکنند و اگر کردند خوردن آنها در وعده‌های سحری توصیه نمی‌شود و بهتر است یک مقداری در وعده افطار اگر که قندشان پایین آمده استفاده کنند.
استفاده از زولبیابامیه رنگی چه مضراتی برای بدن دارند؟
متاسفانه نوع رنگ‌هایی که در زولبیابامیه به کار برده می‌شود، درست است می‌گویند از رنگهای خوراکی استفاده شده ولی به هر حال از ترکیبات شیمیایی هستند و بدن نمی‌تواند مقدار زیاد آنها را تحمل کند یا هضم و جذب کرده و یا مواد زاید را از بدن دفع نماید.
خوردن خرما در موقع افطار چقدر مفید است و آیا جایگزینی برای این مواد غذایی وجود دارد؟
خرما از ترکیباتی هستند که مواد املاح و مغزی بسیاری برای بدن دارند و در موقع افطار که قندمان افت کرده استفاده کردن آن خوب است.
کشمش هم از انگور است و از میوه‌جات خشک محسوب می‌شودکه ترکیبات مغزی خوبی دارد که در شروع افطار می‌توان به جای خرما استفاده کرد.
همچنین می‌توان به جای خرما، عسل و انجیر خشک که ترکیبات خوبی دارند، استفاده کرد تا قند از دست رفته در بدن جبران شود.
